بزرگنمايي:

صداي محسن چاوشي در سريال شهرزاد

سريال شهرزاد مجموعه اي است که به زعم بسياري توانسته در جذب مخاطب موفق عمل کند. اين جذابيت ناشي از بسياري از المان هاست که بازي خوب بازيگران و کارگرداني موفق حسن فتحي و داستان پرکشش اين مجموعه از اين عوامل هستند.
از نکات مهم ديگر در اين سريال موسيقي اين مجموعه است که شامل بخش هاي مختلفي است که البته در قسمت هاي ابتدايي مجموعه با حاشيه ها و درگيري هاي لفظي بين سينا سرلک و علي قمصري همراه بود. عليرضا ميرعلينقي پژوهشگر حوزه موسيقي وظيفه انتخاب تصنيف هاي قديمي اين مجموعه را برعهده داشت. به همين مناسبت گفتگويي با او انجام داديم که در ادامه مي خوانيد.

چه شد که پيشنهاد کار در سريال شهرزاد به شما شد؟

فردين خلعتبري که از طريق او به مجموعه معرفي شدم در مجموعه هاي قبلي مثل مدار صفر درجه يکسري مشورت هاي کوچکي با من کرده بود و به همان دليل من را به مجموعه سريال شهرزاد معرفي کرد که من هم با عشق زيادي رفتم و کار را انجام دادم. سريال از نظر نوستالژيک برايم جذاب بود و ضمن اينکه چون خيلي کم کاري را مي پذيرم کيفيت کار برايم مهم است. من به صورت 8 قسمت، 8 قسمت در جريان قرار مي گرفتم و سريال را هم کامل نمي ديدم چون قاعدتا امکانش نبود تنها قسمت هايي که از سريال نياز به موسيقي داشت به من نشان مي دادند. من يادداشت برمي داشتم ، به خانه مي رفتم و با مرور10 باره و 20 باره موسيقي را انتخاب مي کردم، يعني انتخاب ها هم براساس پژوهش و هم براساس حس موسيقي ها و فضاي سريال بود.

لطفا درباره موسيقي سريال شهرزاد توضيح دهيد، با چه معياري آنها را انتخاب مي کرديد؟

موسيقي سريال شهرزاد به سه بخش تقسيم مي شود. بخش اول موسيقي متني است که چهار قسمت اول آن کار فردين خلعتبري بود، و بعد به امير توسلي واگذار شد. بخش ديگر موسيقي کليپ هاست که محسن چاوشي آنها را اجرا مي کند و از قسمت 4-5 به سريال اضافه شده و يکي هم موسيقي زمينه يا منبع است که آن به من ارتباط پيدا مي کند و کارشناس آن بودم. اين توضيح را هم بدهم که وقتي که طبق سفارش دوستم فردين خلعتبري به گروه کارگرداني معرفي شدم، در آن زمان فيلمبرداري و تدوين سريال تمام شده بود يعني از ابتداي کار در جريان ساخت آن قرار نگرفتم. من درواقع با يک کار تمام شده مواجه بودم و اينطور نبود که از اول در روند توليد و ساخت آن باشم. فردين خلعتبري مي خواست موسيقي هايي که در صحنه هاي فيلم حضور دارند، از راديو پخش مي شوند يا در کافه است و… داراي يک سنديتي باشند. همانطور که مي دانيد اين روزها در مجموعه ها حساسيتي براي اين موسيقي قائل نيستند و خيلي بي معيار يکسري ترانه هايي را صرفا به دليل قديمي بودنشان انتخاب مي کنند و معمولا آن حق مطلب هم ادا نمي شود. نه از لحاظ بافت تصويري مناسبند و نه سنديتي دارند و خيلي وقت ها ترانه اصلا براي آن زمان مشخص که در فيلم نشان داده مي شود نيست!

از نمونه هايي که اين حساسيت را درکارتان اعما کرديد مي توانيد نمونه هايي بگوييد؟

براي مثال در بخشي از قسمت هاي اول، فکر کنم 10 قسمت اول هست که فرهاد يعني مصطفي زماني در کافه نادري و منتظر شهرزاد است. در آن صحنه ترانه اي را انتخاب کردم که اصلا شنيده نشده بود. اين ترانه با صداي مرحوم جمشيد شيباني است و آهنگ آن را فتح الله مين باشيان ساخته است. اين تصنيف براي همان سال هاي 27-28 است. يعني دقيقا مناسب همان زمان است، و جالب است بدانيد در اين سريال با دقت زياد از همان ضبط هاي اورجينال همان زمان استفاده کرده ام. يک صفحه ضبط شده گرامافون اورجينال را از همان زمان را انتخاب کردم، وقتي که شخصيت فرهاد (مصطفي زماني) از کافه بيرون مي آيد آن صفحه پخش مي شود، اين تصنيف است «که دارم وفا به عشقت همچو فرهاد» مي بينيد که اسم فرهاد مي آيد. درصد بسيار زيادي از بينندگان شايد اصلا به اين موضوع ها دقت نکنند، يعني اصلا برايشان مهم نباشد يا نشنيده بگيرند، ولي يک عده هستند که اين مسايل برايشان مهم است و من هم درگير آن افراد هستم نظر آنها براي من خيلي مهم است. يا صحنه ديگري هست که فکر مي کنم براي قسمت 25 به بعد است. خانواده شهرزاد به خاطر مرگ پدرشان (جمشيد) عزادار هستند. شهرزاد شمعي روشن مي کند و يک صفحه مي گذارد روي گرامافون. من در اين صحنه زمان خيلي کمي در اختيار داشتم، مدت زماني حدود 5 ثانيه داشتم. يک بخشي از ترانه فوق العاده غمگيني که استاد مرتضي محجوبي ساخته به نام نواي ني که بنان هم آن راخوانده انتخاب کردم و دقيقا از همانجايي برش زديم که مي خواند: «ني محزون داغ مرا تازه تر از لاله کرد…» با اينکه چهار ثانيه بيشتر وقت نداشتيم اما اين موسقي تاثير خود را مي گذارد.

بخشي از اين انتخاب ها هم قطعات بي کلام بود، انتخاب آنها چگونه بود؟

بله بخشي از اين انتخاب ها هم مربوط به موسيقي بي کلام بود چون واقعا تصاويري که گرفته بودند آنقدر زيبا بود که توضيح دهنده بيشتري با کلام نمي خواست. آقاي يوسفي که سرپرست گروه کارگرداني بود دست من را باز گذاشتند. رفتارشان خيلي خيلي رفتار دوستانه و حرفه اي بود من اينجا از حسن برخورد ايشان ياد بکنم.خوشبختانه تيم موسيقي با حوصله و وسواس هاي من کنار آمدند.

مي دانيد چند قطعه قديمي براي اين مجموعه انتخاب کرده ايد؟

خيلي. واقعا نمي دانم. سريال 28 قسمت است اگر در هر قسمت به طور متوسط دو تا قطعه هم انتخاب کرده باشم مي شود 56 عدد و جالب است که قطعات تکراري هم خيلي خيلي کم است.

تمام قطعاتي که انتخاب کرديد ايراني بودند؟

نه چند قطعه فرنگي هم بود ولي باقي ايراني بودند. مثلا صحنه هاي مربوط به بيليارد که در کلوپ بود را از روي موسيقي سالني مثل سالن هاي تفريحي و کلوپ هاي بيليارد آن موقع آمريکا انتخاب کردم. قطعه توي سالن بيليارد و سالن کافه از يک پيانيست خيلي معروف آمريکايي سالهاي 1930 بود, که اسمش ادي دوچين ( eddy Duchin) بود. بسيار بسيار نوازنده مطرحي بود که درباره اش در هاليوود هم فيلم ساختند و آن زمان نقش او را تايرون پاور بازي مي کرد. اين موسيقي متعلق به سال 1956 يعني دقيقا 60 سال قبل است. در زماني که شهرزاد روايت مي شود فکر کنم ايشان فوت کرده بود، ولي پيانيست برجسته اي بود وصفحه هايش آن زمان طرفدارهاي زيادي داشت.

از ميان کساني که آن زمان را درک کرده بودند هم بازخوردي داشتيد؟

بله اتفاقا من تشويق هايي داشتم خيلي دلگرمم کردند. يکي از آنها خانم پوران وفادار است. ايشان با عمويشان در راديو تهران سال هاي 36 – 38 کار کردندو الان يبانوي 81 ساله است. ايشان با من تماس گرفت و گفت من در آن زمان که شهرزاد روايت مي شود يعني حدود سال 32 يک دختر 18-19 ساله بود دقيقا مي شود همسن همان کاراکتر شهرزاد، مي گفت من کافه نادري را ديده ام و شما به قدري حسي و دقيق اين موسيقي را انتخاب کرديد که خودم را در آن دوران حس مي کردم. مي گفت اين مدل لباس ها، ماشين ها و حتي کلماتي که افراد مي گويند اصلا براي آن دوران نيست يعني آدم را پرت مي کند به اين دوران يعني کسي که زندگي کرده احساس نزديکي و همدلي نمي کند ولي موسيقي که شما انتخاب کرده بوديد ادم را عميقا به آن دوره مي برد.حتي مي گفت يکي دو نمونه که از تصنيف هايي که انتخاب کردي که از بلندگوي کافه پخش مي شد، چيزي بود که واقعا در آن کافه پخش مي شد، من تعجب مي کنم که آن زمان نبوديد و اين هم جايي نوشته نشده و جايي گفته نشده ولي هر بار که من به آن کافه مي رفتم آن موسيقي که شما انتخاب کرديد مي گذاشت، گفتم اين قضيه کاملا اتفاقي بوده به قول معروف شهودي انتخاب شده است.

يعني واقعا هيچ منبعي وجود ندارد در مورد اين موضوع که مثلا يک کاري شده باشد، کتابي باشد که موسيقي که استفاده مي شده در جاهاي مختلف يا سليقه مردم چطور بوده؟

راستش من خودم دربه در دنبال اين منابع هستم و متاسفانه چيزي نوشته نشده است. کساني هم که منبع ما در آن زمان بودند همه از بين رفتند مثلا يکي از آن ها که خيلي مهم بود مرحوم محمد نوري بود. خيلي سعي کردم از اين جنبه ها از او بپرسم ولي آنقدر ملول بودند که وضع حال را هم نمي خواستند چه رسد به اينکه از گذشته هم ياد کند.

بعضي ايرادات هم به بعضي بخش هاي اين مجموعه گرفته شد، مثلا در قسمتي پدر شهرزاد تصنيف تو اي پري کجايي را زمزمه مي کند که مي دانيم اين تصنيف مربوط به سال هاي بعد است.

ببينيد همانطور که گفتم من بعد از فيلمبرداري به اين مجموعه اضافه شده بودم، دو سه تا مورد هم بود که گناهش به پاي من نوشته شد در حالي که من تقصيري نداشتم . ترانه اي که جمشيدخان پدر شهرزاد زمزمه مي کند ساخته همايون خرم است اما من در زمان ضبط حضور نداشتم که تذکر دهم.

براي قسمت هاي بعدي هم قرار است با اين مجموعه همکاري داشته باشيد؟

فعلا چيزي که به من نگفته اند.

در آخر مي خواستم نظرتان را درمورد صداي محسن چاوشي که براي اين مجموعه انتخاب شده بدانم؟

به نظر من اين صدا اصلا مناسب اين مجموعه نيست. همانطور که فروش اين مجموعه را برده بالا از کيفيت هنري اين اثر کم کرده است. اين صدا اگر طرفداراني هم داشته باشد که مي دانم خيلي هم دارد، صدايي است براي مختصات زندگي امروزه ما، براي مختصات خشن و بي رحم و غيررمانتيک و سرخورده و دردناک زندگي امروزي نه زندگي به نسبت آرام و لطيف و رمانتيک سال هاي 1330٫ اين صدا با همه ارزشي که طرفدارهايش روبه رو هستند مطلقا با محتوا و زمان اين سريال همخواني ندارد.




منبع : مجله گوهران