چاپ

چه خبر - احتمال فوران آتشفشان دماوند چقدر است؟

سيل، زلزله، فرونشست زمين و ...، به اين فهرست که مي‌تواند بلند‌بالاتر از اين باشد، مي‌شود خطر جديدي را هم اضافه کرد: فوران آتشفشان دماوند! بسياري از ما فوران آتشفشان را فقط در فيلم‌هاي مستند ديده‌ايم. احتمالا اين اتفاق طبيعي برايمان جالب يا حتي زيبا بوده است، اما اگر بدانيم آتشفشان مستعد فوراني درست بيخ گوشمان است ديگر خبر برايمان جالب نيست. بايد اين واقعيت را يک خطر بالقوه تلقي کنيم، حال آن که براي مقابله با خطرات شناخته شده‌اي مانند زلزله که ثابت شده است دير يا زود در در تهران رخ مي‌دهد هم آماده نيستيم، چه رسد به فوران آتشفشان دماوند!
همه چيز از انتشار يک فيلم شروع شد که دو کوهنورد ادعا کردند آتشفشان دماوند مواد مذاب را بيرون مي‌ريزد. آن زمان بود که با اظهارنظرات مختلفي روبه‌رو شديم. اين در حالي است که دماوند يک کوه آتشفشاني مطبق و نيمه‌فعال است که عمدتا در دوران چهارم زمين‌شناسي موسوم به دوران هولوسين تشکيل شده و اولين فوران آن هزاران سال قبل رخ داده ‌است. وجود چندين چشمه گوگردي و چشمه‌هاي آب گرم از شواهد نيمه فعال‌ بودن اين آتشفشان است. بيشترين و عمده‌ترين فعاليت آتشفشاني اين کوه که باعث شکل‌گيري آن شده در حدود 10 هزار سال قبل روي داده ‌است. قطر دهانه اين آتشفشان در حدود 400 متر است که درياچه‌اي از يخ آن را پوشانده‌ است و رودخانه هايي در اطراف آن وجود دارد. همچنين نشانه‌هايي از وجود دهانه‌هاي قديمي و کاسه‌هاي آتشفشاني در پهلوهاي جنوبي و شمالي کوه، ملاحظه مي‌شود که قطر کاسه شمالي به 9 کيلومتر مي‌رسد.

آتشفشان دماوند نيمه‌فعال است

روز گذشته عضو هيات علمي دانشکده علوم زميني دانشگاه شهيد بهشتي، در واکنش به جدي‌ بودن خطر فوران آتشفشان دماوند، گفت: شناخت کافي نسبت به اين کوه وجود ندارد. دماوند شبيه مريضي است که هيچ‌ خبري از حالش نداريم. چند روز گذشته گزارشي از مطالعات پژوهشگران ايالات‌ متحده درباره فعاليت‌هاي آتشفشاني کره زمين منتشر شد که بر اساس اين گزارش دور جديدي از فعاليت‌هاي آتشفشاني در راه است و يکي از قله‌هاي پر خطر در فهرست تهيه شده توسط اين پژوهشگران نيز قله دماوند اعلام شده‌است.
فريبرز مسعودي، عضو هيات علمي دانشکده علوم زميني دانشگاه شهيد بهشتي در اين باره گفت: شناخت کافي در مورد کوه دماوند وجود ندارد. دماوند شبيه مريضي است که هيچ‌ خبري از حالش نداريم. بايد بررسي‌ها و آزمايش‌هاي کافي صورت بگيرد تا وقتي با چنين اخبار مثبت يا منفي در مورد آتشفشان دماوند مواجه مي‌شويم، بتوانيم با قاطعيت اظهار نظر کنيم، اما در حال حاضر اطلاعات ما کافي نيست.
اين مطالعات حتي هزينه زيادي هم نمي‌خواهد، بلکه فقط بايد به اين مساله اهميت داد، هر چند يک‌ سري اقدامات و مطالعات توسط سازمان زمين‌شناسي در حال انجام است. با اين حال هيچ‌ پايگاه دائمي‌اي براي مطالعه، پايش و برنامه‌ريزي طراحي نشده است.
او گزارش مذکور را جدي ندانست و گفت: تحولات زمين‌شناسي همواره وجود داشته است و مطالعاتي که انجام مي‌شود، نشان مي‌دهد گاه فعاليت‌ها حادتر مي‌شود و همين بي‌اطلاعي از شرايط دماوند است که موجب شده تا خبري مطرح شود و برخي شروع به اظهار نظر کنند که در چنين شرايطي از نظر روحي و رواني به مردم فشار مي‌آيد.
او در پاسخ به اين سوال که آيا امکان غافلگيري نسبت به فوران آتشفشان در دماوند وجود دارد يا خير، گفت: وقتي اطلاعات نداريم نمي‌توانيم با قاطعيت آن را رد يا تاييد کنيم. متاسفانه هر اتفاقي که مي‌افتد مثل زلزله يا انتشار گاز آن را به فوران آتشفشان دماوند ربط مي‌دهند و ما توانايي اظهارنظر نداريم.
فريبرز مسعودي، با بيان اين که آتشفشان دماوند نيمه فعال است، اين نيمه فعال‌ بودن به اين معنا نيست که گدازه ايجاد مي‌کند،اما اثرات و تبعات ديگري همچون تاثيرگذاري روي زلزله، آب شدن برف‌ها و ايجاد سيلاب و توليد گاز دارد و از همه مهم‌تر اين است که به علت نزديکي به پايتخت داراي اثرات رواني بوده و همين ضرورت مطالعه روي دماوند را افزايش مي‌دهد.

طرح خودتان يا طرح مساله؟

محمود ميرلوحي، عضو شوراي شهر تهران درباره احتمال فوران آتشفشان در دماوند مي گويد: برخي‌‌ مرتبا دغدغه و نگراني در مردم تهران ايجاد مي ‌کنند. در واقع اين مطالب به گونه‌‌اي مطرح نمي‌شود که منجر به حرکت، اقدام و تحولي در روند برنامه‌ ساخت و سازها، ايمني ساختمان ها و آماده باش جامعه شود.
برخي‌ وقتي مطلبي را مطرح مي ‌کنند بيشتر براي طرح خودشان است تا طرح مساله. بنابراين، اگر براي اين قضايا دلايل و مدارکي دارند به وزارت کشور منعکس کنند. تازه اين مساله مربوط به شهر تهران هم نيست که بگوييم ستاد بحران تهران وارد عمل شود. ضمن اين که بعيد مي دانم دوستان از نزديک و با بررسي علمي و کارشناسي به اين جمع‌بندي رسيده باشند. اگر هم رسيده‌اند، بايد سازمان زمين شناسي و موسسه ژئوفيزيک دانشگاه تهران در اين باره اظهار نظر کنند. من دامن زدن به اين مطالب را صلاح نمي‌دانم.
مدت‌هاست که وقتي حادثه اي مانند رلزله پيش مي آيد، شاهد مطرح شدن چنين نظراتي هستيم. ممکن است يک نفر در يک گروه تلگرام يا در جلسه محدودي نظري بدهد. منتشر کردن اين نظرات مفيد نيست. اگر فايده اي براي طرح اين مسائل باشد، بايد نيروهاي مربوط به حوزه‌هاي اسکان، امداد و نجات و ارتباطات وارد ميدان شده و در اين زمينه پيش‌بيني و فعاليت کنند. وگرنه نبايد يک نفر در يک جايي مطلبي را منعکس و منتشر کند و به اين طريق استرس و نگراني در جامعه ايجاد شود.
اکنون در آستانه عيد نوروز هستيم. برخي اجازه نمي‌دهند که مردم لحظاتي را شادمان باشند و احساس راحتي کنند.
از او در مورد پايگاه‌هاي مطالعه و پايش مي پرسيم که مي گويد: در دنيا که شرايط امکانات پايش بهتر است، مکررا بزرگان علم زمين شناسي مي گويند که حرکات زمين قابل پيش‌بيني نيست و نمي‌توان زلزله و آتشفشان را پيش‌بيني کرد. فقط بايد تدبير، برنامه ريزي و پيشگيري کرد تا آسيب‌هاي چنين حوادثي کاهش يابند.
کاهش آسيب‌ها به دست دوستاني که اين خبرها را توليد مي‌کنند، نيست. به دست سازندگان، مهندسان و مجموعه شهرداري هاست که بايد همگي تلاش کنند تا نظام ساخت و ساز، اسکان و ساماندهي شهرها مورد توجه قرار گيرد. بالاخره هر جا کوه است، احتمال فوران آتشفشان هست و نمي توان به مردم گفت که از کنار کوه ها متفرق شوند تا از فوران آتشفشان در امان باشند. در واقع کوه مرکز مبدا همه آبادي ها و بارش هاست و نمي توان مردم را از آن جدا کرد.
تقريبا تا جايي که ما از صاحبنظران و دانشمندان علوم زمين شناسي، زلزله شناسي و حوادث شنيده ايم، مي‌گويند چنين حوادثي قابل پيش‌بيني نيست.

منبع: armandaily.ir