چاپ

چه خبر - هر آنچه لازم است درباره بيماري سل بدانيد

سل Tuberculosis يا به اختصار TB يک بيماري عفوني است که معمولا ريه ها را درگير مي کند. بيماري سل دومين بيماري عفوني کشنده در دنياست. در سال 2015 از 10.4 ميليون نفري که به اين بيماري مبتلا شدند، 1.8 ميليون نفر از دنيا رفتند.
در قرن 18 و 19 بيماري سل تبديل به بيماري اي همه گير در سراسر اروپا و آمريکاي شمالي شد تا اين که ميکروبيولوژيت آلماني به نام رابرت کوچ Robert Koch در سال 1882 علل ميکروبي بيماري سل را کشف نمود و پس از آن واکسن اين بيماري توليد شده و درمان آن امکان پذير گرديد به طوري که سازمان ملل اعلام کرد تا سال 2025 اين بيماري از سراسر جهان حذف خواهد شد.

نکاتي که بايد درباره بيماري سل بدانيد

سازمان بهداشت جهاني تخمين مي زند که سالانه 9 ميليون نفر به بيماري سل مبتلا مي شوند که 3 ميليون نفر از آنها توسط سيستم سلامت ناديده گرفته مي شوند. بيماري سل يکي از 3 علت اصلي مرگ و مير زنان 15 تا 44 ساله است.
علايم سل ( سرفه، تب، عرق شبانه، کاهش وزن و غيره ) ممکن است تا چند ماه به صورت خفيف ديده شود و فرد بيمار از طريق تماس نزديک مي تواند 10 تا 15 نفر را در طور يک سال مبتلا کند.
سل يک بيماري پاتوژن تنفسي است به اين معني که عامل بيماري مي تواند از طريق هوا از فردي به فرد ديگر منتقل شود.

کشورهايي که بالاترين نرخ ابتلا به بيماري سل را دارند

آفريقا به خصوص آفريقاي غربي و جنوب صحراي آفريقا
افغانستان
آسياي جنوبي از جمله پاکستان، هند، بنگلادش و اندونزي
چين
روسيه
آمريکاي جنوبي
غرب اقتيانوس آرام از جمله فليپين، کامبوج و ويتنام

بيماري سل چيست؟

سل معمولا بر ريه ها تاثي مي گذارد ولي مي تواند به ساير اندام هاي اطراف بدن هم گسترش پيدا کند.بيماري سل از نظر پزشکي به دو نوع فعال و پنها تقسيم مي شود.
سل پنهان: باکتري در حالت غيرفعال در بدن باقي مي ماند. هيچ نشانه اي نداشته و مسري نيست ولي مي تواند فعال شود.
سل فعال: باکتري باعث ايجاد علايم شده و به ديگران منتقل مي شود.
اعتقاد بر اين است که حدود يک سوم جمعيت جهان سل پنهان دارند و احتمال تبديل شدن آن به سل فعال 10% است ولي خطر آن در افرادي که سيستم ايمني ضعيفي دارند مثل مبتلايان به ايدز يا سوء تغذيه يا افراد سيگاري بيشتر است.

روش تشخيص بيماري سل

بيماري سل اغلب از طريق آزمايش پوستي که شامل تزريق در ساعد است شناسايي مي شود. پزشک براي تشخيص بيماري سل از استتوسکوپ stethoscope براي گوش دادن به ريه ها و بررسي تورم غدد لنفاوي استفاده مي کند. همچنين در مورد علايم و سابقه پزشکي از بيمار سوالاتي پرسيده و خطر ابتلاي فرد در صورت مواجهه با اين بيماري را ارزيابي مي کننند.
معمول ترين روش تشخيص سل يک آزمايش پوستي است. يک تزريق کوچک حاوي پي پي دي توبرکولين PPD tuberculin, که عصاره استخراج شده باکتري سل است، درست در قسمت داخلي ساعد.
محل تزريق بايد 2-3 روز بعد بررسي شد، اگر سفت، قرمز و تا اندازه اي مشخص متورم شده بود احتمال ابتلا به بيماري وجود دارد.
متاسفانه آزمون پوست 100% دقيق نيست و گاهي اشتباه است. با اين حال آزمايش هاي ديگري هم براي تشخيص سل وجود دارد. آزمايش خون، عکسبرداري با اشعه ايکس و آزمايش خلط که مي تواند براي آزمايش وجود باکتري سل استفاده شود. البته تشخيص بيماري سل در کودکان دشوار تر است.

درمان بيماري سل

اکثر موارد اين بيماري در صورتي که داروي آن در دسترس باشد قابل درمان است. نوع و طول درمان آنتي بيوتيکي که تا 6 ماه ادامه خواهد داشت بسته به سن، سلامت عمومي، مقاومت بالقوه به داروها، فعال يا نهفته بودن بيماري و محل عفونت ( ريه، مغز، کليه ) متفاوت است.
داروهاي سل براي کبد سمي است با اين که عوارض جانبي آن معمولا ناچيز است ولي در صورت مشاهده اين عوارض بايد حتما به پزشک مراجعه شود:
ادرار تيره
تب
زردي
از دست دادن اشتها
تهوع و استفراغ
دوره درمان بيماري حتي در صورت از بين رفتن علايم باليني بايد تکميل شود. هر کدام از باکتري ها اگر جان سالم به در برند نسبت به داروهاي تجويزي مقاوم شده و منجر به ايجاد بيماري سل ويژه MDR-TB خواهند شد که درمان آن سخت تر از بيماري سل است.

عامل بيماري سل چيست؟

باکتري ميکوباکتريوم توبرکالوسيس Mycobacterium tuberculosis باعث ايجاد بيماري سل مي شود. اين بيماري از طريق شخصي که ريه اش به اين باکتري مبتلا شده باشد از طريق هوا ( سرفه، عطسه، بزاق، خنده يا صحبت کردن ) منقل مي شود.
سل يک بيماري مسري است ولي به آساني به آن مبتلا نمي شويد. شانس گرفتن اين بيماري از شخصي که با او زندگي مي کنيد خيلي بيشتر از يک غريبه است. اکثر افرادي که سل فعال دارند با دريافت درمان مناسب حداقل به مدت 2 هفته، بيماريشان ديگر مسري نخواهد بود.
از آن جايي که براي درمان اين بيماري از آنتي بيوتيک استفاده مي شود برخي از زنجيره ها به اين داروها مقاومت نشان مي دهند. زماني که آنتي بيوتيک ها قادر به کشتن باکتري ها نباشند، سل مقاوم به دارو خواهد شد و باکتريهايي که جان سالم به در برده اند تکثير مي شوند و تبديل به بيماري سل ويژه مي شوند که اين بيماري با داروهاي آنتي بيوتيکي بسيار خاص که به صورت محدود توليد مي شوند قابل درمان خواهد بود.

پيشگيري از سرايت بيماري سل به ديگران

بيماري سل

اگر شما مبتلا به سل فعال هستيد استفاده از يک ماسک صورت مي تواند خطر انتقال بيماري به ديگران را کاهش دهد. براي جلوگيري از گسترش سل فعال فرد مبتلا بايد از تماس با ديگران اجتناب کند و از رفتن به مدرسه ، محل کار يا خوابيدن در اتاق ديگران خودداري نمايد.

عوارض جانبي بيماري سل

بيماري سل اگر درمان نشود منجر به مرگ بيمار خواهد شد با اين که اين بيماري اغلب ريه ها را تحت تاثير قرار مي دهد ولي مي تواند از طريق خون در بدن منتشر شود و عوارض زير را بوجود آورد:
مننژيت يا تورم غشا مغز
درد ستون فقرات
آسيب کبد و کيه
اختلالا قلبي: به صورت نادر

علايم بيماري سل

با اين که سل نهفته بدون علايم است ولي علايم سل فعال عبارتند از
سرفه، گاهي به همراه خلط يا خون
لرز
خستگي
تب
از دست دادن وزن
از دست دادن اشتها
تعريق شبانه
سل معمولا ريه ها را تحت تاثير قرار ميدهد ولي ممکن است ساير اندام هاي بدن را هم درگير کند. زماني که سل بيرون از ريه باشد علايمش کاملا متفاوت بوده و در صورتي که درمان نشود از طريق جريان خون به ساير اندام ها سرايت خواهد کرد:
ابتلاي استخوان ها به سل منجر به درد ستون فقرات و تخريب مفاصل خواهيد شد.
ابتلاي مغز به سل منجر به مننژيت خواهد شد.
ابتلاي کبد و کليه به سل منجر به تخريب عملکرد فيلتراسيون و نشت آن به خون و ادرار خواهد شد.
ابتلاي قلب به سل روي توانايي پمپاژ قلب اثر گذاشته و در نتيجه منجر به بيماري تامپوناد tamponade قلبي خواهد شد که مرگبار است. اين مشکل در نتيجه تجمع مايع در برون‌شامه قلب (پريکارد) همراه با افزايش فشار در برون‌شامه تا حدي که عملکرد قلب مختل شود پيش مي‌آيد.

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : بيماري هايي که قليان به شما منتقل مي کند و شما خبر نداريد!

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : چه كساني به سل مبتلا مي‌شوند؟

اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : درمان بيماري سل با پياز ايراني

منبع: سيمرغ