چه خبر - فخريه کاشاني: تحريم برگردد يک ريال از پول ايران سوخت نمي‌شود

چند روز گذشته برخي از رسانه‌هاي مخالف دولت براي اشاعه نااميدي در کشور و خنثي جلوه دادن اثرات برجام مدعي شدند که يکي از دستاوردهاي برجام که ورود هواپيماهاي نو است، شکست خورد و مرد شماره يک خريد هواپيماهاي جديد از سمت خود در وزارت راه و شهرسازي استعفا و کشور را ترک کرده است.
در حالي‌که «اصغر فخريه کاشان» مشاور وزير راه و شهرسازي به دنبال حذف سمت قائم مقامي در دستگاه‌هاي دولتي از اين سمت خارج و در حال حاضر به عنوان مشاور وزير راه و شهرسازي در امور بين الملل در وزارت راه وشهرسازي مشغول به کار است و تنها به مدت چند روز در يکي از کشورهاي خارجي پيگير درمان بيماري فرزند خود بود.
در اين ميانه شرکت بويينگ هم يکي از سفارشات ايران را به شرکت ديگري تحويل داد و اين موجب ايجاد هياهو در رسانه‌هاي مخالف دولت شد.
فخريه کاشان در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادي ايلنا ضمن توضيح درباره علت به تعويق افتادن تحويل سفارش ايران توسط بويينگ، تاکيد کرد: وقوع تمام اين شرايط در قراردادهاي خريد هواپيماهاي جديد از ايرباس، بويينگ و اي تي آر پيش بيني شده و با بازگشت تحريم ها يک ريال از پول ايران در اين قراردادها سوخت نمي‌شود.
گفت وگوي فخريه کاشان به اين شرح است :

تحويل سفارش ايران اير به شرکت ديگر از سوي بويينگ به چه دليل بود؟ آيا بويينگ متعهد به اجراي قرارداد نبوده يا ايران اير نتوانست پيش پرداخت ها را در موعد مقرر پرداخت کند؟

قرارداد خريد هواپيما از بويينگ به قوت خود باقي است و هيچ تغييري نکرده است. ايران اير پيش پرداخت براي تحويل هواپيما را اگر چه با کمي تاخير، اما فراهم کرد و اين تاخير در مهلتي بود که قانونا مجاز به آن بوديم و اين تاخير خارج از مهلت قانوني نبوده است.
در قرارداد احتياط‌هاي لازم پيش بيني شده به طوري که اگر پولي پرداخت مي‌شود در مقابل ضمانت نامه بانکي باشد. بويينگ هم بانک مورد نظر را تعيين و متن ضمانت نامه را ارسال کرده بود و متن ضمانتنامه هم مورد تاييد بانک مرکزي قرار گرفت.اما هفته گذشته زماني که قرار شد اين ضمانت نامه صادر کنند با اين مشکل مواجه شدند بانک مورد نظر صدور اين ضمانتنامه را به تاريخ پس از 22 ارديبهشت موکول و اعلام کرد براي بررسي شرايط فعلا دست نگه مي دارد البته اعلام نکرده که قصد صدور ضمانت نامه را ندارد بلکه در حال بررسي شرايط هستند.
در نتيجه اين مساله باعث شد که ما هم پول پيش پرداخت را آزاد نکنيم چراکه شرط وازير پيش پرداخت اين بود در مقابل پرداخت آن ضمانت نامه بانکي دريافت کنيم.
بانکي که اين ضمانت نامه را تنظيم کرده با بانک مرکزي هماهنگ است و درباره متن ضمانت نامه به توافق رسيده‌اند.بنابراين تمام اقدامات انجام شده اما در آخرين لحظه بانک اعلام کرد که در حال بررسي موضوع ضمانت نامه است. به اين ترتيب پولي هم که بابت پيش پرداخت فراهم کرده بوديم را آزاد نکرديم.
حال که بويينگ در آن موعد مقرر پيش پرداخت را دريافت نکرده بايد براي تاريخ‌هاي بعدي پرداخت و تحويل سفارش مذاکره کنيم و تاريخ جديد تعيين کنيم بنابراين اتفاق خاصي نيفتاده که عده‌اي چنين هياهويي را به راه انداخته‌اند.

اگر 22 ارديبهشت امريکا از برجام خارج شود سرنوشت قراردادهاي خريد هواپيما چه خواهد شد؟

سخت است که از امروز شرايط احتمالي را پيش بيني کنيم و بگوييم چه شرايطي پيش مي‌آيد. اما اين قراردادها بستگي به عکس العمل اروپايي‌ها دارد. اگر اروپايي‌ها مستقل از آمريکا و بدون نياز به مجوزهاي آمريکايي همکاري‌هاي خود را با ايران ادامه دهند در اين صورت هيچ مشکلي پيش نمي‌آيد و روال ورود هواپيماهاي جديد ادامه خواهد داشت.
اما اگر اروپاهايي‌ها به تبع اينکه امريکا از برجام خارج شده بگويند که تحريم‌هاي قبلي برگشته است و ما بايد در همکاري با ايران احتياط کنيم و براي ادامه همکاري‌ها از امريکا مجوز بگيريم، بسياري از حوزه‌ها از جمله خريد هواپيما تحت تاثير اين عکس العمل قرار مي‌گيرند. بنابراين سرنوشت قراردادها بستگي به رفتار اروپايي‌ها، چين، روسيه، هند کره و.. خواهد داشت.

به طور مشخص در اين شرايط، قرارداد خريد هواپيما از بويينگ منتفي مي‌شود؟

ممکن است شرکت بويينگ نتواند هواپيمايي را به ايران تحويل دهد. تفاوت قرارداد ايرباس با بويينگ اين است که بويينگ يک شرکت آمريکايي است و ناچار است که مجوز همکاري با شرکت‌هاي ايراني را از امريکا دريافت کند. اما ايرباس اگر مورد حمايت اروپايي‌ها قرار بگيرد نياز به اين مجوز ندارد و مي‌تواند بدون مجوز از آمريکا هم همکاري‌ها را ادامه دهد.

با توجه به اينکه مجوز اوفک براي بويينگ و ايرباس و اي تي آر دو سال اعتبار دارد آيا در صورت احتمال خروج آمريکا از تحريم بايد دوباره مجوز اخذ شود؟ يا اينکه حداقل دوسال از امضاي قرارداد فرصت اجراي قرارداد وجود دارد؟

آن مجوز ناشي از تفاهمنامه برجام است اگر از برجام خارج شوند و اوفک هم مدعي شود که اين مجوزها در اين شرايط جديد باطل است يا اينکه اروپايي محتاطانه عمل کنند، مشکلاتي پيش خواهد آمد. بنابراين بايد منتظر رفتار و عکس العمل اروپايي‌ها باشيم. البته با توجه به فضايي که وجود دارد معتقدم فشار بر امريکا زياد خواهد بود که اروپا معاملات و روابط اقتصادي خود را با ايران بتواند حفظ کند.

آيا همواره اين احتمال که در ارايه پيش پرداخت‌ها به بويينگ، پول ايران بلوکه شود، وجود داشته و دارد؟

اين احتمال در تمام حوزه هاي همکاري با آمريکا وجود داشته اما در حوزه خريد هواپيما پيش پرداخت به ازاي ضمانت نامه بانکي پرداخت مي‌شد. اما يادمان باشد که آمريکايي‌ها پول‌هاي قانوني بانک مرکزي را بلوکه کردند در حالي که پول بانک مرکزي قانونا به هيچ وجه نبايد بلوکه مي شد. وقتي قاعده و قانوني وجود ندارد و وقتي معاهده برجام که در شوراي امنيت تصويب شده و 5 کشور آن را امضا کرده‌اند توسط يک فردي که به هيچ چيز به غير از قانون زور پايبندي ندارد ناديده گرفته مي‌شود بنابراين احتمال هر رفتاري از وي وجود دارد.

تاريخ بعدي نوبت تحويل سفارش هواپيماي بويينگ شرکت ايران اير چه زماني است؟آيا بايد اين پروسه براي نوبت بعدي طي شود؟

خير؛ در سال هاي 2019، 2020 و ... نوبت تحويل سفارش هواپيماهاي بويينگ به ايران اير است و ساير نوبت‌ها در صورت ارايه پيش پرداخت سر جاي خود هستند.

امکان اينکه در سال جاري ميلادي هواپيماي بويينگ به ايران اير تحويل شود، وجود دارد؟

طبيعي است که اگر هزينه خريد در موعد مقرر پرداخت نشود هواپيما به شرکت ديگري که در نوبت است، تحويل داده شود. کمااينکه اين فرصت براي ايران هم به وجود آمد که برخي از رسانه‌ها مدعي شدند ايران قصد خريد هواپيماي مرجوعي را دارد. در سال 2018 نويت براي تحويل سفارش نداريم اما بايد مذاکره کنيم که نويت شرکت ديگري را به ايران بدهند و اين موضوع قابل مذاکره است

موضوع ديگر جذب فاينانس است و گفته مي شود در جذب فاينانس موفق نبوده‌ايم آيا در حال حاضر توانسته ايم فاينانسر خارجي براي قراردادهاي خريد هواپيما را نهايي کنيم؟

واقعيت اين است که وقتي رييس جمهوري آمريکا و خزانه داري اين کشور به صورت مستمر با شرکت‌ها و بانکهاي خارجي به ويژه بانک‌هاي کشور چين تماس مي گيرند و مي‌گويند با ايران همکاري نکنيد طبيعي است که احتياط هايي ايجاد مي‌شود. اينکه بدانيم ما چه منابع و امکاناتي داريم به بعد از 22 ارديبهشت موکول مي‌شودکه فضاي جديد را ارزيابي کنيم و امکانات را بسنجيم.
در هر صورت يادمان باشد که ما 10 سال در بدترين شرايط تحريم زندگي کرديم، خريد و فروش کرديم، فاينانس جذب کرديم و سرمايه گذاري هاي خارجي را به سمت کشور هدايت کرديم.
واقعيت اين است که کشورمان در شرايط خاصي قرار دارد و هر روز شرايط ايران تغيير مي کند و طبيعتا متناسب با شرايط خاص بايد سرمايه گذاري کنيم چراکه رفتار دنيا با ايران رفتار يکسان و قابل پيش بيني نيست و يک‌طرفه و زورگويانه است. ما هم دفاع از منابع ملي را دنبال مي کنيم بنابراين طبيعي است که با چنين رفتارهايي روبه رو باشيم.
البته اين شرايط تنها شامل حال خريد هواپيما نمي شود و در تمام حوزه هاي تجارت با چنين شرايطي مواجه هستيم.
حال اينکه برخي از دوستان داخلي چنين هياهويي را ايجاد مي کنند معتقدم يا به اين شرايط موجود کم توجه هستند يا اينکه از سر جهل چنين رفتاري را انجام مي دهند. همانطور که گفتم ما در يک شرايط ويژه اي قرار داريم و اين شرايط ويژه ايجاب مي کند که هوشيارانه تر عمل کنيم.

اين هوشياري در قراردادها اعمال شده که اگر برجام منتفي شود يا در شرايط جديد قرار بگيريم، ايران متضرر نشود؟

با صراحت مي گويم که همه دقت ها را در قراردادها انجام داده ايم که اگر تحريم ها بازگردد يک ريال از پول کشورمان از دست نرود. اگر پولي بابت پيش پرداخت ارايه شده صد درصد امن است به اين معنا مطلقا امکان اينکه سوخت شود، وجود ندارد.

طبق قرارداد امسال بايد چند فروند ايرباس وارد کشور شود، آيا در شرايط جديد ايرباس به تعهدات خود پايبند خواهد بود و چه زماني ايرباس هاي مورد قرارداد وارد مي شوند؟

در سال جاري ميلادي انتظار داريم که ايرباس وارد شود اما واقعيت اين است که در مورد ايرباس خدمات پس از فروش براي ما بسيار اهميت دارد. بايد مطمن باشيم هواپيمايي که تحويل مي گيريم ضمانت و پشتيباني دارد و اگر تحريمي هم رخ دهد مشکلي در اين حوزه پيش نمي آيد. مذاکرات درباره ايرباس بر روي اين بحث ها است که ترامپ ايجاد کرده است و بايد محکم کاري شود.

چند فروند اي. تي .آر وارد خواهد شد؟

دو فروند اي تي آر به زودي وارد کشور مي شود و در اجراي قرارداد اي تي ار هيچ مشکلي وجود ندارد.

آيا قرار است که هواپيماهاي شرقي مانند سوخو يا اجاره اي و يا دست دوم در شرايط جديد جاي ورود هواپيماهاي جديد غربي را بگيرند؟

صحبت هايي که درباره خريد هواپيماهاي سوخو در ميان است اما اگر سوخو هم بخواهد به ايران هواپيما بفروشد با مقررات فعلي بايد مجوز آمريکا را دريافت کند اما اگر بخواهد از قطعات آمريکايي بکاهد تا نيازي به اخذ مجوز اوفک نداشته باشد، آن هواپيما ديگر نمي تواند سوخو باشد. اما مي تواند راه حل باشد.
40 درصد قطعات سوخو از آمريکا تامين مي شود بنابراين فروش اين هواپيما روسي هم نيازمند مجوز اوفک است.
آرزوي بنده نوسازي ناوگان هوايي کشورمان از طريق هواپيماهاي نو، دست دوم جوان، سوخو و... است چراکه عمر ناوگان هوايي کشورمان بسيار زياد است و مي‌تواند ايمني سفرهاي هوايي را به خطر بيندازد. اما به دوستاني که مي‌گويند سوخو و هواپيماهاي دست دوم بايد خريداري شود و يا اينکه بايد به سراغ اجاره هواپيما برويم بايد بگويم که تمام اين مسيرها را طي کرده‌ايم و اين اقدامات هم نيازمند مجوز آمريکا هستيم.

منبع: ilna.ir