بزرگنمايي:

چه خبر - تست هاي غربالگري لازم براي زنان

يکي از مهم ترين کارهايي که هر شخص مي‌تواند در ارتباط با سلامتي خود انجام دهد اين است که، در زمان مناسب در تست غربالگري مناسب شرکت کند. در غربالگري‌ها، بيماري‌هايي مانند سرطان يا ديابت در مراحل اوليه و در اغلب موارد پيش از آنکه علائمي ظاهر شود، رديابي مي‌شوند (که در اين مراحل، درمان اين بيماري‌ها آسان‌تر است). تست‌هايي که هر شخص بايد در آن شرکت نمايد، به سن او و به عوامل خطري که با آنها مواجه است، بستگي دارند. ما در اينجا سعي کرده ايم که اطلاعات لازم در مورد بيماري ها و تست هاي مربوطه را، در اختيار شرکت‌کنندگان در تست‌هاي غربالگري که پزشکان توصيه مي‌کنند، قرار دهيم.

با تشخيص زودهنگام سرطان پستان، احتمال نجات يافتن شخص بيمار، بسيار افزايش مي‌يابد. علت اين امر آن است که، هرچه سرطان به هنگام رديابي کوچکتر باشد، احتمال معالجه آن با عمل جراحي بيش‌تر خواهد بود. همچنين احتمال اينکه سرطان‌هاي کوچکتر پستان به غدد لنفاوي و به اندام‌هاي ديگر، مانند ريه و مغز گسترش يافته باشند، کم‌تر است.

زناني که در دهه دوم يا سوم عمر خود هستند و با عوامل خطر شناخته شده سرطان پستان روبرو نمي‌باشند، بايد هر سه سال يکبار، به‌عنوان بخشي از معاينات منظم پزشکي، توسط شخصي حرفه‌اي که ارائه‌دهنده خدمات بهداشتي است، در ارتباط با سرطان پستان معاينه شوند.

با انجام ماموگرافي، زنان بايد با پزشکان خود درباره غربالگري سرطان سينه صحبت کنند. محققان توصيه مي‌کنند، زناني که با خطر متوسط روبرو هستند، از سن 40 سالگي به بعد، هر ساله در غربالگري شرکت کنند. اما توصيه برخي از متخصصان اين است که تست غربالگري با ماموگرافي، در زنان 50 تا 74 ساله هر دو سال يکبار صورت گيرد.

در اين راديوگرافي، که با استفاده از دوز پايين اشعه X صورت مي‌گيرد، گاهي اوقات توده‌اي را در پستان رديابي مي‌کنند که سه سال بعد مي‌توان آن را با لمس کردن پستان حس نمود. اما با انجام ماموگرافي معمولي نمي‌توان امکان وجود سرطان پستان را کاملاً رد کرد.

گردن رحم بخشي از رحم است که به داخل حفره مهبل امتداد مي‌يابد. آلودگي دائمي يا طولاني به ويروس پاپيلوم انساني (HPV) عامل خطر اصلي، مرتبط با سرطان گردن رحم است. با غربالگري عادي، مي‌توان در مراحل اوليه اين سرطان را پيدا کرد (که اين مراحل بسيار معالجه‌پذير هستند). در غربالگري مي‌توان سلول‌هاي غير طبيعي پيش سرطاني موجود بر روي سطح گردن رحم را هم پيدا کرد و برداشت، پيش از آنکه اين سلول‌ها سرطاني شوند.

پزشکان در غربالگري سرطان گردن رحم، از تست پاپ اسمير استفاده مي‌کنند. پزشک در مطب خود از سلول‌هاي رحم شخص شرکت‌کننده در غربالگري نمونه‌برداري مي‌نمايد. براي يافتن سلول‌هاي پيش سرطاني و سرطاني، سلول‌هاي نمونه‌برداري شده را در آزمايشگاه بررسي مي‌کنند.

اين تست غربالگري، که بايد در سن 21 سالگي آغاز شود، در پيشگيري و پيدا کردن سرطان گردن رحم در مراحل اوليه آن (که بيماري در اين مراحل معالجه پذير است) بسيار مؤثر مي‌باشد.

واکسن سرطان گردن رحم، واکسن گارداسيل، براي دختران و زنان 9 تا 26 ساله توصيه شده است. اين واکسن از اين زنان در برابر 4 سويه HPV، يعني ويروسي که علت اصلي ايجاد سرطان گردن رحم است، محافظت مي‌کند. واکسن دومي به نام سرواريکس، که براي استفاده در دختران و زنان 10 تا 25 توصيه شده است. دو سويه يا strain از HPV را هدف مي‌گيرد.

تمام موارد سرطان گردن رحم، ناشي از آلودگي به HPV نيست و امکان دارد ديگر سويه‌هاي HPV، که هيچ يک از اين دو واکسن، از زنان در برابر آنها محافظت نمي‌کنند، باعث ايجاد سرطان گردن رحم بشوند، بنابراين، با وجود استفاده از اين واکسن‌ها، انجام دادن منظم پاپ اسمير، در غربالگري سرطان گردن رحم اهميت دارد.

در بيماري استئوپوروز، استخوان‌ها ضعيف و شکننده مي‌شوند. اين بيماري در اثر از دست رفتن کلسيم استخوان ايجاد مي‌شود، که اين از دست رفتن استخوان، در زنان يائسه سرعت بيشتري مي‌گيرد. در اغلب موارد، اولين علائم اين بيماري شکستگي دردناک استخوان است. که امکان دارد صرفاً با زمين خوردن جزئي، يا وارد شدن ضربه‌اي ملايم، يا حتي در اثر پيچ خوردن بدن، اتفاق افتد.

استئوپوروز، که بيش از نيمي از افراد 50 سال به بالا را تهديد مي‌کند، قابل پيشگيري و درمان است. تعيين ميزان جذب اشعه X داراي انرژي دوگانه، تستي است که با استفاده از آن، مي‌توان تراکم مواد معدني موجود در استخوان را اندازه گرفت، و پيش از شکستن استخوان، استئوپوروز را رديابي نمود. ممکن است اين تست در پيش‌بيني، خطر شکستن استخوان در آينده هم، مفيد باشد.

تست تراکم استخوان براي تمام زنان 65 سال به بالا توصيه مي شود. اين تست را براي زنان ميانسال جوان‌تر از 65 سال، که با عوامل خطر اسئوپوروز مواجه هستند هم، توصيه مي‌کنند.

ملانوم خطرناک‌ترين شکل سرطان پوست است. اين بدخيمي بر سلول‌هايي تأثير مي‌گذارد که رنگدانه پوست را توليد مي‌کنند. ممکن است برخي از افراد، حامل عامل خطر ژنتيکي ملانوم باشند. و اين خطر با قرار گرفتن بسيار زياد، در معرض نور آفتاب و آفتاب سوختگي افزايش مي‌يابد. سرطان‌هاي سلول بازال و سلول سنگفرشي پوست، سرطان‌هاي رايج غيرملانومي پوست هستند. امکان دارد درمان زودهنگام سرطان پوست مؤثر واقع شود.

در غربالگري سرطان پوست، محققان توصيه مي‌کنند هر شخص خودش به‌طور منظم پوست خود را معاينه کند، تا تغييراتي را متوجه شود، که در لکه‌ها يا خال‌هاي موجود بر روي پوست او، از جمله تغيير در شکل، رنگ و اندازه آنها، رخ مي‌دهد.

معاينه پوست توسط پزشک متخصص پوست يا شخص حرفه‌اي ديگري که مراقبت‌هاي بهداشتي را عرضه مي‌کند، بايد بخشي از معاينات کامل و عادي پزشکي مربوط به سرطان باشد.

با افزايش يافتن سن، خطر پرفشاري خون بيش‌تر مي‌شود. پرفشاري خون، با وزن بدن و عاداتي خاص که به سبک زندگي مربوط مي‌باشند هم، مرتبط است. ممکن است پرفشاري خون به عوارض خطرناکي، از جمله آنوريسم (اتساع قطعه‌اي از رگ خوني يا اتساع موضعي يکي از عروق خوني) منتهي شود، بدون آنکه از قبل علائمي بروز کرده باشد.

با درمان پرفشاري خون، مي‌توان خطر بيماري قلبي، سکته مغزي، و نارسايي کليه را کاهش داد. پي بردن به پرفشاري خون، و سپس استفاده از راهنمايي‌هاي پزشک در اداره کردن آن، ممکن است مزاياي بسياري براي سلامتي، به همراه داشته باشد.

غربالگري پرفشاري خون: فشار خون با استفاده از دو عدد بيان مي‌شود. اولين عدد (فشار سيستولي) فشاري را نشان مي‌دهد که به هنگام تپيدن قلب توسط خون به ديواره‌هاي شريان‌ها وارد مي‌شود. عدد دوم (فشار دياستولي) ميزان فشار خون در فاصله بين دو تپش قلب را نشان مي‌دهد. فشار خون نرمال افراد بالغ، کم‌تر از 120/80 است و فشار خون 90 /140، يا بالاتر، نشان‌دهنده پرفشاري خون مي‌باشد. اگر فشار خون بين اين دو عدد باشد، حالت موجود را پيش پرفشاري خون به‌حساب مي‌آورند. پزشک مي‌تواند به بيمار خود توصيه نمايد که فشار خون بيمار، هر چند وقت يکبار، بايد اندازه گرفته شود.

بالا بودن سطح کلسترول LDL، از عوامل عمده‌اي است که خطر آترواسکلروز (سخت و باريک شدن شريان‌ها، که ناشي از وجود پلاک يا رسوب در شريان‌ها مي‌باشد) را افزايش مي‌دهد. ممکن است آترواسکلروز سال‌ها پيشرفت کند بدون آنکه علائمي ظاهر شود، اما امکان دارد به مرور زمان به حمله قلبي و سکته مغزي منتهي شود.

ديگر عوامل خطر براي آترواسکلروز، عبارتند از پرفشاري خون، ديابت، و کشيدن سيگار. با ايجاد تغييرات در سبک زندگي و با مصرف دارو، مي‌توان خطر بيماري قلبي را کاهش داد.

تعيين سطح کلسترول: پزشکان با استفاده از تست کامل چربي خون ناشتا، يا fasting blood lipid panel غربالگري مربوط به مشکلات مرتبط با کلسترول را انجام مي‌دهند. با انجام اين تست، سطح کل کلسترول، سطح کلسترول «بد»، سطح کلسترول «خوب» HDL ، و سطح تري گليسريد (يعني سطح چربي خون) تعيين مي‌شود. تصميمات مربوط به اداره نمودن چربي خون بر اساس اين نتايج اتخاذ مي‌شود. در افراد بالغ 20 سال به بالا، دست کم هر 5 سال يکبار، بايد تست کامل چربي خون انجام شود.

بسياري از افرادي که دچار ديابت هستند، از بيماري خود مطلع نمي‌باشند. امکان دارد ديابت، به گروه عظيمي از عوارض مانند بيماري قلبي و سکته مغزي، بيماري کليوي، نابينايي ناشي از صدمه ديدن رگ‌هاي خوني شبکيه و صدمه ديدن اعصاب، منتهي شود. اما مي‌توان ديابت را، مخصوصاً اگر زود رديابي شود، کنترل کرد و با استفاده از رژيم غذايي، انجام تمرينات بدني و کاهش وزن، از بروز عوارض آن اجتناب نمود.

غربالگري ديابت نوع 2: در اکثر موارد، براي غربالگري ديابت و پيش ديابت، از تستي به نام گلوکوز پلاسما، ناشتا استفاده مي‌کنند. دست کم 8 ساعت پيش از آزمايش خون نبايد چيزي خورد يا نوشيد. اگر سطح قند خون 100 تا 125 باشد، شخص دچار پيش ديابت است. و 126 يا بالاتر نشان مي‌دهد شخص ديابت دارد. اگر شخص سالم مي‌باشد و با خطر نرمال ديابت روبرو است، اين تست بايد از سن 45 سالگي، هر سه سال يکبار انجام شود. اگر خطر ديابت بالاتر از نرمال باشد، اين تست بايد از سن پايين‌تر و به دفعات بيش‌تري صورت گيرد.

ويروس HIV عامل ايجادکننده ايدز (AIDS) است. اين ويروس در خون و ديگر ترشحات بدن شخص آلوده به آن وجود دارد، حتي اگر هيچ علائمي ديده نشود. به هنگام برقرار شدن تماس اين ترشحات، با مهبل، ناحيه مقعد، دهان، چشم، يا شکافي در پوست، ويروس از شخصي به شخص ديگر منتقل مي‌شود.

هنوز هيچ معالجه يا واکسني براي اين ويروس عرضه نشده است. اما با رديابي زودهنگام ويروس، و مصرف دارو‌هاي ضد HIV، شايد بتوان به دستگاه ايمني بدن کمک کرد با ويروس مبارزه نمايد.

تست‌هاي غربالگري HIV : امکان دارد افراد آلوده به HIV تا سال‌ها عاري از علائم باشند. تنها راه مطلع شدن از آلودگي به اين ويروس اين است که يکسري تست خون انجام شود. اولين تست را ELISA( الايزا ) يا EIA مي نامند، و در آن پادتن‌هاي HIV که در خون وجود دارند پيدا مي‌شود. امکان دارد در شخصي که آلوده نيست، نتيجه اين تست مثبت باشد.

بنابراين تست دومي به نام سنجش وسترن بلات يا Western blot assay را براي تأييد نتيجه تست اول انجام مي‌دهند. اگر شخص آلوده باشد هم امکان دارد نتيجه اين تست دوم، منفي باشد که در اين صورت تکرار اين تست را توصيه مي‌کنند.

اگر شخص فکر مي‌کند شايد در معرض HIV قرار گرفته باشد، بايد از پزشک خود درباره اين تست‌ها پرسش نمايد.

پيشگيري از گسترش HIV پيش از سپري شدن دو ماه از زمان آلودگي: نتيجه تست اکثر افرادي که تازه به اين ويروس آلوده شده‌اند مثبت خواهد بود. اما در مواردي معدود، شايد لازم باشد تا 6 ماه از زمان آلوده شدن به ويروس بگذرد و آنگاه نتيجه تست ELISA مثبت شود. پرهيز از آميزش جنسي يا استفاده از موانعي از جنس لاتکس در اين فاصله، لازم است، تا بتوان از آلودگي بالقوه به HIV و ديگر بيماري‌هاي مقاربتي اجتناب نمود.

اگر زني به HIV آلوده است و باردار مي‌باشد، بايد با پزشک خود درباره کار‌هايي صحبت کند که لازم است انجام دهد تا خطر HIV براي کودکي که به‌دنيا نيامده است، کاهش يابد.

سرطان روده بزرگ و راست‌روده، دومين علت رايج مرگ‌ومير ناشي از تمام انواع سرطان ها است، و پس از سرطان‌هاي ريه و پستان، سومين سرطان رايج در زنان مي‌باشد.

اکثر موارد سرطان روده بزرگ و راست‌روده، از پوليپ‌هاي روده بزرگ ايجاد مي‌شود. پوليپ‌هاي روده بزرگ، توده‌هايي هستند که در سطح داخلي روده بزرگ يافت مي‌شوند. امکان دارد سرطان، پس از تکامل يافتن به ديگر قسمت‌هاي بدن حمله نمايد، يا در آنها گسترش يابد.

راه پيشگيري سرطان روده بزرگ و راست‌روده اين است که پيش از سرطاني شدن پوليپ‌هاي روده بزرگ، آنها را از بدن خارج کرد.

غربالگري سرطان روده بزرگ و راست‌روده: آندوسکوپي روده بزرگ يکي از تست‌هاي رايج غربالگري سرطان روده بزرگ و راست‌روده است. پزشک تمام قسمت‌هاي روده بزرگ را با استفاده از لوله انعطاف‌پذير و دوربين معاينه مي‌کند. در اغلب موارد مي‌توان پوليپ‌ها را به هنگام انجام دادن اين تست برداشت. يکي از جايگزين‌هاي مشابه اين تست، آندوسکوپي خم روده، با استفاده از لوله انعطاف‌پذير مي‌باشد. در اين تست، تنها بخش پاييني روده بزرگ، معاينه مي‌شود. اگر شخص با خطر متوسط اين بيماري مواجه باشد، معمولاً غربالگري در سن 50 سالگي آغاز مي‌شود.

امکان دارد بيماري آب سياه، به نابينايي منجر شود، زيرا در اين بيماري عصب بينايي صدمه مي‌بيند. رايج‌ترين نوع بيماري آب سياه، آب سياه زاويه باز اوليه است که در آن، در اغلب موارد، علائم تنها زماني ايجاد مي‌شود که بسيار دير شده و از دست رفتن بينايي آغاز شده است. شواهد خوبي در دست است که، با درمان بالا بودن فشار چشم، مي‌توان از نابينا شدن ناشي از بيماري آب سياه، پيشگيري نمود.

غربالگري آب سياه: تعداد دفعاتي که معاينه چشم بايد انجام شود و شامل اندازه‌گيري فشار داخل چشم باشد، به سن شخص و عوامل خطر بستگي دارد. بيش‌تر از 60 سال سن داشتن، سابقه بيماري آب سياه در خانواده، سابقه صدمات وارده به چشم شخص، و مصرف داروهاي استروئيدي، عوامل خطر اين بيماري هستند. در مورد افراد سالمي که کم‌تر از 40 سال، سن دارند و با بالا بودن خطر اين بيماري مواجه نمي‌باشند، توصيه شده است غربالگري عادي هر دو تا چهار سال يکبار انجام شود.

منطق حکم مي‌کند که شخص براي آنکه سالم بماند، آينده‌نگر باشد و درباره انجام تست‌هاي غربالگري با پزشک مشورت نمايد. برخي از تست‌ها، مانند پاپ اسمير يا معاينه پستان، بايد بخشي عادي از مراقبت‌هاي بهداشتي زنان باشند. تست‌هاي ديگر، بر اساس عوامل خطري که شخص با آنها مواجه مي‌باشد، اهميت کم‌تر يا بيش‌تري پيدا مي‌کنند. با انجام غربالگري مناسب نمي‌توان در تمام موارد از بروز بيماري پيشگيري نمود. اما ممکن است انجام غربالگري کمک کند بيماري به اندازه کافي زود رديابي شود تا بيمار از بيش‌ترين امکان غلبه نمودن بر بيماري برخوردار شود.





منبع: irannurse.ir