بزرگنمايي:

چه خبر - ادعاي قحطي کالا و مواد اوليه تا سه ماه آينده بر چه پايه و ‏اساسي عنوان شده است؟

در روزهاي اخير، خبري به نقل از رئيس اتاق بازرگاني تهران در رسانه ها منتشر شد که فضاي اقتصادي کشور و نيز جو رواني ‏ايجادشده در ميان مردم را به شدت متاثر کرد و حتي باعث شد بسياري از مردم به نگراني بيفتند که چگونه بايد با يک وضعيت ‏اقتصادي وحشتناک، بدتر از هر چيزي که تا کنون تجربه کرده اند، روبرو شوند.‏
مسعود خوانساري گفته بود «اگر وضعيت اقتصادي کنوني ايران به شکل فعلي ادامه يابد، تا سه ماه آينده ‏قحطي کالا و مواد اوليه در بازار خواهد بود.»
به نظر مي آيد اظهارات مذکور بيش از آنکه دليل منطقي و قابل قبولي داشته باشد، صرفا با استفاده از جو رواني ايجادشده در جامعه و آمادگي ‏ذهني براي پذيرش شايعات اينچنيني بيان شده است.‏
سوالي که درباره اظهارات مذکور به ذهن مي رسد اين است که ادعاي قحطي کالا و مواد اوليه آن هم تا سه ماه آينده بر چه پايه و ‏اساسي عنوان شده است؟ کدام آمار و ارقام چنين موضوعي را تاييد مي کند؟ اينکه صرفا بگوييم مقداري کالا در گمرک مانده و ‏اجازه ترخيص ندارند، مي تواند توجيه کننده اين ادعا باشد؟
مشکلات ارزي ماه هاي اخير و تخلفات صورت گرفته باعث شد تا ترخيص برخي کالاها در گمرک با مشکل روبرو شوند. از ‏طرفي، همزمان بسياري شروع به انبار و احتکار کالا کردند. فضاي رواني ايجاد شده نيز باعث شد تا مردم به خريدهاي ‏غيرمتعارف روي بياورند. به طور مثال، در مورد پوشک، چنين اتفاقي رخ داد و ضمن افزايش قيمت، به دليل افزايش ناگهاني ‏تقاضا، اين محصول در بازار کمياب شد. اما بر هيچ يک از آگاهان اقتصادي پوشيده نيست که بخشي از اين اتفاق ناشي از جوي ‏بود که درمورد کمبود پوشک در هفته هاي آينده و نيز افزايش بيش از پيش قيمت ايجاد شده. به بيان ساده تر، شايعه شد که هم ‏پوشک دچار قحطي خواهد شد هم قيمت آن بالاتر خواهد رفت؛ در نتيجه مردم به جاي مصرف عادي خود ترجيح دادند مقداري ‏بيش از حد معمول – مثلا براي مصرف چند ماه خود – خريداري کنند که اين موضوع به نوبه خود به کمبود دربازار دامن زد.‏
اکنون يک چهره اقتصادي چنين شايعه و جوي را در مورد همه کالاهاي اساسي رواج داده و از يک قحطي در سه ماه آينده گفته. ‏آيا چنين شايعه اي نمي تواند باعث هجوم مردم به بازار براي خريد کالاهاي اساسي و انبار کردن آن در منزل از ترس ناياب شدن ‏آن در سه ماه آينده شود؟ نکته قابل تامل تر اين است که در چنين شرايطي، مردم به صورت طبيعي حتي قيمت کالا را نيز از ‏اولويت هاي اساسي خود خارج مي کنند و حاضرند کالاهاي اساسي و مورد نياز خود را به هر قيمتي بخرند و انبار کنند تا مبادا در ‏سه ماه آينده به طور کامل ناياب شود.‏
اگر چنين اتفاقي رخ دهد، بيش از همه، کساني سود خواهند برد که کالاهاي وارداتي را در بازار انبار کرده و قصد دارند همه آنها را به ‏قيمت گزاف و غيرواقعي به صورت دفعي و يکجا به مردم بفروشند و به سود هنگفتي دست يابند.‏
با اين توضيحات، آيا اظهارات رييس اتاق بازرگاني تهران به نفع اين دسته از افراد و فعالان اقتصادي نيست؟ و آيا به خالي شدن ‏انبارهاي آنها و فروش اجناس شان به قيمت هاي گزاف و غيرواقعي در فضاي اقتصادي آشفته کنوني کمک نمي کند؟آيا رييس اتاق بازرگاني تهران عامدانه اين سخن را به زبان آورده يا صرفا از روي نا آگاهي و يا حتي براي ديده شدن در رسانه ها؟
نکته ديگر اينکه فردي که اين اظهارات را بيان کرده، نه يک مسئول دولتي اقتصادي بلکه يک مدير اقتصادي بخش خصوصي است و چيز عجيبي نيست که در سخنان خود، منافع صنف خود را در نظر گرفته و به نفع خود و همکارانش اظهارنظر کند؛ اتفاقي که در اظهارنظر اخير نيز به وضوح رخ داده است.
چنين اتفاقي مسبوق به سابقه نيز هست؛ در دي ماه سال 90، اسدالله عسگراولادي، رييس اتاق بازرگاني ايران و چين، از قحطي در ايران در 6 ماه آينده خبر داده و گفته بود: «به نظر مي‌رسد با توجه به واردات کالا با دلار 1600 توماني و مشکلات توليد در 6 ماه آينده با کمبود بسياري از کالا‌ها و قحطي در کشور مواجه خواهيم شد که براي تهيه آن‌ها يا بايد متوسل به قاچاق شويم و يا اين‌که هزينه بسياري بابت قاچاق بپردازيم.»
اين اظهارنظر و اظهاراتي از اين دست باعث شد تا مردم ضمن هجوم به فروشگاه‌هاي زنجيره اي، با خريد‌هاي کلان، باعث خالي شدن انبار‌ها شوند. 6 ماه پس از اظهارات عسگراولادي اما، اگرچه اوضاع ارزي کشور با بحران روبرو شده بود، اما خبري از قحطي نبود.
اکنون 7 سال بعد، همان سناريو در حال تکرار است و مسعود خوانساري، رييس اتاق بازرگاني تهران خبر از قحطي در سه ماه آينده داده است. اگرچه اظهارات او اندکي هوشمندانه‌تر از اظهارات عسگراولادي است و خوانساري قيد «در صورت ادامه وضعيت اقتصادي به شکل کنوني» را نيز به آن اضافه کرده تا بلکه از انتقادات احتمالي بعدي، در امان بماند.
البته رييس اتاق بازرگاني تهران از اظهارنظر خود نتيجه ديگري را نيز مي تواند بگيرد. خوانساري در اظهاراتش از «139 هزار کانتينر» شامل 7 ميليون تن کالا و 2/5 ميليون تن ‏کالاي اساسي سخن به ميان آورده که «در گمرک باقي مانده و اجازه ترخيص ندارد‎.‏» حال اظهارات فعلي او در خصوص قحطي در سه ماه آينده، چه بسا بتواند به دولت براي صدور اجازه ترخيص اين کالاها را نيز فشار مضاعفي وارد کند.

منبع: entekhab.ir