بزرگنمايي:

چه خبر - حيات فرازميني وجود دارد؟!

نتايج تحقيقات تازه‌اي که هفته گذشته در گردهمايي «هفته نجوم و علوم فضايي اروپا» در ليورپول اعلام شد، نشان مي‌دهد پراکندگي فسفر در کهکشان راه‌شيري، تصادفي‌تر از آني است که تاکنون فکر مي‌کرديم. اين بررسي‌ها روي سحابي خرچنگ انجام شده است، يکي از مشهورترين سحابي‌هاي کهکشان راه‌شيري که از انفجار ابرنواختري ستاره بسيار سنگيني بر جامانده که منجمان چيني، درخشش انفجار آن را در سال 1054 ميلادي (433 شمسي) ثبت کرده‌اند.

محققان مي‌گويند که بعضي از نقاط کهکشان ما به دليل فقر ذخاير فسفر، نمي‌توانند زادگاه حيات باشند؛ حتي اگر در مناطق زيست‌پذير ستاره مرکزي خود واقع شده باشند که از نظر ستاره‌شناسان، امکان وجود آب مايع بر سطح آن‌ها و درنتيجه شرايط ميزباني از حيات فرازميني وجود داشته باشد.
بخش عظيمي از عنصر فسفر در جهان طي آخرين لحظات عمر ستاره‌هاي بسيار بزرگ و در حين انفجار ابرنواختري خلق مي‌شود. رديابي فسفر کار ساده‌اي نيست؛ اولين‌بار ستاره‌شناسان در سال 2013 (1392) موفق شدند رگه‌هايي از اين عنصر را در «ذات‌الکرسي-آ»، يکي از مشهورترين پسماندهاي ابرنواختري که قوي‌ترين منبع راديويي صورت‌فلکي ذات‌الکرسي به شمار مي‌رود، شناسايي کنند. نکته جالب‌توجه اين بود که مقدار فسفر موجود در اين پسماند ابرنواختري 100 برابر بيشتر از ميزاني بود که در ديگر نقاط کهکشان راه‌شيري رصد شده بود.
اما اين يافته مي‌تواند يک استثنا باشد. به‌تازگي «جين گريوز» و «فيل کيگان» از دانشگاه کارديف در بريتانيا، از تلسکوپ ويليام هرشل در جزاير قناري استفاده کرده‌اند تا پراکندگي عناصر سحابي خرچنگ را که 6500 سال‌نوري با ما فاصله دارد، بررسي کنند.
داده‌هاي اوليه که تنها دو هفته پيش اعلام شد، نشان مي‌دهد که ميزان فسفر موجود در اين سحابي بيشتر از آنکه به مقادير اندازه‌گيري‌شده در «ذات‌الکرسي آ» نزديک باشد، شبيه به فراواني آن در گازهاي ميان‌ستاره‌اي و غبار کهکشاني راه‌شيري بوده و بسيار اندک است.
کيگان مي‌گويد: «اين‌طور نيست که در هر نقطه دلخواه از کيهان با حجم قابل‌توجهي از فسفر مواجه شويم. به نظر مي‌رسد پراکندگي اين عنصر در جهان، شانسي و تصادفي است. بخشي از اين شانس مي‌تواند به بزرگي ستاره‌اي برگردد که منفجر شده است. به‌عنوان‌مثال ستاره تشکيل‌دهنده ذات‌الکرسي-آ تقريبا 2 برابر بزرگ‌تر از ستاره‌اي بود که سحابي خرچنگ از انفجار آن به جا مانده است. شايد واکنش‌هاي متفاوتي در ستاره‌هاي بزرگ‌تر اتفاق مي‌افتد که به توليد فسفر بيشتري منتهي مي‌شود.»
محققان مي‌گويند اگر فراواني فسفر در کيهان متغير باشد، زيست‌پذيري سيارات نيز متفاوت خواهد بود. در حقيقت سياره‌اي که تمامي شرايط ميزباني حيات را داشته باشد اما به اندازه کافي ذخاير فسفر نداشته باشد، عاري از حيات خواهد بود.
بااينکه در حال حاضر در مراحل ابتدايي مشاهدات هستيم و اخترشناسان تنها موفق به بررسي بخش‌هايي از سحابي خرچنگ شده‌اند، کيگان با اطمينان مي‌گويد که ميزان فسفر در اين سحابي بسيار کمتر از ذات‌الکرسي-آ است.
درنهايت ستاره‌شناسان بايد به سراغ ديگر پسماندهاي ابرنواختري در ديگر نقاط کهکشان و در صورت امکان، کهکشان‌هاي همسايه بروند و ميزان فسفر موجود در آن‌ها را نيز بررسي کنند. کيگان مي‌گويد: «ما واقعا مي‌خواهيم بدانيم که چطور فسفر خود را از ميان ذرات ابرنواخترها جدا کرده و به فضاي ميان‌ستاره‌اي بازگشته است».

منبع: khabaronline.ir