چه خبر -
شب گذشته زلزله‌اي با بزرگاي 7.3 در مرز ايران و عراق و در داخل خاک عراق رخ داد. اين رخداد از سوي بيش از 150 ميليون نفر احساس شد و علاوه بر توجه به خسارات جاني، موجب تخريب بسياري از واحدهاي مسکوني و به‌ويژه ساختمان بيمارستان در شهر سرپل ذهاب شده است. به اعتقاد محققان مديريت بحران در چنين شرايطي به غير از نجات جان انسان‌ها و تامين سرپناه براي آنها بايد به بهداشت منطقه توجه شود، چرا که به گفته آنها به دليل تخريب منابع آبي انتظار شيوع بيماري‌هاي مسري وجود دارد.
دکتر فريبرز ناطقي الهي بنيانگذار مقاوم سازي و مديريت بحران در ايران و عضو هيات علمي پژوهشگاه بين‌المللي زلزله و مهندسي زلزله، با اشاره به وضعيت زلزله اخير سر پل ذهاب کرمانشاه، با اشاره به پيشنهادات کاربردي در خصوص فرايندهاي بهداشتي در زمان قبل و بخصوص بعد از زلزله ادامه داد: وقوع يک حادثه طبيعي مانند زلزله آثار قابل ملاحظه‌اي بر منطقه آسيب ديده ايجاد مي‌کند که در اين بين توجه به بهداشت و سلامت ساکنين منطقه يکي از اولين نيازهايي است که بايد در عمليات امداد در زمان وقوع بحران‌هاي طبيعي به آن توجه شود. تامين مسکن و سرپناه مناسب، بهداشت آب، بهداشت مواد غذايي، دفع فضولات و مواد زائد دفعي، مبارزه با حشرات، بندپايان، جوندگان و موجودات موذي از جمله مولفه‌هاي بهداشتي در کاهش اثرات حوادث طبيعي است که بايد مورد توجه قرار گيرند.
مولفه‌هاي مهم در رخدادهاي لرزه‌اي و بحران‌هاي طبيعي
وي با تاکيد بر اينکه 25 درصد از بار بيماري‌هاي رخ داده در حوادث و فوريت‌هاي منتسب به ريسک فاکتورهاي محيطي هستند، ادامه داد: تامين مسکن و سرپناه مناسب، بهداشت آب، بهداشت مواد غذايي، دفع فضولات و مواد زائد دفعي، مبارزه با حشرات، بندپايان، جوندگان و موجودات موذي از جمله مولفه‌هاي بهداشتي در کاهش اثرات حوادث طبيعي است که بايد مورد توجه قرار گيرند.
ناطقي الهي تامين مسکن و سرپناه مناسب ويژه آسيب ديدگان را يکي از مهمترين اقدامات در زمان بعد از وقوع زلزله نام برد و ادامه داد: ساير کمک‌هاي ديگر بر همين اساس مي‌تواند سازماندهي شود. پيش‌بيني يک طرح اسکان اضطراري با روشي صحيح و منطبق بر استانداردهاي بين المللي که با توجه به فرهنگ جامعه مورد نظر، بومي شده است، مي‌تواند به نحو چشمگيري باعث کاهش مشکلات شود.
اين محقق مديريت بحران با بيان اينکه اسکان آسيب ديدگان در شرايط بحراني شامل سه مرحله اسکان اضطراري، موقت و دائم است، خاطر نشان کرد: در ساعات و روزهاي اوليه پس از حادثه، آسيب ديدگاني که خانه‌هايشان را از دست داده‌اند، بايد به محل امني منتقل شوند و از تغييرات جوي و بيماري‌هاي منتشر در هوا محافظت شوند و در ضمن مهم است که افراد و نزديکان خانواده دور هم اسکان داده شوند که اکثرا از چادرهاي صحرايي به دليل سبک، کم حجم و قابل انتقال بودن جهت اسکان اضطراري استفاده مي‌شود.
وي با بيان اينکه در اسکان موقت بيشتر از کانکس‌ها و اتاق‌هاي پيش‌ساخته استفاده مي‌شود، اضافه کرد: اسکان دائم آخرين مرحله در تامين سر پناه آسيب ديدگان است که با سکونت آنها در خانه‌هاي مسکوني صورت مي‌پذيرد که معمولا با ساخت شهرک‌هاي جديد و يا بازسازي منازل آسيب ديده انجام خواهد شد.
به گفته اين عضوهيات علمي پژوهشگاه بين‌المللي زلزله، در برنامه‌ريزي‌هاي مديريت بحران، محل‌هايي خارج از منطقه آسيب ديده تحت عنوان اردوگاه، جهت اسکان موقت و يا ساخت شهرک‌هاي جديد به عنوان اسکان دائم آسيب‌ديدگان در نظر گرفته مي‌شود، ولي تجربه نشان داده است که با وجود برپايي اردوگاه‌ها و تامين بهتر خدمات بهداشتي، آسيب ديدگان به دليل ترس از دست دادن مالکيت خانه آسيب‌ديده خود و يا وابستگي‌هاي خاص عاطفي که نسبت به آن منطقه دارند، ترجيح مي‌دهند که چادر يا کانکس را شخصا تحويل گرفته و در نزديکي خانه خود بر پا کنند و در مکاني به دور از خانه‌هاي آسيب ديده خود ساکن نشوند.
توجه به بهداشت مواد غذايي
وي توجه به بهداشت مواد غذايي را بعد از وقوع يک حادثه طبيعي مانند زلزله امري ضروري دانست و يادآور شد: در چنين شرايطي، يکي از مهمترين مشکلات چگونگي تامين، نگهداري و توزيع مواد غذايي در بين مردم آسيب ديده است، ولي به دليل از بين رفتن مراکز توليد، ذخيره و عرضه مواد غذايي، تامين و توزيع مواد غذايي با بي‌نظمي شديد همراه خواهد شد که در نتيجه علاوه بر ايجاد اضطراب و نگراني در بين مردم، مي‌تواند مشکلات تغذيه‌اي زيادي از جمله سوء تغذيه را به دنبال داشته باشد.
ناطقي الهي با بيان اينکه در اين شرايط تامين انرژي کافي براي عموم مردم، توجه به گروه‌هاي آسيب پذير چون کودکان، سالمندان، بيماران، مادران باردار و شيرده در اولويت قرار دارد، ادامه داد: تنوع غذايي، توجه به فرهنگ بومي منطقه، مشارکت دادن مردم منطقه در تهيه و توزيع مواد غذايي، استفاده از روش‌هاي مناسب توزيع و جلب اعتماد و رضايت مردم از اهميت بسيار زيادي برخوردار است و اگر نيازهاي يک جمعيت يا زيرگروه آن برآورده نشود، به زودي بعضي از انواع سوء تغذيه و ناراحتي‌هاي گوارشي در بين گروه‌هاي آسيب پذير جامعه مشاهده خواهد شد، در نتيجه ممکن است تعداد کودکان کم وزن و يا مادران کم خون در جامعه افزايش يابد.
بنيانگذار مقاوم‌سازي و مديريت بحران در ايران، با تاکيد بر اينکه براي تامين مواد غذايي مورد نياز در بعد از وقوع زلزله، بايد پيش‌بيني و برنامه‌ريزي مناسب پيش از وقوع زلزله صورت پذيرد، گفت: براي اين منظور در گام نخست بايد منطقه مورد نظر به محلات کوچکتر تقسيم شود و در هر يک از محلات مکان‌هايي جهت انبار کردن مواد غذايي براي دسترسي سريع براي زمان وقوع زلزله در نظر گرفته شود. سپس با در نظر گرفتن جمعيت هر يک از محلات و گروه‌هاي سني موجود و همچنين فرهنگ منطقه، اقدام به انبار کردن مواد غذايي در محل‌هاي مورد نظر کرد.
بهداشت آب، اولويت ديگر شرايط بحران
ناطقي الهي با اشاره به افزايش احتمال تخريب يا آلودگي منابع آب پس از وقوع زلزله در يک منطقه، افزود: اين امر مي‌تواند سبب شيوع بيماري‌هاي مسري توسط آب، آلودگي محيط زيست، مشکلات تامين آب براي مراکز حساس و اضطراري شود.
وي با تاکيد بر اينکه در اين شرايط جهت تامين آب مورد نياز بايد فهرستي از منابع موجود تهيه شده و بسته به جمعيت منطقه اولويت‌بندي شوند، يادآور شد: بعد از آن منابع موجود به‌سازي و حفاظت شود و براي حفاظت از منابع آب بايد مصارف آب را از هم تفکيک و آب را در مخازن سرپوشيده بزرگي ذخيره و کلر زني کرد.
اين محقق، معمول‌ترين روش در شرايط اضطراري براي گندزدايي آب را کلرزني دانست و ادامه داد: براي اين منظور مي‌توان واحدهاي کلرزني متحرک را بر روي تريلي سوار کرد. اين واحدها شامل پمپ، فيلتر و دستگاه کلرزني هستند و اين واحدها مي‌توانند آب آلوده را به داخل پمپ کنند و ضمن صاف‌سازي و کلرزني آب، آن را به نقطه مصرف برسانند.
توجه به وضعيت دفع فضولات و مواد زائد بعد از بحران زلزله
وي يکي از مشکلات عمده در بحران‌ها را مشکلات ناشي از مواد زائد از قبيل فضولات انساني (مدفوع)، زباله و فاضلاب عنوان کرد و ادامه داد: در هر جامعه‌اي دفع ناصحيح مدفوع موجب آلودگي خاک، منابع آب، هوا و مواد غذايي شده و محيط مناسبي براي تخم‌گذاري، پرورش، تغذيه و انتقال آلودگي توسط حشرات به خصوص مگس فراهم خواهد شد و موجب شيوع بيماري‌هاي روده‌اي مانند انواع اسهال، حصبه، وبا و آلودگي‌هايي مانند انگل‌هاي روده ناشي از دفع ناصحيح مدفوع و آلوده شدن آب‌هاي آشاميدني شود.
ناطقي الهي با اشاره به تجربه کشور در زلزله بم، خاطر نشان کرد: تجربه زلزله‌هاي گذشته مانند بم نشان مي‌دهد که در روزهاي اوليه بعد از وقوع زلزله و حتي بعد از تامين سرويس‌هاي بهداشتي بسياري از مردم ترجيح دادند از سرويس‌هاي بهداشتي که در گوشه حياط خانه‌ها باقي مانده بود، استفاده کنند؛ اما امروزه به دليل تغيير نوع ساخت و ساز در کشور و تبديل‌شدن خانه‌ها به آپارتمان‌هاي مسکوني و عدم ساخت آن در حياط ساختمان‌ها، مشکلات ناشي از نبود سرويس‌هاي بهداشتي مي‌تواند به صورت چشمگيري افزايش يابد که لازم است پيش‌بيني‌هاي لازم در اين خصوص صورت پذيرد.
توجه به مبارزه با حشرات، بندپايان، جوندگان و موجودات موذي
اين محقق مديريت بحران با بيان اينکه وقوع زلزله و متعاقب آن کاهش سطح بهداشت محيط مي‌تواند سبب افزايش حشرات و بندپايان شود، گفت: اين خود باعث افزايش بيماري و سرعت انتقال آن مي‌شود و لازم است بلافاصله مناطقي مانند محل‌هاي دفع فاضلاب، کارخانجات و انبارهاي غذا، محل نگهداري حيوانات و اجساد که محل ازدياد حشرات و جانواران موذي است، مورد نظارت و کنترل سريع قرار گيرند.
وي استفاده از روش‌هاي فيزيکي مانند جمع آوري صحيح و به موقع زباله و مواد زائد، دور کردن اين مواد از روي پنجره‌ها و چاه‌هاي فاضلاب، پوشاندن آب انبارها و مخازن آب، دفع صحيح مدفوع و فضولات، خشک کردن باتلاق‌ها و آب‌هاي راکد و روش‌هاي شيميايي مانند استفاده از حشره‌کش‌ها و مواد دور کننده حشرات را از جمله روش‌هاي به‌سازي محيط نام برد که موجب جلوگيري از رشد موجودات موذي و ميکروب‌ها خواهد شد. به گفته وي، الزامات بهداشتي براي مناطق آسيب ديده به اين شرح است:
منبع:isna.ir
http://www.CheKhabar.ir/News/83542/جلوگيري از شيوع بيماري هاي مسري در مناطق زلزله زده