بزرگنمايي:
چه خبر - ترکيه با «گاپ» آب ايران را ميدزدد
در روزهاي نخست تابستان بود كه سخنان جنجالي رييس سازمان پدافند غيرعامل درخصوص ابردزدي اسراييليها خبرساز شد و كارشناسان نيز اين سخنان را بدون پايه و اساس علمي اعلام كردند اما در ميان تمامي اين جنجالها مسئولان كشور بهراحتي از كنار آب دزدي اسراييليها ميگذرند و نسبت به پروژهاي كه آينده ايران را به مخاطره مياندازد، بيتفاوت هستند.
اما ماجراي آب دزدي اسراييليها از پروژهاي بهنام «گاپ» آغاز ميشود. پروژه آناتولي بزرگ يا طرح «گاپ» تركيه، متهم رديف نخست معضل ريزگردهاي ايران است. در پروژه گاپ، 22 سد و 15 نيروگاه پيشبيني شده است. در جنوب شرقي ترکيه هشت سد بزرگ و متوسط، از جمله آتاتورک در رودخانه فرات و ايليسو در دجله احداث شده اند.
در دو دهه گذشته 23ميليارد دلار هزينه پروژه گاپ شده که هدف آن تامين 25 درصد از منابع آبي و 20 درصد از مجموعه برق مورد نياز ترکيه است؛طرحي كه بيش از 60 هزار ميليارد مترمكعب آب از حقابه رودخانههاي دجله و فرات را بهوسيله سدسازي ربوده و تيشه به ريشه محيطزيست ايران زده است. معروفترين سد اين پروژه «آتاتورك» است.
اين طرح موجب شد منطقه ميانرودان يا بينالنهرين از 90 رودخانه بهابعاد زايندهرود محروم شود. پيامد اجراي طرح گاپ تاكنون به بحران خشكسالي در سوريه و عراق، باير شدن چند ميليون هكتار از اراضي كشاورزي اين كشورها و قطع حقابه رودخانه هورالعظيم ايران از دجله و فرات بوده است.
کمآب شدن اروندرود و اتکايش به کارونِ بيرمق، سبب شده آب شور خليج فارس در مواقع مد، سوار بر نخلستانها شده و بيش از يکميليون نفر نخل نابود شود؛ روند کاهندهاي که همچنان ادامه دارد و حتي منجر به شورشهاي خياباني در بصره، آبادان و خرمشهر، ناشي از افت شديد آب شرب شده است.
دولت ايران طبق ادعاي مقامات دولتي در ترکيه که پيوسته اعلام ميکنند: «ما فقط آب را تنظيم کرده و از حقابه خود عدول نکرده و نخواهيم کرد»، بايد دولت ترکيه را مجاب کند که همچنان همان حقابه سابق، يعني 250 مترمکعب بر ثانيه را از دو رودخانه دجله و فرات رها کنند؛ در حالي که به گفته مقامات عراقي اين رقم هماينک به کمتر از يکسوم کاهش يافته است و ضمن هماهنگي با دولتهاي سوريه و عراق، مطابق کنوانسيونUNCCD و رامسر، اجازه دهند مسير طبيعي اين رودخانهها تا خليج فارس ادامه يابد.
يكي از سدهاي معروف و البته بسيار خطرناك طرح گاپ، «ايليسو» است، طبق برنامهريزيها اين پروژه تا دو سال ديگر به اتمام ميرسد. كارشناسان محيطزيست بارها بهعلت پيامدهاي احداث و آبگيري اين سد به دولت تركيه هشدار دادهاند اما دولت تركيه بدون توجه به اين هشدارها باسرعت بيشتري اين پروژه را ادامه ميدهد.
اگر سد ايليسو به بهرهبرداري رسد، كار ايران براي هميشه تمام است. هشداري كه تاكنون مسئولان كشور به آن واكنشي نشان ندادهاند.آنچه بدون ترديد بايد مورد توجه قرار گيرد، اين نکته است که افزايش ناپايداريهاي زيست محيطي و کشاورزي درمنطقه ميانرودان تاثيرمستقيمي بر زندگي مردم ايران دارد.
پرونده سدسازي كشورهاي همسايه در كميته «امنيت آب درحال بررسي است اما ديپلماسي ضعيف آبي ايران اعتراض بسياري از فعالان، كارشناسان و مسئولان را بهدنبال داشته است.دستگاه ديپلماسي ايران در برابر پروژههاي خانمانبرانداز تركيه، واكنش مشخصي نشان نداده است. بهگفته برخي كارشناسان، شايد مهمترين دليل بيتفاوتي وزارت امورخارجه ايران به پروژههاي مخرب آبي تركيه ، عدم مطالبه از سوي وزارت نيرو است.
وزارت نيروي ايران هنوز به اين باور نرسيده است يا نميخواهد بپذيرد كه سدسازي عامل بحران آب و تخريب محيطزيست است؛چراكه اگر وزارت نيرو ايران قبول كند كه سدسازي مخرب و عامل بيابانزايي است، بسياري از پروژههاي سدسازي داخل كشور نيز تحت تاثير اين مساله قرار ميگيرند و بايد به بازي سدسازي در ايران پايان داد.
اين موضوع مهمترين دليل براي عدم اعتراض و پيگيري ايران در مجامع بينالمللي در خصوص سدسازيهاي بيرويه تركيه است. همچنين دليل ديگر بيتفاوتي ايران به اين مساله نيز ميتواند برخي ملاحظات سياسي درباره موضعگيري تركيه و ايران در قبال داعش در منطقه باشد؛ چر اكه ايران نميخواهد تركيه در جبهه مخالفان قرار گيرد. بههمين دليل اين موضوع را بهصورت رسمي از طريق سازمانهاي جهاني پيگيري نميكند
منبع: روزنامه قانون