بزرگنمايي:

چه خبر - نکات مهمي که بايد درباره بيماري ام اس بدانيد

ام اس (MS) مخفف کلمه "اسکلروز متعدد" (Multiple Sclerosis) است. اسکلروز به معناي ايجاد جوشگاه است، و افراد دچار ام اس دچار نواحي متعدد بافت جوشگاهي در پاسخ به آسيب عصبي هستند. بسته به محل ايجاد آسيب، علائم ممکن است شامل اشکالات در کنترل عضلات، تعادل، بينايي، يا حرف زدن باشد.

آسيب عصبي ممکن است باعث ايجاد اين علائم شود:

ضعف در دست يا پا

بيحسي

از دست رفتن تعادل

اسپاسم عضلاني

اين علائم ممکن است به لکنت زبان يا اشکال در راه رفتن مکرر بينجامد.

بيش از نيمي از افراد مبتلا به ام اس، مبتلا به مشکل بينايي به نام "نوريت اپتيک" مي‌شوند.

اين عارضه، التهاب عصب بينايي است و ممکن است باعث محو شدن ديد، از دست رفتن رنگ‌بيني، درد چشم و نابينايي، معمولا در يک چشم شود.

گرچه مشکلات گفتاري از مشکلات بينايي کمتر شايع است، برخي از افراد مبتلا به ام اس لکنت زبان پيدا مي‌کنند. اين عارضه هنگامي رخ مي‌دهد که ام اس، اعصابي را که پيام‌هاي گفتار را به مغز منتقل مي‌کنند، تخريب مي‌کند. برخي از افراد نيز دچار اشکال بلع مي‌شوند.

ام اس ممکن است بر توان ذهني هم تاثير بگذارد. برخي از افراد ممکن است، به زمان بيشتري براي حل مسائل نياز داشته باشند. ديگران ممکن است نقصان ملايم حافظه يا اشکال در تمرکز را تجربه کنند. اغلب افراد دچار ام اس، همچنين ممکن است دچار درجاتي از، از دست دادن کنترل مثانه شوند، که به علت قطع ارتباط عصبي، ميان مثانه و مغز است.

نهايتا خستگي يک مشکل رايج در اين بيماري است. ممکن است حتي پس از يک خواب خوب شبانه احساس خستگي کنيد.

اختلال حواس، لکنت زبان، و ضعف عضلاني، ممکن است علائم ام اس باشند، اما سکته مغزي هم ممکن است با همين نشانه‌ها بروز کند.

هر کسي که به طور ناگهاني توانايي صحبت کردن يا حرکت دادن اعضايش را از دست بدهد، بايد فورا به اورژانس برده شود.

درمان سکته مغزي در ساعات اوليه احتمال بهبودي موفقيت‌آميز را بالا مي‌برد.

تفاوت سکته مغزي و ام اس را در تصويربرداري مغز با ام آر آي، در عکس بالا مي‌بينيد.

ريشه اصلي ايجاد ام اس معلوم نيست، اما پزشکان عواملي را يافته‌اند که با شيوع ام اس همراهي دارند. ام اس در نواحي دور از خط استوا از جمله کشورهاي اسکانديناوي و ساير بخش‌هاي اروپاي شمالي بيشترين شيوع را دارد. در اين نواحي نور آفتاب کمتر است، بنابراين برخي از پژوهشگران مي‌گويند کمبود ويتامين D ممکن است نقشي در ايجاد اين بيماري داشته باشد.

پژوهش‌ها بيانگر رابطه احتمالي ميان کمبود ويتامين D و اختلالات خودايمني (که ام اس هم جزء آنها محسوب مي‌شود) بوده‌ است، اما هنوز نتيجه قطعي در اين باره به دست نيامده است. به نظر مي‌رسد ژنتيک هم در ايجاد ام اس نقش داشته باشد.

در افراد دچار ام اس، دستگاه ايمني خود فرد به بافت‌هاي اطراف رشته‌هاي عصبي در مغز، نخاع، و رشته‌هاي عصب بينايي حمله مي‌کند. اين بافت پوشاننده رشته‌هاي عصبي از ماده چربي به نام ميلين تشکيل شده است.

ميلين نقش عايق اعصاب را ايفا مي‌کند و به انتقال پيام‌هاي عصبي که حرکت، سخن گفتن و ساير کارکردها را کنترل مي‌کنند، ياري مي‌رساند.

هنگامي که ميلين تخريب مي‌شود، بافت جوشگاهي به وجود مي‌آيد، و پيام‌هاي عصبي درست منتقل نمي‌شوند.

ام اس دست کم دو برابر در زنان شايع‌تر از مردان است. با اينکه افراد از همه نژادها ممکن است به اين بيماري مبتلا شوند، اما افراد سفيدپوست بيشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند. احتمال دچار شدن به ام اس در فاصله سنين 20 تا 50 سالگي بيشتر است.

علاوه بر گرفتن سابقه پزشکي و معاينه جسمي، آزمايش‌هايي بر روي بيماران براي تشخيص ام اس و رد کردن ساير علل ايجاد کننده علائم انجام مي‌شود. بيش از 90 درصد افراد مبتلا به ام اس، داراي بافت جوشگاهي در مغز هستند، که در اسکن مغزي با ام آر آي ديده مي‌شود.

يک آزمايش تشخيصي ديگر، گرفتن مايع مغزي نخاعي (مايعي که درون مغز و نخاع جريان دارد) از محل ستون فقرات کمري، براي بررسي تغييرات آن است. آزمايش‌هايي براي بررسي فعاليت الکتريکي اعصاب نيز، ممکن است براي کمک به تشخيص به کار روند. همچنين آزمايش‌‌هايي، براي رد کردن ساير بيماري‌هاي خود ايمني و عفونت‌ها هم ممکن است انجام شود.

سير بيماري ام اس، در هر شخصي الگوي متفاوتي دارد، و در بسياري از افراد مي‌توان با درمان بيماري را کنترل کرد.

ام اس به چهار شکل ممکن است پيشرفت کند:

الف- عودکننده- فروکش‌کننده: حمله حاد بيماري و شعله‌ورشدن ناگهاني علائم رخ مي‌دهد، سپس اين علائم به طور کامل يا نسبي بهبود پيدا مي‌کنند . سپس حملات بعدي به همين شکل با فواصل زماني متفاوت ممکن است بروز کند. اين شايع‌ترين شکل بيماري ام اس است.

ب- پيشرونده اوليه: علائم ام اس به آهستگي اما به طور مداوم بدتر مي‌شود، بدون اينکه در طول زمان بهبودي رخ دهد يا شعله‌ور شدن ناگهاني بيماري رخ دهد.

ج- پيشرونده ثانويه: بيماري به شکل عودکننده- فروکش‌کننده شروع مي‌شود، و بعد به شکل پيشرونده تبديل مي‌شود.

د- پيشرونده عودکننده: علائم زمينه‌اي به طور مداوم بدتر مي‌شود. در عين حال بيمار حملات حاد را هم تجربه مي‌کند که ممکن است فروکش کنند يا نکنند. اين شکل بيماري از همه نادرتر است.

پژوهش‌ها بيانگر آن است که بيماري ام اس در طول ماه‌هاي تابستان ممکن است فعال‌تر شود. گرما و رطوبت بالا، ممکن است به طور گذرا باعث بدتر شدن علائم شود. آب و هوايي خيلي سرد و تغييرات ناگهاني در درجه حرارت نيز ممکن است علائم را بدتر کنند.

گرچه علاجي براي ام اس وجود ندارد، اما "داروهاي تغييردهنده سير بيماري" وجود دارند، که مي‌توانند فراواني و شدت حملات ام اس را کاهش دهند. مصرف اين داروها مي‌تواند ميزان آسيب به مغز و نخاع در طول زمان را کاهش دهد و جلوي پيشرفت معلوليت را بگيرد.

تجويز دوزهاي بالاي داروهاي کورتوني هنگام بروز حمله بيماري، مي‌تواند زمان حمله را کوتاه کند. داروهاي بسيار ديگري هم براي کنترل علائم آزارنده ام اس مانند اسپاسم عضلاني، بي‌اختياري ادراري، و درد وجود دارند.

حدود نيمي از مبتلايان به ام اس، دچار شکلي از درد مي‌شوند که يا ناشي از ايجاد مدار کوتاه در دستگاه عصبي است يا به علت اسپاسم و کشيدگي عضلاني رخ مي‌دهد.

پزشکان براي تسکين اين درد، ممکن است از داروهاي ضدافسردگي و ضدتشنج (که خواص ضددرد هم دارند) استفاده کنند. داروهاي مسکن و داروهاي ضداسپاسم نيز ممکن است مورد استفاده قرار گيرند. درد عضلاني اين بيماران اغلب به خوبي با ماساژدرماني و فيزيوتراپي هم تسکين پيدا مي‌کند.

اگر ام اس، باعث شده است که تعادل، هماهنگي عضلات يا قدرت عضلاني‌تان مختل شود، بايد ياد بگيريد چطور خودتان را با اين وضعيت تطبيق دهيد. فيزيوتراپي مي‌تواند به قوي کردن عضلات، مقابله با سفتي عضلات و مفاصل و افزايش توانايي حرکتي شما کمک کند. کاردرماني نيز مي‌تواند به شما کمک کند تا هماهنگي عضلات دست‌هاي‌تان براي لباس پوشيدن و نوشتن را بازيابيد. و اگر در صحبت کردن يا بلعيدن دچار اشکال هستيد، مي‌توانيد از گفتار درمانگر کمک بگيريد.

بسياري از شيوه‌هاي درماني طب مکمل يا جايگزين، که براي ام اس به کار مي‌روند، به طور کامل مورد بررسي قرار نگرفته‌اند. برخي از افراد مي‌گويند طب سوزني علائمي مانند درد و اسپاسم عضلاني را تخفيف مي‌دهد، اما پژوهش‌ها براي ثابت کردن اين ادعا نتايج قطعي به دست نداده است.

همچنين گزارش‌هايي درباره سودمندي تزريق سم زنبور عسل منتشر شده است، اما يک تحقيق معتبر 24 هفته‌اي در اين باره هيچ بهبودي در معلوليت، خستگي و شمار حملات ام اس را با استفاده از اين روش درماني نشان نداد. اگر مي‌خواهيد مصرف مکمل‌ها، رژيم‌هاي غذايي خاص يا ساير روش‌هاي درماني غيرمتعارف را امتحان کنيد، حتما با دکترتان در اين باره مشورت کنيد.

پزشکان عموما توافق دارند که بارداري براي زنان مبتلا به ام اس بي‌خطر است. پژوهش‌ها هيچ افزايشي در خطر عوارض در حين بارداري را نشان نداده‌اند. در واقع در بسياري از زنان در حين بارداري علائم ام اس کاهش پيدا مي‌کند.

ميزان بالاي هورمون‌ها و پروتئين‌ها در طول بارداري ممکن است باعث مهار دستگاه ايمني شود و احتمال حمله جديد ام اس را کاهش دهد. بهتر است پيش از باردار شدن در اين باره با دکترتان مشورت کنيد، چرا که برخي از داروهاي ام اس را نبايد در حين بارداري يا شيردهي مصرف کرد. در ماه‌هاي اول پس از زايمان احتمال عود بيماري، ممکن است افزايش يابد.

اکثريت افراد دچار ام اس مي‌توانند به راه رفتن ادامه دهند ،گرچه ممکن است نياز به وسائل کمکي داشته باشند. کفش‌هاي ارتوتيک يا بريس‌هاي ساق پا مي‌تواند به افزايش پايداري فرد هنگام راه رفتن کمک کنند. بخصوص اگر يک پاي‌تان قوي‌تر از پاي ديگر است،

استفاده از عصا مي‌تواند به شما کمک کند. افرادي که دچار ضعف شديد در پاهاي‌شان هستند ممکن است نياز به استفاده از واکر داشته باشند. و براي افرادي که توانايي حفظ تعادل ندارند يا زود خسته مي‌شوند، استفاده از صندلي چرخدار يا اسکوتر گزينه خوبي است.

با انجام چند تغيير در خانه‌تان، مي‌تواند فعاليت‌هاي روزانه‌تان را راحت‌تر انجام دهيد. درون حمام دستگيره نصب کنيد. دستگيره ايمني در توالت نصب کنيد و نشيمنگاه آن را بالا ببريد. يکي از پيشخوان‌هاي آشپزخانه‌تان را پايين بياوريد تا بتوانيد در حالت نشسته به آن دسترسي پيدا کنيد. قاليچه يا فرش‌هايي را که ممکن است روي زمين ليز بخورند را جمع کنيد.

ورزش مي‌تواند سفتي، خستگي و ساير علائم ام اس را بهبود بخشد. اما ورزش کردن بيش از حد، ممکن است وضعيت را بدتر کند. بهتر است به آهستگي ورزش کردن را شروع کنيد. ابتدا با 10 دقيقه ورزش شروع کنيد و بعد به تدريج مدت هر وعده ورزش‌تان را افزايش دهيد.

پيش از شروع برنامه ورزشي‌تان درباره نوع و شدت مناسب فعاليت ورزشي با دکترتان مشورت کنيد. چند گزينه محتمل شامل آئروبيک آبي، شنا، تاي چي و يوگا است.

اغلب بيماران ام اس طول عمر طبيعي يا نزديک به طبيعي خواهند داشت. با اينکه اين بيماري ممکن است راه رفتن يا انجام برخي از کارها را مشکل کند، هميشه به معلوليت شديد منتهي نمي‌شود.

بسياري از مبتلايان به ام اس، با وجود درمان‌هاي موثر، شيوه‌هاي توانبخشي و وسائل کمکي، فعال باقي مي‌مانند، به شغل‌شان ادامه مي‌دهند و مي‌توانند از زندگي خانوادگي و فعاليت‌هاي محبوب‌شان لذت ببرند.





منبع: hamshahrionline.ir