بزرگنمايي:

چه خبر - ماهنامه زنان امروز- محبوبه حسين زاده: صد و پنجاه تا دويست نفر به طور ميانگين مشغول طراحي، تدارک، و برگزاري مراسم هستند چون فقط «يک بار» در زندگي هر زن و مردي پيش مي آيد. شبکه هاي اجتماعي، اينترنت، ماهواره و تلگرام هم در کارند تا کوچک ترين گوشه اين مراسم مشابه، چه در آن سوي کره زمين و چه بين اقوام و دوستان در همين نزديکي، از نظر پنهان نماند. ماه ها و هفته ها صرف تدارک جزييات مراسمي مي شود که قرار است اعلام کننده شروع رسمي رابطه يک زوج و زندگي مشترک آنها باشد. رابطه اي که در ميان اين همه تشريفات گم شده است. اين مراسم اين روزها کارکرد متفاوتي هم پيدا کرده است: هويت يابي و کسب احترام براي داماد و به تبع آن عروس.

بنگاه هايي هم از نقاط مختلف شهر سربرآورده اند که، در قبال چند ده ميليون تا چند ميليارد تومان، صفر تا صد مراسم و درواقع روند کسب هويت را مديريت و اجرا مي کنند. بياييد درباره فوت و فن کار پاي صحبت محسن مالجو، مدير يکي از موسسات عهده دار تشريفات جشن عروسي، بنشينيم. او که کارشناس ارشد رشته مطالعات زنان است و خود را معتقد به برابري زن و مرد مي داند، تاکيد مي کند که اين کار را فقط براي کسب درآمد انتخاب کرده است. مالجو، برخلاف کنيه اش، فقط به مال و منال فکر نمي کند و منتقد رويکرد زوج ها و خانواده هايشان به اشکال غلوآميز اين مراسم است.



از چه زماني مردم تصميم گرفتند برگزاري مراسم عروسي شان را به دست تشريفاتي ها بسپارند؟

اگر بخواهم نگاه تاريخي به اين موضوع داشته باشم، تا همين 12، 13 سال پيش عموم خانواده ها مراسم عروسي را خودشان برگزار مي کردند تا هزينه هاي آن کمتر شود. مثلا در مورد عروسي خاله هاي خودم، دايي ام ميوه را مي گرفت، شوهرخاله ام شيريني را و مادرم هم غذا درست مي کرد. خودشان هم از مهمان ها پذيرايي مي کردند. درواقع خانواده درجه يک بيشتر مشغول برگزاري مراسم بودند، البته با خستگي هاي خيلي زياد.

جلوتر که آمديم، بنگاه هايي که قبلا شاد کردن مراسم و فرستادن مطرب و... را برعهده داشتند وظايفشان بيشتر شد و مسئوليت هاي بيشتري را از دوش خانواده برداشتند و خودشان در قبال دريافت وجهي غذا را تامين کردند، و ظروف و صندلي مراسم را آوردند و چيدند. ولي باز هم اين اتفاق در خود خانه ها مي افتاد. البته اين را هم بگويم که افرادي که وضع مالي بهتري داشتند از همان 23، 24 سال قبل از خدمات اين بنگاه ها استفاده مي کردند.

به مرور با افزايش تعداد مهمان ها و تشريفاتي تر شدن مراسم عروسي، ديگر خانه ها جاي برگزاري مراسم نبود و مراسم عروسي به بيرون از خانه ها منتقل شد. البته من اينجا در مورد تالارها حرف نمي زنم چون تالارها که به صورت رسمي از زمان خيلي قديم هم وجود داشتند. اما در کنار اين تالارها، فضاهاي ديگري شکل گرفت، مثلا باغ هاي اطراف تهران، که آن اوايل از سمت چيتگر شروع به اجاره دادن جا براي برگزاري مراسم کردند. ولي باز هم افراد خودشان کارهاي برگزاري مراسم را انجام مي دادند. ولي باز جلوتر که مي آييم، اين بنگاه ها کارشان خيلي بيشتر مي شود و کم کم گروه کارگر تبديل مي شود به گروه مهماندار و روز به روز هم ميزان تشريفات در مراسم بيشتر مي شود.

افزايش تشريفات سليقه و اراده تشريفات چي ها بود يا خواسته مشتري ها؟

ابتدا کار تشريفات چي ها بود. چون تعداد بنگاه هاي تشريفاتي زياد نبود، براي رقابت با هم سعي مي کردند کارهاي قشنگ تري ارائه بدهند. از حدود هفت سال پيش با بيشتر شدن دسترسي به اينترنت و همه گير شدن آن، داستان تشريفات هم سرعت گرفت. ولي در دو سال اخير، با آمدن وايبر، تلگرام، اينستاگرام و چيزهايي مثل اين، فشار براي تشريفات بيشتر از سمت عروس و دامادها وارد شده است. چون افراد ماهواره و فيلم هاي ترکي نگاه مي کنند، به اينترنت و وايبر و تلگرام هم که دسترسي دارند و خودشان شروع به جست و جوي مدل هاي جديد مي کنند، مثلا طراحي ميز، نوع تزيين سالن، نوع گل هاي استفاده شده.

اين روزها هم که سرعت تغييرات در تشريفات مراسم با سرعت نور يکي است، هر ماه يک چيز جديد مي آيد و ما هم که بنگاه هاي تشريفاتي داريم بايد سعي کنيم خودمان را به روز کنيم وگرنه مشتري را از دست مي دهيم. الان فشار دو طرفه شده است، هم عروس و دامادها به تشريفاتي ها فشار مي آورند هم خود تشريفاتي ها در رقابت با همديگرند.

اما به نظر مي رسد در خارج از کشور مراسم ساده تر برگزار مي شود.

در خارج از کشور چون اکثر اين مراسم در فضاي باز سبز، در چمن و در روز برگزار مي شود، همه چيز خوشگل تر به نظر مي رسد و يا سالن هاي شيک براي مراسم دارند. ولي ما در ايران بيشتر مراسم را در سالن هاي بسته مي گيريم و مردم اينجا هم براي مراسمشان دنبال زيبايي هستند. پس بايد با ساخت و طراحي دکور و چيدمان سعي کنيم به اين چارچوب بسته و به مراسم زيبايي بدهيم، مجبوريم از گل و لوازم بيشتر و شيک تري استفاده کنيم و همين هزينه مراسم را بالاتر مي برد.



فکر مي کنيد چرا گرايش به سمت تشريفاتي تر شدن مراسم روز به روز بيشتر مي شود؟

مسئله اينجاست که انگار افراد هويتشان را بيشتر از مراسم عروسي شان مي گيرند. الان عروس ها مي خواهند پز بدند که شوهرشان چقدر ايده آل است، و دامادها هم مي خواهند نشان بدهند که به عنوان يک مرد توانسته اند نسبت به باجناق يا پسر خانواده و پسرخاله و... هزينه بيشتري براي مراسم عروسي بکنند.

وقتي که مراسم خوبي برگزار مي شود، داماد احترام بيشتري در خانواده کسب مي کند، هم در خانواده خودش و هم در خانواده عروس، البته در خانواده عروس بيشتر. امکان دارد که همين افراد وضع مالي خيلي معمولي اي داشته باشند، حتي نياز داشته باشند که پولشان را براي خريد ماشين يا اجاره خانه بهتري هزينه کنند ولي آن را صرف مراسم عروسي مي کنند تا بگويند ما خيلي آدم هاي خوشبختي هستيم. خلاصه اينکه افراد در شب عروسي شان هويت يابي مي کنند، يعني اگر مي خواهند خودشان را و شناسنامه اي از خودشان را به ديگران نشان دهند، انگار فقط در شب عروسي وقت اين کار را دارند. به همين خاطر، مدام ريخت و پاش و زرق و برق مراسم عروسي بيشتر مي شود.

عروس و دامادها براي انتخاب و سفارش مراسم عروسي شان تنها مي آيند يا با خانواده هايشان؟

عروس و دامادهايي که وضع مالي بهتري دارند و دستشان بازتر است تنها پيش ما مي آيند، ولي آنهايي که وضع مالي معمولي تري دارند و هزينه عروسي شان بايد کنترل شود، همراه با پدر و مادرهايشان مي آيند.

وقتي هزينه هاي مراسم ايده آلي را که در ذهن دارند برايشان محاسبه مي کنيد، چه واکنشي به قيمت نهايي نشان مي دهند؟ مراسم ارزان تري را انتخاب مي کنند؟

عکس العمل ها خيلي متفاوت است. چون تعريفي که افراد از ايده آل در ذهنشان دارند با هم متفاوت است. مثلا براي يک زوج، 70- 80 هزار تومان هزينه غذا براي هر نفر خيلي ايده آل است و براي زوج ديگري خيلي پايين است. مي خواهم بگويم اين که بهترين شب زندگي شان چطور ساخته مي شود نسبي است، چون براي هر زوج، با توجه به بودجه بهترين شب زندگي شان ساخته مي شود. ولي تا جايي که به خاطر مي آورم، اکثر مي گويند ما اين ميزان پول نداريم ولي بهترين را مي خواهيم. بنابراين مي گردند تا بتوانند با توجه به بودجه شان بهترين خدمات را پيدا کنند.

مواردي هم بوده که عروس به داماد گفته اين هزينه را نکنيم، با آن ماشين بخريم، سفر برويم. ولي واقعا تعدادشان خيلي کم است. کساني هم هستند که بحث مي کنند، عروس به داماد فشار مي آورد که من مراسم بهتري مي خواهم، فلان باغ را مي خواهم و بايد برايم فراهم کني. دامادهايي را هم ديده ام که در حد متوسط خرج مي کنند ولي هزينه را به عروس بالاتر مي گويند و به من مي سپارند که جلوي خانواده عروس هزينه واقعي مراسم را نگويم.



شروع زندگي مشترک با دروغ؟

دقيقا همين طور است. تشريفات مراسم دروغ ها را در شروع زندگي بيشتر مي کند. موارد داشتم که داماد با من آشنا بوده و گفته که مي شود قرارداد الکي برايم بنويسي. مثلا قراردادش 10 ميليون تومان بوده، خواسته برايش بنويسم که 30 ميليون تومان هزينه کرده تا همان را به عروس و خانواده اش نشان دهد.

تعداد زن هاي خواستار تشريفات بيشتر است يا مردهايي که مي خواهند مراسم تشريفاتي داشته باشند؟

احساس مي کنم زن ها بيشتر تشريفات مي خواهند و مردها هم مجبورند بپذيرند چون مي خواهند رضايت زنشان را جلب کنند. مردها به جزييات مراسم توجه کمتري دارند، در حالي که زن ها تا مدت ها در مورد ريز جزييات عروسي اقوام و دوستان و خودشان حرف مي زنند، اينکه صندلي ها از چه جنسي بود، گل ها چي بود و...

فکر مي کنيد زن هايي که جهيزيه بيشتري دارند مراسم عروسي گران تر و تجملاتي تري مي خواهند؟

در اين مورد اطلاعي ندارم چون ما از ميزان جهيزيه عروس ها خبر نداريم. ولي مواردي را ديده ام که داماد وضع مالي اش خوب بوده ولي نمي خواسته براي عروسي زياد هزينه کند، عروس هم گفته که ببين چقدر بي شعور است، من اين قدر هزينه کردم ام ولي اين... بعد هم تا جايي که توانستند با هم جر و بحث کردند.

ولي جالب اينجاست که چون هزينه مراسم نامزدي را خانواده دختر مي دهد، بيشتر خانواده ها وقتي براي برگزاري مراسم نامزدي پيش ما مي آيند دنبال مراسم ارزاني هستند و همه هم مي گويند که براي عروسي از لحاظ مالي جبران مي کنيم، چون هزينه مراسم عروسي را خودشان نمي دهند.

اکثر دنبال اين هستند که خانواده داماد بيشتر خرج کند و خانواده داماد هم مي خواهد جلوي خانواده عروس کم نياورد و نشان دهد که دارد بيشتر خرج مي کند. ولي مواردي را داشتم که خانواده عروس به من مي گفت آقاي فلاني، مراعات داماد را بکن، نمي خواهيم که خانواده داماد اذيت شود. يعني به فکر اين هستند که اين هزينه هاي اضافي باعث روابط بد آينده و تنش بين خانواده ها نشود، ولي واقعا تعدادشان انگشت شمار است.

يک نکته ديگر هم اينکه به نظرم مي آيد عروس و دامادهاي خانواده هاي متوسط که از خارج کشور مي آيند و مراسمشان را در ايران مي گيرند خيلي کمتر از داخل کشوري ها دنبال بريز و بپاش هستند و مراسم ساده اي مي خواهند، حتي از لحاظ آرايش و لباس عروس. انگار براي آنها نفس رابطه مهم تر است.



شايد نبود ثبات و اطمينان در روابط امروز باعث شده افراد به جاي اينکه وقت و انرژي شان را صرف شناخت همديگر و ساختن زندگي مشترکشان کنند، فقط به اين فکر کنند که مراسمي رويايي با هزينه هاي سنگين داشته باشند؟

نه، فکر نمي کنم اين طور باشد. چون وقتي که براي گرفتن مراسم شروع زندگي مي آيند به رابطه اطمينان دارند و مي خواهند با هم زندگي کنند، به فکر طلاق نيستند. حتي از چند نفر پرسيدم که با شروط ضمن عقد آشنايي دارند، بعد ديدم که دردسر شد، دامادها شاکي شدند و عروس ها هم گفتند که اين چه کاري است، زشت است. بين همه مراسمي که در اين 12 سال برگزار کردم، سه چهار مورد عروس و داماد داشتم که دنبال هيچ تشريفاتي نبودند، حتي فيلم برداري هم نکردند و يکي از دوستانشان از مراسم عکس مي گرفت. جالب اين بود که رابطه اين عروس و دامادها خيلي قشنگ تر بود. به هر حال چون خودم حساسيت هايي دارم و حواسم به روابط قدرت بين زن و مرد است متوجه اين مسائل در برخوردهايشان مي شوم.

خودِ رابطه، رابطه بين عروس و داماد، در کجاي اين مناسبات مالي عجيب و غريب قرار گرفته است؟

خيلي وقت ها رابطه اين وسط گم مي شود، وقتي بحث ها همه در مورد تشريفات و ظواهر است. بر سر همين ظواهر کار هم هزار تا اختلاف بين خانواده ها و عروس و داماد پيش مي آيد، سر تاريخ عروسي، محل برگزاري مراسم، شکل مراسم و... حتي بعد از مراسم هم اين بحث ها ادامه دارند.

گويا مراسم نوعي ارزش گذاري براي دختر هم هست و باز هم ميزان احترام بر حسب پول و مراسم سنجيده مي شود.

دقيقا همين طور است. امروز نگرش بخشي از جامعه سرمايه داري شده و به همه چيز نگاه کالايي دارد. همان طور که گفتم اين افراد از مراسم هويت مي گيرند و به خاطر همين دنبال تشريفات هستند. بعضي ها هم مي خواهند با نشان دادن ثروتي که دارند همه را لال کنند، مثلا هزينه مراسمي در دو سال قبل، چهار ميليارد تومان شده بود. عروس براي پرو لباسش چند بار رفت فرانسه و برگشت. تمام مبلمان، دکوراسيون و وسايل فقط خاص اين جشن عروسي ساخته شد.

چهار ميليارد تومان؟ بعد از مراسم با اين وسايل چه کار کردند؟

مي نمي دانم. فقط مي دانم که 300 ميليون تومان هزينه گل براي تزيين سالن و روميزي ها و مراسم شد. براي مراسم پاتختي روز بعد، دوباره با گل هاي ديگري سالن را تزيين کردند.



چه فرقي بين تشريفات عروسي افراد خيلي پولدار با بقيه وجود دارد؟

دو سه تشريفاتي «برند» براي پولدارها وجود دارد که مديرش شخصا خدمت مشتري مي رود و سفارشات را مي گيرد. اين افراد پولدار در مورد قيمت خيلي صحبت نمي کنند چون برايشان مهم نيست. اکثرا هم خودشان در لواسان يا جاهاي ديگر ويلا دارند و مراسم در مکان خودشان برگزار مي شود.

حجم زياد گل نمادي از عروسي افراد پولدار در ايران است. الان داريم به سمتي مي رويم که مراسم عروسي افراد ثروتمند شبيه کشورهاي خليج فارس مي شود يعني روي سقف هم گل مي زنند. افراد پولدار مي خواهند که همه چيز مراسمشان برند باشد، لباس عروس،لوسترهاي سقف، ظروف روي ميز، ميز و صندلي ها و... سفره عقد با وسايل نقره يا آب طلا چيده مي شود.

ماجراي عکس و فيلم برداري مراسمشان هم جالب است! کليپ عروسي شان را خارج از کشور مي گيرند، يک گروه فيلم بردار مشهور را استخدام مي کنند، کليه هزينه هاي سفر و اقامت آنها در خارج از کشور را هم مي دهند تا کليپشان ساخته و در مراسم عروسي نمايش داده شود. شام مراسم هم از يکي دو رستوران مشهور تامين مي شود. همين چند وقت پيش مراسم عروسي اي برگزار شد که هزينه شام براي هر نفر يک ميليون تومان بود. منوهاي مفصل از غذاهاي ايراني و فرهنگي. در بعضي از اين مراسم، بالاي 100 مدل «فينگر فود» سرو مي شود. به تازگي هم مد شده که کنار مراسم، بازارچه سنتي دست مي کنند، دکه هاي مختلفي به سبک دربند و فرحزاد، که انواع و اقسام خوراکي ها در آن سرو مي شود.

افراد، تشريفاتي ها را برحسب وضعيت مالي شان انتخاب مي کنند؟ يا اينکه تشريفاتي ها به افراد مختلف با توان اقتصادي متفاوت خدمات مي دهند؟

تشريفاتي ها درجات و سطوح مختلف دارند. هر کدام با يک رستوران و آشپزخانه کار مي کنند و اين طور نيست که، بنا به سطح مالي مشتري، از مراکز مختلف غذا تهيه کنند. مثلا يکي غذايش را از آشپزخانه اي متوسط با برنج غيرايراني و گوشت يخ زده برزيلي تهيه مي کند و تشريفاتي ديگري که از گوشت... و برنج... استفاده مي کند، قيمت پايه منوي غذايش 400 هزار تومان است. خُوب معلوم است فردي که وضع مالي خوبي ندارد پيش تشريفاتي قيمت بالا نمي رود و برعکس.

البته منوهاي ما از 110 هزار تا 330 هزار تومان براي هر نفر است. براي ما پيش آمده که مشتري گفته چطور مي خواهي با اين قيمت آبروي ما را بخري؟! و يا مشتري داشتيم که با وجود اينکه از کار خوشش آمده بعد از شنيدن قيمت ها چون به نظرش ارزان بوده، منصرف شده. ما به مشتري هاي پولدار باغ هاي ارزان معرفي نمي کنيم. الان در تهران از دو سه ميليون تومان تا 50 ميليون تومان هزينه اجاره باغ در هر شب است، فقط هزينه اجاره باغ و نه بيشتر. بعد از اينکه بر سر قيمت توافق شد، مشتري ها مي توانند در چند مراسمي که برگزار مي کنيم، شرکت کنند، غذا و ميوه و شيريني و آبميوه ها را امتحان کنند و چيدمان سالن و... را از نزديک ببينند و اگر خوششان آمد قرارداد مي بنديم.

يک نکته مهم را هم فراموش نکنيم که اشتغال زايي مراسم ازدواج بسيار بالاست، به خصوص اين روزها که تشريفات ازدواج روز به روز بيشتر مي شود.

چه مشاغلي؟ چند نفر در هر مراسم عروسي مشغول به کار مي شوند؟

در يک مراسم متوسط عروسي با هزينه متوسط، به صورت مستقيم در داخل مراسم 50 نفر درگيرند و خارج از آن 100 تا 150 نفر: مهماندارهاي داخل سالن، برقکار، آتش باز، تزيين کار سالن و ميزها با گيپور و قلفتي و پارچه، گلکار، آشپز، راننده، طراح سفره عقد، نورپرداز، اجاره دهنده نور، اجاره دهنده ظرف و ميز و صندلي، اجاره دهنده فرش، گروه فيلم برداري، عکاس، ميکس کننده، آرايشگر، چاپکار کارت دعوت، قصاب و پروتئيني، راننده خاور، پارک بان، نگهبان، اجاره دهنده وسايل طراحي و چيدمان سالن، طاقه ساز، گروه موزيک و... برخي از اين مشاغل هم خودشان چند شاخه دارند: کارگرهايي که ظرف ها را مي شويند و تحويل مي دهند، کارگرهاي گلکار، مامورهاي خريد آشپزخانه ها، اتوکار و...



تضاد عجيبي است. خانواده ها زير بار قسط و قرض و وام مي روند تا هزينه هاي اين مراسم را تامين کنند، اما از آن طرف براي افراد زيادي اشتغال زايي مي شود. هزينه يک مراسم عروسي معمولي در تهران چقدر مي شود؟

مراسم دويست نفره خيلي متوسط در يک باغ متوسط حدود 35 ميليون تومان. يک مراسم متوسط آبرومندانه.

به کساني که بودجه کافي ندارند براي برگزاري چنين مراسمي فشار رواني وارد نمي شود؟

سه سال پيش، سرم شلوغ بود و مجبور شدم کارهايمان را همزمان به دو عروس و داماد نشان بدهم. از قضا وضع مالي زوج اول خوب و زوج دوم بد بود. ناراحتي و غصه را در چشم عروس دوم ديدم و با خودم گفتم که ديگر نبايد همزمان با دو عروس و داماد حرف بزنم.

يکي ديگر از مسائلي که پيش مي آيد اين است که افرادي که دلشان مي خواهد مراسم مجللي بگيرند ولي پولش را ندارند آن قدر مي گردند تا يک تشريفاتي پيدا کنند که براي ايده اي که دارند پول کمتري از آنها بگيرد. تشريفاتي هايي هم هستند که به دروغ و با پول کمتر اينها را جذب مي کنند ولي در نهايت همه چيز براي عروس و داماد بدتر مي شود، چون تمام تلاششان را کرده اند که مراسم دلخواهشان را داشته باشند، پول هم خرج کرده اند، ولي از مراسم عروسي شان اصلا راضي نيستند و پشيمان شده اند.

راستي، وقتي مراسم تمام مي شود غذاهاي باقي مانده را چه مي کنيد؟

معمولا خانواده ها بخشي از غذا را با خودشان مي برند. ولي در نزديکي باغي که ما مراسم برگزار مي کنيم، يک کمپ ترک اعتياد است که غذاهاي اضافه را به آنها مي دهيم. خودم هم با بعضي از تشريفات چي ها صحبت کرده ام و آنها هم باقي مانده غذايشان را مي آورند تا به کمپ بدهيم.

و سوال آخر، اگر خودتان بخواهيد ازدواج کنيد...

من که به تنهايي نبايد راجع به اين موضوع تصميم بگيرم. ولي نظر شخصي ام اين است که مراسم نگيرم.