بزرگنمايي:

چه خبر - افزايش تلفات "قرص برنج" در کشور

کامبيز سلطاني‌نژاد (متخصص سم شناسي و عضو هيات علمي مرکز تحقيقات پزشکي قانوني، سازمان پزشکي قانوني کشور) با اشاره به آمار مرگ و مير سال گذشته براثر استفاده از قرص برنج گفت: در سال گذشته 640 نفر در کشور بر اثر مسموميت با قرص برنج جان خود را از دست دادند، اين رقم در مقايسه با سال قبل از آن که آمار تلفات قرص برنج در کشور، 598 نفر بود، هفت درصد افزايش يافته است.
بيشترين آمار تلفات در سال گذشته به ترتيب مربوط به استان هاي تهران با 134، مازندران با 88 و گيلان با 69 فوتي بوده است.
متخصص سم شناسي و عضو هيات علمي مرکز تحقيقات پزشکي قانوني توضيحاتي درباره قرص برنج ارائه داد و گفت: يک گروه از عوامل دفع آفات که به علت اثربخشي زياد و قيمت ارزان به عنوان جونده کش و فوميگانت در برخي از کشورها از جمله ايران مورد استفاده قرارگرفته‌اند، فسفيدهاي فلزي مانند فسفيد آلومينيوم، فسفيد روي و فسفيد منيزيوم است.
سلطاني‌نژاد با اشاره به مصرف قرص برنج در نگهداري از محصولاتي مانند برنج تصريح کرد: قرص هاي حاوي فسفيد آلومينيوم در کشور ما، به ويژه در نواحي شمالي کشور تحت عنوان " قرص برنج" جهت نگهداري برنج و ساير غلات در انبارها و جلوگيري از تاثير مخرب حشرات موذي، نسبتا رايج است. اين فرآورده توليد داخلي نداشته و بيشتر با نام تجاري Phostoxin® وارد کشور مي شود.
وي با اشاره به استفاده از قرص‌هاي برنج حاوي فسفيد آلومينيوم در کشاورزي به دليل کارآيي بالاي اين فرآورده جهت از بين بردن آفات خاطرنشان کرد: قيمت ارزان، سهولت استفاده، عدم وجود باقيمانده در محصول و در دسترس بودن با استقبال زياد مصرف از سوي کشاورزان همراه بوده است.

متخصص سم شناسي و عضو هيات علمي مرکز تحقيقات پزشکي قانوني ادامه داد: متاسفانه به دليل عواملي مانند سميت بالا و ميزان کشندگي زياد اين ماده و سهولت دسترسي به اين سم، در ساليان اخير آمار نسبتا بالاي مسموميت هاي ناشي از اين عوامل در کشور به ويژه در برخي استان ها مانند تهران، گيلان، مازندران و گلستان رواج يافته است.
سلطاني‌نژاد با بيان اينکه اقداماتي براي ممنوعيت واردات و محدوديت در فروش " قرص برنج" توسط سازمان ها و نهادهاي مسوول در کشور انجام شده، يادآور شد: از سال 1384 به دنبال گزارش سازمان پزشکي قانوني کشور به هيات نظارت بر سموم (به عنوان عالي‌ترين مرجع سياست‌گذاري در زمينه واردات، صادرات، توليد و توزيع سموم آفت کش هاي کشاورزي در کشور) و با تصويب اين هيات، فسفيد آلومينيوم به شکل قرص از فهرست سموم کشاورزي مجاز کشور حذف و هر گونه واردات، توزيع و فروش آن ممنوع اعلام شد و هرگونه کاربرد کشاورزي اين سم تنها به صورت محدود و تحت نظارت کارشناسان ذي صلاح و تنها بعد از اخذ مجوزهاي لازم صورت مي گيرد.
وي با اشاره به قاچاق قرص برنج به کشور تصريح کرد: متاسفانه به علت تمايل کشاورزان به مصرف اين سم جهت نگهداري محصولات به ويژه در مصارف خانگي يا نيمه صنعتي به دلايل ذکر شده قبلي، قاچاق اين فرآورده از کشورهاي همسايه و ايجاد بازار سياه اين سم در کشور وجود دارد و بسياري از موارد، افرادي که از اين سم جهت خودکشي استفاده مي‌کنند اين قرص ها را از بازار سياه و غيرقانوني تهيه مي‌کنند که در اين زمينه نيازمند لزوم برخورد جدي تر با اين معضل هستيم.
وي با بيان اينکه مسموميت با مرگ و مير بر اثر مصرف قرص برنج بالاست، گفت: از نظر شيوع مسموميت با فسفيدهاي فلزي، مواردي از مسموميت با ميزان مرگ و مير بالا در اثر مصرف فسفيد آلومينيم در برخي از کشورها مانند ايران، هند، مراکش، سري لانکا، آلباني، عراق، اردن، پاکستان و عربستان گزارش شده است که به جز موارد نادري از آنها که به صورت تصادفي بوده، عمده آنها به علت مصرف عمدي و خودکشي بوده است.
بيشتر مصرف‌کنندگان قرص برنج در رده سني 20 تا 40 سال است
متخصص سم شناسي و عضو هيات علمي مرکز تحقيقات پزشکي قانوني ادامه داد: بروز اين نوع مسموميت در ساير کشورها به ويژه کشورهاي اروپايي و آمريکايي کمتر است که اين امر خود مي‌تواند ناشي از کنترل هاي دقيق و عدم دسترسي اين سم در سطح جامعه باشد.
در ساليان اخير مسموميت ناشي از فسفيد آلومينيوم به عنوان يکي از مهم ترين علل مسموميت‌هاي حاد منجر به فوت ناشي از مواد شيميايي در برخي از استان‌هاي کشور است. اين مسموميت‌ها بيشتر در رده سني 40-20 سال بوده و بيشتر آنها به قصد خودکشي بوده است.
وي با تاکيد براينکه قرص برنج هيچ پادزهري ندارد، اعلام کرد: با توجه به اينکه تاکنون مکانيسم دقيق براي بروز اثرات سمي فسفيد آلومينيوم در انسان شناخته نشده است، هيچ پادزهر اختصاصي در درمان مسموميت حاد با آن وجود ندارد و اقدامات درماني شامل اقدامات حمايتي - علامتي است.
متخصص سم شناسي و عضو هيات علمي مرکز تحقيقات پزشکي قانوني ادامه داد: از لحاظ زمان بروز علايم و نشانه‌هاي باليني مسموميت، بعد از مصرف خوراکي قرص فسفيد آلومينيوم، علايم و نشانه‌هاي مسموميت، در طي 15-10 دقيقه اول بعد از بلع ظاهر مي‌شوند و مرگ بيمار ممکن است در مدت کمتر از 6 ساعت رخ دهد. اگر در عرض 6 ساعت پس از مسموميت علايمي ظاهر نشود، بيمار بدون علامت خواهد ماند.
سلطاني‌نژاد با اشاره به علائم مسموميت پس از استفاده اين قرص به صورت خوراکي گفت: در صورت مسموميت خوراکي، علائم تحريکي دستگاه گوارش شامل تهوع، استفراغ و دردهاي شکمي است. بيشتر مرگ و ميرها در خلال 12-24 ساعات اوليه مسموميت اتفاق افتاده و معمولاً ناشي از ايست قلبي است. مرگ و مير بعد از 24 ساعت اغلب ناشي از نارسايي کبدي است. علائم مسموميت ناشي از درگيري سيستم هاي قلبي- عروقي، گوارشي، عصبي و ريوي است.
وي به علايم باليني مسموميت با فسفيد آلومينيوم اشاره کرد و گفت: شايع‌ترين علايم و نشانه‌هاي باليني مسموميت با فسفيدآلومينيوم عبارتنداز بي قراري، تحريک پذيري، گيجي، سرگيجه، لرزش، دوبيني، عدم تعادل، سرفه، تنگي نفس، درد کوليک شکمي، تهوع، استفراغ، در پاره اي موارد استفراغ سياه رنگ، مدفوع سياه رنگ، تعريق، ضعف و بي حالي، افت شديد فشار خون، کاهش برونده قلبي، اختلال و بي نظمي در ضربان قلب، ادم ريوي، سيانوز، اختلالات کليوي، زردي، بزرگي کبد و طحال، فلج روده، تشنج، نشانگان ديسترس تنفسي حاد. همچنين افت شديد فشار خون و شوک شايع ترين علامت در مسموميت هاي شديد است.
متخصص سم شناسي و عضو هيات علمي مرکز تحقيقات پزشکي قانوني با بيان اينکه همچنين بوي ماهي گنديده از تنفس بيمار ممکن است استشمام ‌شود، تصريح کرد: علائم تاخيري مسموميت نيز شامل ادم ريوي، تتاني هيپوکلسميک، کلاپس قلبي- عروقي، آسيب کبدي، براديکاردي، اسيدوزمتابوليک، اختلالات قلبي، ترومبوسيتوپني و متهموگلوبينمي است.

متخصص سم شناسي و عضو هيات علمي مرکز تحقيقات پزشکي قانوني در پايان به نوع ديگري از قرص برنج که جزئي از سموم مجاز به حساب مي‌آيد، اشاره کرد و گفت: نوع ديگري از فرآورده موسوم به قرص برنج جهت نگهداري و حفظ محصولات از آفات انباري به ويژه جهت مصارف خانگي در کشور ما در فهرست سموم مجاز کشاورزي موجود بوده و به صورت قانوني به فروش مي رسد، اين نوع قرص برنج فاقد ماده سمي فسفيد آلومينيوم بوده و حاوي عصاره سير، نمک طعام و تالک است.
اين قرص‌ها که به عنوان "قرص برنج با منشا گياهي" شناخته مي‌شوند، فاقد اثرات سمي و کشنده براي انسان بوده و مصرف آن در انسان بي خطر محسوب مي شود.

منبع: ilna.ir