چه خبر - پاسخ وزير کشور به سوالاتي درباره اعتراضات دي ماه
«اعتراض‌هاي دي ماه امسال چرا و چگونه شروع شد؟ چطور در يک هفته، به شهرها و شهرستان‌هايي سرايت کرد که خيلي‌ها به عنوان يک ايراني حتي نامش را نشنيده بودند. چرا اين قدر زود به خشونت کشيده شد؟ اعتراض اصلي مردم به چه چيز بود و چگونه خاتمه پيدا کرد؟
عبدالرضا رحماني فضلي، وزير کشور، پاسخ‌هاي صريح و واضحي براي اين پرسش‌ها دارد؛ چه او در اثناي ماجرا از سوي رئيس‌جمهوري مأموريت يافت گزارش دقيقي از ماوقع ارائه کند؛ گزارشي که به گفته وزير کشور با استناد به گزارش‌هاي دستگاه‌هاي اطلاعاتي، امنيتي و انتظامي تدوين شده است؛ گزارشي واقع‌بينانه که بخش قابل توجهي از آن ماحصل گفت‌وگو با کساني است که در خلال اعتراض‌ها بازداشت شده بودند.
رحماني فضلي به تشريح جزئيات منتشر نشده اين گزارش پرداخته و خبر مي‌دهد در جريان اعتراض‌ها حدود 5 هزار نفر بازداشت شدند. به گفته او در خلال اعتراضات حدود 900 نيروي انتظامي مضروب و مجروح مي‌شوند. حدود 100 شهر شاهد اين اعتراضات بودند و اعتراض‌ها در 42 شهر به درگيري منجر مي‌شود. او اما وجه اصلي اعتراض‌ها را در مؤلفه‌هاي غير ميداني از جمله «تغيير نسل» و «تغيير سبک زندگي» و متعاقب آن تغيير مطالبات مي‌داند؛ مؤلفه‌هايي که نشان مي‌دهد اعتراض‌هاي دي ماه بيش از هر چيز «اجتماعي» و حاصل «انباشت نارضايتي»هايي است که هر جا فرصت بروز پيدا کند، علني مي‌شود.
- بعد از اعتراض‌هاي دي ماه، رئيس جمهوري خواستار ارائه گزارش دقيق و جامعي از حوادث رخ داده، افرادي که در اين درگيري‌ها کشته يا زخمي شدند، همچنين چرايي و چگونگي اين رخدادها شدند. حسب اعلام وزارت کشور، اين گزارش تهيه و تقديم رئيس جمهوري شد. نکات قابل تأمل اين گزارش چه بود؟
در اين گزارش عوامل، بسترها، زمينه‌سازها، شتاب‌دهنده‌ها، محرکين و مسببين، آثار و نتايج آن همراه با پيشنهادهاي ما در حوزه‌هاي فوق آمده است. هدف ما تهيه و ارائه يک جمع‌بندي کامل، دقيق و واقع‌بينانه بود و در همين راستا حتي از افرادي که بازداشت شده بودند، نظرخواهي کرده و پرسيديم دلايلشان، شرايطشان و خواسته‌شان چيست و چطور به صحنه اعتراض‌ها آمدند؟
- نتيجه اين بررسي‌ها چه بود؟
در خلال اعتراض‌ها و پس از آن اينگونه عنوان شد فشارهاي اقتصادي و مسائلي مثل بيکاري، وزن بالايي در شکل دادن اعتراض‌ها داشت. در حالي که اين همه ماجرا نبود. نتايج تحقيقات ميداني نشان داد بيش از 60 درصد کساني که در اعتراض‌ها حضور داشتند، شاغل بودند. در حالي که اگر بيکاري و درخواست شغل، عامل اصلي اعتراض‌ها بود بايد شمار بيکاران حاضر در اعتراض بسيار بيشتر از اين تعداد بود؛ يا اگر فشارهاي اقتصادي مهم‌ترين انگيزه بود، اعتراض‌ها بايد در حاشيه شهرها ديده مي‌شد؛ در حالي که اين گونه نبود. همچنين گفته شد افرادي که از سمت مؤسسات مالي متضرر شده‌اند، اکثريت جمعيت معترضان را تشکيل مي‌دادند در حالي که آمار نشان مي‌داد اين افراد حضور بسيار اندکي در اين اعتراض‌ها داشتند.
- خب پس عامل اصلي چه بود؟ آيا جريان خاصي آن را هدايت مي‌کرد؟
برخي نارضايتي‌ها هم در حوزه سياسي، هم اقتصادي، هم اجتماعي و فرهنگي و امنيتي بود. همچنين ما در تحقيقات خود به هيچ وجه به سازمان يافتگي اعتراض‌ها نرسيديم؛ به عبارت واضح‌تر به اين نتيجه نرسيديم که يک گروه، طيف و جناح يا معاندين و ضد انقلاب‌ها اعتراض‌ها را از بيرون سازماندهي کرده باشند.اين حرف به معناي اين نيست که معاندين و مخالفان از اعتراض‌ها سوء‌استفاده نکرده باشند چون هم در تشديد، هم در هدايت و هم براي بهره‌برداري نهايت تلاش خود را کردند.
- چند نفر در اعتراض‌ها شرکت داشتند؟
با حضور مکرر برخي افراد، حدود 100 هزار نفر و بدون تکرار حدود 40 تا 45 هزار نفر. بنا به آمار دستگاه‌هاي ميداني، عموم مردم به اعتراض‌ها نپيوستند. هيچ جريان سياسي‌اي نيامد؛ احزاب و گروه‌ها واقعاً نيامدند؛ کارگران نيامدند؛ اقليت و اقوام نيامدند؛ دانشجويان نيامدند... ويژگي ديگر اين اعتراض‌ها، ابعاد وسيع آن بود. ظرف يکي دو شب به 100 شهر رسيد و در 42 شهر، درگيري داشتيم... اين يافته‌ها بر اساس تحقيقات ميداني بود، اما در بررسي‌هاي عميق‌تر به عوامل ديگر که بستر اصلي حوادث بودند مي‌رسيم و متأسفانه هنوز هم در معرض آن حوادث هستيم.
- اين بسترها چيست؟
اول تغيير نسل است؛ بعد از 39 سالي که از انقلاب اسلامي مي‌گذرد، با نسلي مواجهيم که در چارچوب نظام و ارزش‌هاي ديني، سلايق، باورها، تفکرات، اعتقادات، روابط، خواست‌ها، مطالبات و نيازهاي متفاوتي دارد که حتماً بايد به آن توجه کنيم، عدم توجه به اين موضوع، موجب انباشتگي نارضايتي مي‌شود و سرخوردگي هم بالاخره خودش را يک جا نشان مي‌دهد. موضوع ديگر، تغيير سبک زندگي است.
- يکي از نکات قابل تأمل در رويدادهاي دي ماه اين بود که اعتراض‌ها به شهرها و شهرستان‌هايي کشيده شد که شايد خيلي ها اسم اين شهرها را تا آن زمان نشنيده بودند.
چون سطح انباشتگي نارضايتي‌ها بالا رفته و عمومي شده بود و در هر کجايي که امکان بروز پيدا مي‌کرد، ابراز مي‌شد وگرنه همان طور که گفتم سازمان يافتگي نديديم. بايد واقعاً عبرت بگيريم، اما به نظرم خيلي‌ها عبرت نگرفتند. بايد عبرت بگيريم و به مردم بايد احترام بگذاريم...
- يکي ديگر از مسائلي که در خلال اعتراض‌ها و بعد از آن مطرح شد، نحوه مواجهه نيروي انتظامي با معترضان بود. آقاي روحاني گفتند نيروي انتظامي بدون اسلحه به خيابان آمد و آرامش را به خيابان‌ها بازگرداند. مديريت نيروها به چه شيوه‌اي بود تا هم آرامش به خيابان بازگردد و هم به تعبيري کار از دست خارج نشود؟
اعتراض‌هاي دي ماه در 100 شهر بود؛ معلوم نبود ليدرها چه کساني هستند؛ موضوع اعتراض، سياسي صرف نبود و در 40شهر به خشونت تبديل شد. خيلي با سال 88 فرق مي‌کرد. از يک جنس نبود. در مواجهه با اين اعتراض‌ها نخستين تصميم ما اين بود که مردم به آن نپيوندند.
- چگونه مانع پيوستن مردم شديد؟
محدودسازي کرديم. با گروه‌هاي مختلف از جمله جريانات سياسي، دانشجويي، کارگري، رسانه‌اي و کساني که مي‌توانند طرف قضيه باشند، صحبت کرديم تا اين مسأله تشديد نشود. دوم اين که ما مي‌دانيم مردم اگرچه مشکلات اقتصادي دارند، اما اولويت اول‌شان، امنيت است. وقتي اعتراض‌هاي دي ماه به خشونت و افراط کشيده شد، مردم صف‌شان را جدا کردند. بنده به عنوان رئيس شوراي امنيت به معاون سياسي صداوسيما زنگ زدم و گفتم همه آن چه را که در خيابان‌ها اتفاق افتاده پخش کنيد تا مردم ببينند اينهايي که در خيابان هستند، دنبال امنيت و اقتصاد و... نيستند. اگر خاطرتان باشد وقايع روز پنجشنبه شروع شد اما نخستين تصاوير روز شنبه دو روز بعد پخش شد. وقتي به صداوسيما گفتم پخش کنيد، با تعجب پرسيدند: «آتش‌سوزي‌ها را هم نشان دهيم؟» گفتم: «اول آتش‌سوزي‌ها را نشان بدهيد» چرا؟ چون معتقديم مردم امنيت‌شان را دوست دارند و نمي‌خواهند امنيت به هم بخورد.
- درباره بازداشتي‌هاي حوادث دي ماه آمار متعدد و متناقضي منتشر شد. علت اين تناقض چه بود؟
از 700 تا 5 هزار نفر مطرح است که همه درست است. وقتي ما مي‌گوييم بازداشتي يعني کساني که حداقل يک شب را در بازداشت مانده‌اند ولي عده‌اي در محل تجمعات بودند اما جزو معترضان نبودند و 3-2 ساعت بعد آزاد شدند.
- برخي کانال‌ها و البته افرادي مثل علي مطهري عنوان کردند سرآغاز تجمعات در مشهد، هواداران يک چهره سياسي بوده است؟
نه؛ اين گونه نبود که يک جريان به صورت سازمان يافته آمده باشد. البته کانال‌هايي بود که به يک جريان سياسي منتسب است و مطالب و تصاوير را بازنشر مي‌داد اما وقتي با آن جريان سياسي صحبت کرديم گفتند که کار ما نبود، چون اگر مي‌خواستيم فراخوان بدهيم در 50 کانالي که در اختيار داريم فراخوان مي‌داديم نه يک کانال.
- با توجه به اين‌که رسيدگي قضايي به پرونده متهمان خيابان پاسداران شروع شد بفرماييد واقعيت ماجراي دراويش در خيابان پاسداران تهران چه بود؟
ماجراي خيابان پاسداران تهران يک طراحي و توطئه بود تا با تحريک و تهديد و ايجاد اغتشاش‌هاي محلي موضوع را به مناطق مختلف کشانده و دامنه آن را تا سطح ملي گسترش دهند و کشور را متلاطم کنند، اخبار دقيقي داريم که افراطيون اين جريان به دنبال کشته‌سازي بودند تا با دادن کشته بتوانند انگيزه لازم را براي تحريک ايجاد کنند اما نيروي انتظامي با درايت و دادن فرصت و با مذاکرات و با همه اقداماتي که ناشي از تحقق خردورزي، هوشمندي و احساس مسئوليت اين نيرو بود تلاش کرد اين موضوع اتفاق نيفتد.
براي ما غير قابل باور بود يک خشونت طلب افراطي پشت يک ماشين مي‌نشيند و انسان‌هاي بي‌گناهي که مطلع از اطراف خودشان نيستند ماشين را به طرف آنها هدايت کند که نمونه اين عمليات‌ها را در جريان خشونت‌طلب افراطي داعش ديده‌ايم. معدود افرادي که به ظاهر از عرفان و دل و عشق و آزادي صحبت مي‌کنند به طور وحشيانه‌اي با خنجر و دشنه و شمشير وارد شدند و ما خواستيم تا صف اکثريت اين جريان از صف اقليت آنها جدا باشد. ما انتظار داشتيم و داريم که جريان اکثريت با عقلانيت و منطق و درايت، اين جريان اقليت افراطي را شناسايي کنند و صف خود را از آنها جدا کنند وگرنه جمهوري اسلامي ايران و نيروهاي امنيتي و انتظامي در برخورد با خشونت و افراط لحظه‌اي ترديد نمي‌کنند. بعد از خويشتن‌داري، مدارا و مديريت و برنامه‌ريزي صحيحي که نيروي انتظامي و شوراي تأمين در تهران در آن شب‌ها به عمل آورد و با هدايت‌هايي که صورت گرفت، موضوع به نحو مطلوبي ساماندهي شد.
اين‌که نيروي انتظامي بخواهد با يک غائله‌اي با صد يا هزار نفر را به عنوان کساني که به حقوق عمومي تجاوز مي‌کنند و امنيت عمومي را مورد خدشه قرار مي‌دهند و موجب نارضايتي مردم مي‌شوند برخورد سريع و قاطع کنند کار بسيار ساده اي است اما مي‌دانستيم که آنها به دنبال چه هستند بنابر اين نيروي انتظامي فرصت داد و کار اطلاعاتي دقيق کرد و تمام سرشاخه‌هاي اينها را شناسايي کرد و درست در زماني که اتمام حجت‌ها بر همه اينها تمام شد ظرف 10 تا 15 دقيقه نيروي انتظامي وظيفه خود را انجام داد.
ما اقتدار را در خرد و عقلانيت مي‌دانيم ما اقتدار و شجاعت را در کاهش هزينه‌ها مي‌دانيم.»
منبع: iran-newspaper.com