بزرگنمايي:
چه خبر - خبرگزاري فارس: از قديم ازدواج آداب و رسوم خاصي داشت اول از همه اينکه پسرها بايد به خواستگاري دخترها مي‌رفتند معمولاً هم اين کار برعهده خانواده ها و بزرگترهاي فاميل بود و آنها براي انتخاب همسر مناسب براي پسرشان چند ملاک و معيار را در نظر مي گرفتند، يکي از آن موارد که خيلي هم براي خانواده ها اهميت داشت کوچکتر بودن عروس از داماد بود و کمتر پيش مي آمد که خلاف اين امر اتفاق بيفتد و اگر هم بنابر دلايلي ازدواجي صورت مي گرفت که در آن عروس از داماد بزرگتر بود خانواده ها سعي مي کردند که اين مسئله را از بقيه پنهان کنند وگرنه حرف ها و حديث هايي را درست مي کردند که مثلاً شايد پسر عيب و ايرادي داشت که با دختري بزرگتر از خودش ازدواج کرد اما در شرايط کنوني جامعه بر خلاف دهه هاي گذشته بعضي از پسرها با دختراني بزرگتر از خودشان با اختلاف سني چند سال ازدواج مي کنند و مي توان گفت اين سبک ازدواج در جامعه و بين خانواده ها جا افتاده است.
طبق آمارهايي که سازمان ثبت احوال در سالهاي اخير منتشر کرده است بيش از 10 درصد ازدواج‌ها در سالهاي اخير مربوط به زوج‌هايي است که داماد نسبت به عروس، سن کمتري داشته است.
بعضي از مردم استنادشان براي اينکه اشکالي ندارد که عروس از داماد بزرگتر باشد ازدواج حضرت خديجه و پيامبر اکرم (ص) است اما از سوي ديگر بعضي معتقدند که مردها به دنبال زناني مي‌گردند که بتوانند آنها را به روش خودشان تربيت کنند پس بهترين گزينه برايشان، همسر کوچکتر از خودشان است، برخي از مردان هم از طرف ديگر اشکالي در رابطه با بزرگ بودن همسر آينده‌شان نمي‌بينند بلکه معتقدند وقتي همسرشان از آنها بزرگتر است ديگر بچه‌بازي ندارد و به استقلال فکري رسيده است.
در اين باره مجيد ابهري جامعه شناس و استاد دانشگاه معتقد است: تغيير سبک زندگي اثر مستقيمي بر تمام انتخاب‌هاي افراد دارد و يکي از اين انتخاب‌‌ها که اصلي‌ترين مرحله زندگي مرد و زن است ازدواج به شمار مي‌رود که متأسفانه در دو دهه اخير سن ازدواج و آمار آن تغييرات چشمگيري پيدا کرده است که علاوه بر بالارفتن سن ازدواج در جوانان، شاهد افزايش ازدواج پسران با دختراني بزرگتر از خود هستيم.
پسران دغدغه مالي‌شان را با انتخاب عروس‌هاي بزرگتر حل مي‌کنند
وي مي‌گويد: در حال حاضر 12 ميليون جوان مجرد در کشور ما وجود دارد که حدود 40 درصد از آن ها دختراني هستند که موفق به ازدواج مناسب نشدند و برخي از آنها آماده ازدواج دوم با مردان متأهل هستند که تفاوت سني آنها متعارف نيست در مقابل پسران جوان به خاطر بيکاري و مشکلات اقتصادي تمايل دارند با زنان بالاتر از سن خود، با اختلاف سني حداقل ده سال پيوند زناشويي ببندند و از توانايي مالي آنها بهره جويند.
اين در حالي است که عشرت شايق کارشناس امور فرهنگي معتقد است: ما در حال حاضر شاهد روند تغييرات اجتماعي در جامعه هستيم تا جايي که جوان‌هاي ما به اين نتيجه رسيدند که اگر بروند دنبال تحصيلات در نهايت يک جوان تحصيلکرده بيکار مي شوند به خاطر همين بخش اعظم پسران به کار روي آوردند و البته برخي به شغل هاي کاذب مثل دست فروشي، در مقابل تعداد تحصيلکرده هاي خانم ما بالا رفته و به تبع آن سطح توقعات برخي دختران از خواستگارانشان بالا رفته که بايد با يک پسر داراي تحصيلات بالاتر از خود و داراي شغل آنچناني ازدواج کنيم.
شايق ادامه مي‌دهد: از سوي ديگر برخي از پسران نمي توانستند خواسته آنها را برآورده سازند، در نتيجه اين خلأ سن جوانان در شرف ازدواج و تعداد آنها زياد شد و با توجه به شرايط پيش آمده برخي از پسران تصميم گرفتند که به جاي ازدواج با برخي دختراني که کم سن و سال تر از خودشان هستند و با توجه به شرايط فرهنگي پيش آمده برايشان داراي توقعات بي جا و به فکر اعمال جراحي براي زيبايي و يا زيبا کردن چهره خود با وسايل مصنوعي هستند با دختراني بزرگتر از خودشان ازدواج کنند که زن زندگي هستند، از پختگي لازم برخوردارند و توقعات کمتري دارند و هم مي توانند تکيه گاه خوبي برايشان باشند.
ازدواج با عروس‌هاي بزرگتر وقتي هم‌کفو هستند اشکالي ندارد
وي با اشاره به اينکه در طول تاريخ هم ما شاهد موارد اينچنيني بوديم و نمونه بارز آن ازدواج پيامبر اکرم (ص) است مي‌گويد: اين دخترها بعد از رسيدن به سني ديگر نمي توانند بچه دار شوند و ما نبايد حق مادرشدن را از آنها بگيريم، دخترهاي جواني که به سن بالا مي رسند و خواستگاراني دارند که سنشان کمتر از خودشان هست و به غير از سنشان از همه نظر، هم کفو هستند در اين گونه موارد وقتي با هم به توافق مي رسند مي توانند با هم ازدواج کنند و مشکلي وجود ندارد.
بزرگ بودن عروس يک آسيب در نظام خانواده محسوب نمي‌شود
همچنين علي اکبر مرتضوي کياسري که يک روانشناس است با تأکيد بر اينکه صرف تفاوت سني تهديد کننده نيست و ملاکي وجود ندارد که حتما زن از مرد سنش کمتر باشد يا بيشتر مي گويد: در هر دو صورت اين نوع ازدواج ها مي تواند تهديد کننده باشد و به طور طبيعي اگر مشخص شود که اختلاف سني مضر نيست صرفاً ازدواج با زني که سنش از مرد بيشتر است بعنوان يک آسيب در نظام خانواده محسوب نمي شود و همه چيز بستگي به شخص و شرايط فردي دارد.
به طور مثال گاهي اوقات مرد 40 ساله نيز در قبال خانم 25 ساله قدرت مديريتي بسيار پايين دارد اگر اين زن تکفل گرا باشد و دوست داشته باشد که به کسي تکيه کند اينها به درد ازدواج با هم نمي خورند و بالعکس، چه بسا در ازدواجي مرد 25 ساله باشد و زن 35 ساله اما به دليل اينکه مرد داراي توانمندي مديريتي، برداشت ها، تجارب، نوع تربيت خانوادگي اي باشد که نوع نگاهش به مسائل يه قوتهايي را به او بدهد در اينجا نسبت سني برايشان مشکلي ايجاد نمي کند.
وي مي افزايد: در کل فاصله سني بين زوجين تا 15 سال تفاوت فاحشي نيست و مشکل ساز نمي باشد و فرقي نمي کند که دختر سن بالاتري نسبت به پسر داشته باشد يا بالعکس. البته ارجاع به روانشناس و مشاوره در حوزه ازدواج ضروري است و آنچه مهم است هم کفو بودن زن و مرد است و اگر طبق نظر متخصص در حوزه هاي مختلف در معرض تفاوت فاحش قرار گيرند به طوري‌که اين تفاوت سني هم کفو بودنشان را به هم بريزد به اين تفاوت مي گوئيم تفاوت آسيب رسان که زندگيشان را با مشکلاتي مواجه خواهد کرد و اگر همساني و همتايي را در حوزه هاي مختلف به هم نريزد به اين تفاوت بي آزار مي گوييم بنابراين صرف تفاوت سني آسيب رسان نيست.
درباره بزرگ بودن سن عروس نسبت به داماد نظر حجت الاسلام سيد مرتضي حسيني عضو کميسيون فرهنگي مجلس را هم جويا شديم که وي در اين باره به خبرنگار فارس مي‌گويد: در گذشته خانواده‌ها در انتخاب هاي دختر و پسر نقش داشتند و خانواده ها خودشان با رسيدن پسرها به سن ازدواج براي خواستگاري اقدام مي کردند و رسم اين بود که پسرها از دختران بزرگتر بودند و دختران کم سن و سال تر از خود را انتخاب مي کردند، اما در حال حاضر با توجه به شرايط به وجود آمده معمولاً سن ازدواج پسر و دختر برابري مي کند و خيلي اختلاف ندارد و يا حتي برخي پسران با دختران بزرگتر از خود ازدواج مي کنند. مسلماً اين اختلاف معکوس فاصله سني زوجين و تغيير در سبک زندگي ايراني - اسلامي به مرور و تحت تأثير شرايطي صورت گرفته که قابل تأمل است.
اما شايق کارشناس امور فرهنگي با اشاره به اينکه علت اصلي اين ازدواج ها مثل يک پازل همزمان پيش آمد تصريح مي کند: يک تکه پازل توزيع ناعادلانه ثروت و يه تکه پازل توجه نکردن به نسل، مسئولان ذي ربط وقتي بچه ها در دهه 60 و 70 متولد مي شدند به اين فکر نکردند اين بچه ها در دهه 80 و 90 به چه چيزهايي نياز دارند و آينده پژوهي نشد که وقتي به سنين ازدواج و اشتغال رسيدند مي خواهند چه کار کنند؟
قانون تسهيل ازدواج هنوز خاک مي‌خورد
وي ادامه مي دهد: پازل ديگر فقدان برخي از قوانين جاري کشور در مورد ازدواج جوانان است و مورد بعدي عمل نکردن به قوانين جاري است مثل قانون تسهيل ازدواج جوانان که در مجلس هفتم به تصويب رسيد ولي متأسفانه هم در دولت سابق و هم دولت فعلي اقدامي از سوي مسئولان، ادارات و وزارتخانه هايي که طبق قانون مکلف به اجراي آن هستند صورت نگرفته است و اين مسائل برايشان دغدغه اي نيست.
اين کارشناس امور فرهنگي تأکيد مي کند: بزرگترين پازل که در آن چند پازل ديگر است هجمه ي شديد فرهنگي از همه دروازه هاي کشور است، از دروازه هاي ماهواره، فضاي مجازي، شبکه هاي اجتماعي، حتي بازي هاي رايانه اي، فيلم ها و سريال ها و نشريات زرد و بعد هم الگوشدن اينها که اين عوامل موجب عادي سازي روابط محرم و نامحرم، ايجاد توقعات بي جا، ايجاد زندگي تجملاتي و... شده است اينها در واقع، نه تهاجم فرهنگي بلکه جنگ نرم هست که متأسفانه هنوز مسئولان فرهنگ به اين باور نرسيده اند که جنگ نرمي وجود دارد و اينکه دشمن با ساختن فيلم هاي پورنو يا مستهجن و پخش چند ثانيه اي آن در شبکه هاي مختلف تصميم دارد سبک زندگي ما را مضمحل کند، در کل دگرگوني که در سبک زندگي ايراني - اسلامي به وجود آمده و تغييرات رفتاري که در حوزه هاي خانواده، ازدواج، طلاق و... اتفاق مي افتد از نتايج ناديده گرفتن جنگ نرم است که ما نبايد بگذاريم اين تغييرات نهادينه شوند.
دولت به جاي ريخت و پاش‌هاي آنچناني به عروس و دامادها «هديه» بدهد!
شايق در ادامه تصريح مي کند: دولت از همان رديف بودجه هايي که براي کاخ رياست جمهوري سونا و جکوزي زد، وام 25 ميليون توماني خودرو داد، هواپيماي اختصاصي خريد، دوره هاي چند ميليوني و ريخت و پاشي مي گذارد، از همان جايي که سوغاتي هاي ويژه براي برخي هيأت ها مي گيرد و در سفرهاي خارجي با هيأت همراه متعدد تشريف مي برند، بيايد از همان رديف بودجه ها براي جوان هايي که ازدواج مي کنند هم دختر و هم پسر 5 تا 10 ميليون هديه بدهند، نگويند رديف بودجه اي نداريم چطور براي خريد هواپيماي اختصاصي و ... رديف بودجه داشتيم اينها را از کجا پيدا کردند؟! اگر بخواهند و اراده کنند رديف بودجه اش را پيدا مي کنند تا از اين طريق با حل مشکلات جوانان و ازدواج به موقع آن ها شاهد موارد اين چنيني نباشيم.
حسيني عضو کميسيون فرهنگي مجلس نيز در رابطه با علت اين نوع ازدواج ها به عواملي از قبيل مشکل مسکن، رسيدن به درجات عاليه تحصيلي، هزينه هاي بالاي عروسي، بيکاري که در حال حاضر مشکل اساسي جوانان ماست و تغيير ذائقه فرهنگي افراد به واسطه ورود به دانشگاه ها و سطح تحصيلات و شبکه هاي اجتماعي اشاره مي کند.
وي مي افزايد: طي سال هاي اخير شاهد تغيير ذائقه فرهنگي در خانواده هاي ايراني هستيم و اگر بخواهيم اين ذائقه را تغيير بدهيم بايد خيلي به فرهنگ اصيل خودمان توجه کنيم و بيشتر روي بخش فرهنگي مثل کميسيون آموزش، صداوسيما، مطبوعات، نشريات و روحانيت ... کار کنيم و همگي تمام تلاش خود را بکنيم تا نگذاريم ذائقه ي ديني و ملي ما دچار آسيب شود.
همچنين کياسري روانشناس نيز مي گويد: عدم اعتماد به نفس، پايين بودن عزت نفس، ترس از اداره زندگي و حس پناهندگي يا پناه خواهي و به تعبيري احساس ضعف مديريتي در پسران است که اين تمايل را در آنها افزايش مي دهد که به توانايي برتري پناهنده شوند و با دختراني بزرگ تر از خود ازدواج کنند.
وي ادامه مي دهد: در بحث ازدواج ملاک هايي داريم که زير مجموعه هم کفو بودن هستند و بايد مورد توجه قرار بگيرند از قبيل تربيت خانوادگي، نوع اشتغال، تناسب هاي سني، جغرافيايي، تحصيلي، فيزيکي، فرهنگ عمومي و ... . آنچه قابل اهميت است اين است که بسياري از اين ملاک ها ثابت نيستند؛ يعني به دليل شرايط اجتماعي، جغرافيايي، محيطي، زماني و مکاني تغيير پيدا مي کنند، تناسب سني هم جزء اين موارد است البته نسبت سني بدين جهت که ممکن است موجب تغيير الگوها، سليقه ها و تفاوت ها بشود گاهي اوقات مسئله ساز مي شود وگرنه مشکلي ايجاد نمي کند.
حال سؤال اينجاست که اگر انتخاب از سوي خانواده ها صورت نگرفته باشد و پسر و دختر خودشان تصميم به ازدواج گرفته باشند آيا خانواده ها به راحتي با اين مسئله کنار مي آيند؟
شايق کارشناس امور فرهنگي در اين رابطه مي گويد: ممکن است اين مسئله در بعضي از خانواده ها درگيري ايجاد نمايد و به راحتي با قضيه کنار نيايند علي الخصوص زماني که مادر يا خواهر پسر خودشان دختري را براي پسر در نظر گرفته باشند در اين صورت خانواده هاي ما يک جور جديد غريب مي شوند و بايد ديد که بعد از ازدواج عروس خانواده با طعنه و کنايه هاي احتمالي چه مي کند اگر دختر انعطاف پذير و صبوري باشد و به راحتي خود را در آن خانواده جا بيندازد که مشکلي نيست ولي اگر قضيه بالعکس شود مشخص نيست که چه اتفاقي براي زندگيشان بيفتد؟
الهام، خانم 40 ساله اي است که عليرغم مخالفت خانواده همسرش با رامين که 6 سال از او کوچکتر بود ازدواج کرد او در مورد نحوه آشنايي و ازدواجش مي گويد: من و رامين حدوداً 3 سال پيش با هم در محل کار آشنا شديم، رامين در آن زمان 31 سال داشت و من هم 37 ساله بودم.
وي در ادامه مي گويد: آشنايي ما چند ماهي طول کشيد و ما با صحبت هايي که قبل از ازدواج داشتيم و با رفتن به جلسات مشاوره پيش از ازدواج و با اعلام نظر کارشناس خانواده احساس مي کرديم از خيلي جهات با هم تفاهم داريم و مي توانيم زندگي مشترک خوبي داشته باشيم و مسئله بزرگتر بودن من از رامين نمي تواند تأثيري در زندگي آينده ما داشته باشد رامين هم با مسئله بزرگ تر بودن من مشکلي نداشت و تنها مسئله مهمي که جلوي روي ما بود مخالفت خانواده رامين نسبت به بزرگ تر بودن من از رامين بود بالاخره ما عليرغم آن مخالفت ها با هم ازدواج کرديم ولي هنوز هم بعد از گذشت اين چند سال عليرغم تلاش هاي من در عوض کردن نظر خانواده شوهرم، آنها نسبت به من نگاه بدي دارند و هنوز با اين مسئله کنار نيامدند و حتي برخي مواقع به دليل اينکه رامين مثل اوايل ازدواجمان در مقابل دخالت هاي نابجاي آنها از من حمايت نمي کند يک سري اختلافاتي بين ما بوجود مي آيد.
الهام مي گويد به نظر من اصلا بزرگ تر بودن دختر از پسر در صورتي که از لحاظ ديگر با هم مشکلي نداشته باشند و البته با انجام مشاوره هاي پيش از ازدواج و در صورت مثبت بودن نظر متخصص نمي تواند مانعي براي ازدواج باشد و من و رامين هم اگر دخالت هاي خانواده اش نباشد اختلاف نظر جدي با هم نداريم و مي توانم بگويم از ازدواجم راضي ام.
گفت‌وگو با عروس و دامادهايي که سن عروس از داماد بيشتر است نشان مي‌دهد که اگرچه اين پديده اجتماعي در جامعه رو به رشد است و پسران و دختران تا حدودي آن را براي خود حل کرده‌اند و ديگر حساسيت‌هاي گذشته درباره آن وجود ندارد اما اين مسئله هنوز براي بخشي از خانواده‌ها يک دغدغه است که يا آن را در ابتداي زندگي در قالب مخالفت با ازدواج فرزندشان مطرح مي‌کنند يا در طول زندگي آن را به روي طرفين مي‌آورند.
اما امروزه نگراني از کندي جوانان در گرايش به ازدواج در جامعه به قدري ملموس است که شايد بزرگ بودن عروس نسبت به داماد در مقايسه با دغدغه‌هاي اقتصادي ازدواج براي عده‌اي دغدغه‌اي باشد که در حاشيه قرار دارد ولي نمي‌توان از آسيب‌شناسي اين پديده اجتماعي رو به رشد چشم پوشيد.
