چه خبر - مردم ببينيد! ولي ديرتر و دانسته تر قضاوت کنيد!
مژگان صابري، بازيگر فيلم شعله ور در کنفرانس خبري جشنواره فيلم فجر، سوژه خنده و تمسخر و توهين عده اي از خبرنگاران و کاربران فضاي مجازي شد، چون براي "حرکات عجيب و غريب" و "غيرمتعارف" او، دلايل زيادي وجود داشت:
- خواسته جلب توجه کند و متفاوت از ديگران باشد.
- گُل زده بود و در حالي که تلاش مي کرد نشان ندهد که مواد کشيده، کنترل رفتارش را نداشت.
- مي خواهد پا بگذارد جاي پاي "الکسيس"، ستاره دنياي پورن.
و ...
اينستاگرام، توييتر و حتي سايت هاي خبري ظاهرا معتبر پر شد از جوک و تمسخر عده زيادي از کاربران. تا اينکه خبر رسيد که مژگان صابري اوتيسم دارد. عده اي به رو نياوردند، عده اي پست و کامنتهايشان را پاک کردند، عده اي با شرمندگي عذرخواهي کردند، عده اي ديگر هم معترض شدند که اصلا چرا شخصي با چنين شرايطي بايد به داخل جامعه بيايد؟ اگر او اينقدر "مريض" است چرا او را به کنفرانس مطبوعاتي "آورده اند"؟ اصلا چطور با وجود اينهمه "مشکل" فيلم بازي کرده...
همين چند خط، واقعيت هاي تلخي را در مورد جامعه و اوتيسم بيان مي کند:
1. با وجود اينکه دامنه اطلاع رساني در مورد اوتيسم و شرايط مشابه بسيار گسترده تر شده، هنوز اوتيسم و اسپرگر و اختلال هاي مشابه به درستي شناخته نشده و جمعيت زيادي حين مواجهه با اين افراد، نمي توانند تشخيص بدهند که فرد اوتيسم دارد يا نمي دانند چه کنند (و يا مسخره مي کنند). متاسفانه گسترش مواد روانگردان و تبعات ناشي از آن، امکان اشتباه و قضاوت عجولانه را بيشتر کرده اما مهم اين است که مردم در مواجهه با کسي که رفتاري متفاوت دارد، لحظه اي ترديد کنند که شايد فرد اوتيسم و اختلال هاي مشابه دارد، پيش از آنکه محکم و قاطع قضاوت کنند که "مواد زده" و او را دستمايه تمسخر و طنز قرار دهند.
2. اوه، اين بازيگر اوتيسم دارد؟! پس چرا نگفتند "مريض" است؟ چرا او را به کنفرانس مطبوعاتي "آورده اند"؟ اصلا چرا بايد در جايي به اين شلوغي حاضر شود؟ اين فرد چطور توانسته فيلم بازي کند؟ تک تک اين سوالات نشان مي دهد که چند پيشداوري عمومي (و غلط) نسبت به اوتيسم و شرايط مشابه (و معلوليت هاي جسمي) وجود دارد: معلوليت ها، اوتيسم و شرايط مشابه، مساوي "بيماري" تلقي مي شوند. عده اي فکر مي کنند کساني که اينقدر "مريضند"، بايد از طرف ديگرانِ غيربيمار کنترل شوند و به جايي شلوغ "آورده" شوند يا نشوند. آنها نبايد وارد جامعه شوند، بايد در خانه بنشينند و فعاليت اجتماعي نداشته باشند.
حرکات عجيب مژگان صابري در جشنواره فيلم فجر
در حالي که همه اين گزاره ها از اساس غلط و نادرستند. بسياري از معلوليت هاي جسمي و شرايط متفاوت فکري، بيماري نيستند. بسياري از افرادي که اين شرايط را دارند، خودشان مي توانند تصميم بگيرند و عمل کنند. سهم آنها از فرصت ها و امکانات اجتماعي نيز به اندازه سهم تک تک افراد جامعه است و به صرف اينکه معلوليت يا شرايطي متفاوت دارند، نبايد از هستي اجتماعي ساقط شوند. هيچ فردي حق ندارد به ديگري که به نوعي متفاوت است، توصيه کند "با اين شرايط بهتر نبود در خانه مي ماندي؟" اين دلسوزي و خيرخواهي نيست؛ توهين است و پايمال کردن حق يک نفر. اوتيسم به معني در خانه نشستن نيست. فردي که معلوليت جسمي و يا اوتيسم دارد و خانواده او، همانقدر حق دارند در پارک و سينما و اتوبوس و شهربازي و خريد و رستوران حاضر شوند که ديگريِ غير معلول و غيراوتيسم.
3. حضور مژگان صابري که گفته شده اوتيسم دارد، در مقابل دوربين هاي خبرنگاران، هرچند باعث شد مورد تمسخر و توهين قرار بگيرد، چند نکته مفيد هم دارد: دوربين ها روي اوتيسم زوم کرده اند و شکارش کرده اند، مردم ببينيد! اوتيسم همين است، و البته روي طيفي بزرگ، حالتها و رفتارهاي افراد اوتيستيک متفاوت است. اين رويارويي دوربين ها و فرد، کمک مي کند به شناخته شدنِ هرچه بيشتر اين شرايط. مردم مي بينند، قضاوت مي کنند، حتي مسخره و توهين مي کنند، اما در نهايت، عده اي مي فهمند و ياد مي گيرند. افراد داراي اوتيسم هم بايد در جامعه و مقابل دوربين ها باشند و خودشان را با همه تفاوت هايشان نشان دهند.
نويسنده: نگين حسيني، روزنامه نگار و فعال حقوق معلوليت
منبع: کانال تلگرام سهند ايرانمهر