چه خبر - گفتگو با بهمن فرمان آرا: نسخه براي کسي نميپيچم/ مبصر ملت که نيستم!
فيلم «دلم مي‌خواد» به خوبي راوي چنين مشکلاتي است اما راهکار چرا ارايه نمي‌دهد؟

من نسخه براي کسي نمي‌پيچم، مبصر ملت که نيستم. نوع زندگي‌اي که دارم اين است که اگر هنوز صبح‌ها بلند مي‌شوم کار مي‌کنم به جوان‌ها مشاوره مي‌دهم. به خاطر اين است که اگر هفتادوهفت سالم است نبايد دراز بکشم منتظر عزراييل باشم. به نظرم هر کسي براي خودش بايد راهکار و راحتي پيدا کند و نقطه‌اي که دلش آرام باشد را پيدا کند؛ بچه که بوديم تلويزيون و راديو به اين شکل امروز نداشتيم، کتاب مي‌خواندم، از ده سالگي ديگر هديه غير از کتاب قبول نمي‌کردم عاشق اين بودم که بدانم دنيا چگونه است کتاب‌هاي بالزاک را مي‌خواندم آن دريچه ما به جهان بود. الان ديگر همه، همه‌چيز را گوگل مي‌کنند. بالاخره اسم کسي را در گوگل مي‌زني شناسنامه‌اي بيرون مي‌آيد. اما هرچه هست من مملکتم را دوست دارم هيچ جايي نمي‌روم همين جا دلم مي‌خواهد زندگي کنم. نه شغل خارجي، نه درس خارجي، حتي فيلم ساختن در خارج براي من جالب نيست.

اين به معناي خرده‌گيري به همکاراني که در خارج از کشور فيلم مي‌سازند، نيست؟

به هيچ عنوان. هم فرهادي و هم بيضايي از دوستان من هستند. اما من مي‌گويم مبصر مردم نيستم چيزي که مي‌گويم از طرف خودم مي‌گويم؛ علاقه من اين است که يکسري کارها را بکنم. براي بچه‌هاي ايراني درس بدهم. خرده گرفتن نيست. هرکدام از ما تصميم مي‌گيريم راجع به زندگي‌مان تصميم بگيريم. دوست ندارم خارج از ايران باشم اما راجع به ايران فيلم بسازم. اين مثل اين مي‌ماند که کنار گود بشيني و بگويي لنگش کن اين را نمي‌پسندم و در کتم نمي‌رود.
اما اصغر از فيلمسازان بااستعداد سينماي ايران است.

به اين نکته بايد توجه کرد که شرايط حرفه‌اي فيلمسازي در هر کشوري براي هر کارگرداني پيش بيايد.

بله. تنها موردي که ممکن است در وضعيت موجود جاي ديگر زندگي کنم به خاطر خانمم است او سر بچه اول ما قلبش اشکال پيدا کرد. در اين پنجاه سال سه دفعه تا به حال قلبش عمل شده باز بايد قلبش عمل شود. مثلا اگر قرار باشد به خاطر قلبش از کانادا جايي نرود من هم پيشش مي‌مانم.
ضمن اينکه سال‌هاست مي‌خواهم راجع به فروغ فرخزاد فيلم بسازم مجبورم به جاي ديگر بروم بايد در فضاي مشابه مملکت ما فيلم روايت شود آن هم به خاطر باورپذيري فضا چون در زماني که او زندگي و فوت کرده حجاب نبوده و ما بايد واقعيت را ترسيم کنيم.

در همه فيلم‌هاي‌تان گريزي به مرگ مي‌زنيد.

توجه به مرگ باعث مي‌شود به زندگي بيشتر توجه کنيم وقتي مي‌دانيم در انتها قرار است به کجا برويم؛ پس تا وقت داريم خوب زندگي کنيم.

آقاي کيانيان با توجه به سن وسالي که دارد يکي از بهترين بازي‌هاي خود را ارايه داده. حرکات موزون و هماهنگ را به خوبي انجام مي‌داد. سواي از متفاوت بودن بازي ايشان. کلاس رقص رفت؛

خانم عاطفه تهراني طراح رقص بود رضا پيش او تمرين مي‌کرد. رضا آرتيست درجه يکي است اداي هر چيزي را مي‌تواند دربياورد.

با توجه به شرايط سني او ايفاي چنين نقشي برايش سخت نبود؟

رضا فقط ١٠ سال از من کوچک‌تر است. او جوان است (مي‌خندد) شصت‌وهفت سال دارد. اما از نظر من رضا بهترين بازيگر است. تجربه خيلي خوبي با او دارم. رضا کيانيان بازيگر جويايي است. خودش سر «يه بوس کوچولو» عکس ساموئل بکت آورد و به ما پيشنهاداتي داد او با توشه شخصي مي‌آيد سر فيلم. راجع به نقش کاملا فکر مي‌کند و ما با هم ساعت‌ها حرف مي‌زنيم. آدم بااستعدادي است در زمينه بازيگري از خودش مايه مي‌گذارد بازي‌اش خيلي خوب است چون متفاوت است خوب است يه مقداري زيادي به خودش مربوط مي‌شود.

اينکه چنين بازي‌هايي در جشنواره مورد قضاوت قرار نمي‌گيرد سوال مهمي را در ذهن به وجود مي‌آورد.

جايزه جشنواره‌ها اکثرا سياسي است به خصوص مال ما. جالب است کارگردان‌ها وقتي جايزه نمي‌گيرند قهر مي‌کنند. و جالب تر اينکه جايزه هم مي‌گيرند، قهر مي‌کنند. من بها نمي‌دهم.

يعني به جايزه نبايد بها داد؟

جايزه من مردم هستند؛ مردم هستند که مخاطبان فيلم‌هاي ما هستند. با علاقه به سمت ما مي‌آيند تا با ما عکس بگيرند؛ همين خودش جايزه است.

همين شد که سيمرغ‌هاي‌تان را پس فرستاديد يا اينکه جنبه دلخوري داشت؟

وقتي سازمان سينمايي در خانه سينما را مي‌بندد جايزه هم بخورد تو سرش.

آخر سيمرغ شما ربطي به دوره مديريت شمقدري نداشت ؟

بالاخره يک جور بايد عکس‌العمل نشان داد. من که چريک نيستم، فحاشي هم بلد نيستم. در خانه سينما را بستين پس جايزه شما را هم نخواستيم.

به نظر مي‌رسد طي چند سال اخير کمي ريتم و دور فعاليت‌تان تندتر شده؛ موافقيد؟

براي اينکه احساس مي‌کنم وقتم کمتر شده.

از چه جهت؟

وقتي ٧٧ ساله هستيد آينده کوتاهي در مقابلت مي‌بيني. اما از آينده کسي خبر ندارد. در هر صورت ممکن است پس فردا اتفاق بيفتد من که نمي‌دانم. به همين جهت ريتم کارم را تندتر مي‌کنم. ظرف چند روز آينده براي ساخت فيلم بعدي اقدام خواهم کرد.

چه پيشنهادي به جوانان داريد؟

اينکه با سيستم قهر نکنيد. چون سيستم برايش مطرح نيست. حميد سمندريان ١٠ سال قهر کرد کارگردان بزرگ تئاترکسي ١٠ سال در خانه‌اش را نزد. شما جوان‌ها که عددي نيستيد بخواهيد قهر کنيد. راه‌حل براي تمام معضلات و مشکلات اين است که کار کنيد. بگذاريم جوان‌ها کار کنند تا پر و بال بگيرند از ميان‌شان فرهادي، درميشيان، اميرمحسن يوسفي بيرون مي‌آيد و فيلمسازان خوب کشف مي‌شوند.

منبع: روزنامه اعتماد