چه خبر - حوادث و آسيب‌هاي رواني ناشي از آن
حميد سوري، رييس مرکز تحقيقات ارتقاي ايمني و پيشگيري از مصدوميت‌ها با بيان اينکه متأسفانه زماني که حادثه در فرد، گروه يا جمعيتي رخ مي‌دهد، صرفا تبعات فيزيکي و جسماني ندارد. يعني آسيب‌هايي که به افراد وارد مي‌شود فقط جسماني نيست، افزود: به طور سنتي در بسياري از جوامع از جمله کشور ما، بيشتر رويکردها براي کنترل عوارض ناشي از بعد جسماني است؛ يعني اگر زلزله يا تصادفي در جاده رخ مي‌دهد، عمدتا توجه بر آسيب‌هاي جسمي است که به افراد وارد شده و مسائل روحي و رواني افراد آسيب ديده مورد توجه قرار نمي‌گيرد.
وي در ادامه بيان کرد: نکته مهم آن که يکي از عوارض سوء ناشي از حوادث و مصدوميت‌ها، عوارض رواني و اجتماعي است که به افراد تحميل مي‌شود. به عنوان مثال، فردي که خانواده‌اش را از دست داده يا تمام خانه و زندگي فردي در پي وقوع زلزله از بين رفته است، حتي اگر دچار هيچ گونه آسيب جسمي نشده باشد از نظر روحي تحت تأثير اين آسيب است و بايد مورد مراقبه قرار بگيرد.
استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي هشدار داد: اگر مراقبه مناسبي براي فرد آسيب ديده صورت نگيرد، تبعات ناشي از اين امر بسيار شديد است و کنترل مسأله در دراز مدت کار راحتي نخواهد بود و امکان پيشرفت بيماري روحي و رواني در فرد وجود دارد که اين امر مي‌تواند عوارضي را بر جا بگذارد.
وي تصريح کرد: از جمله اين عوارض روحي، سندروم آسيب‌هاي رواني بعد از سانحه است، به عنوان مثال زمان وقوع سيل يا زلزله، آمار خودکشي در جوامع افزايش مي‌يابد.
رييس مرکز تحقيقات ارتقاي ايمني و پيشگيري از مصدوميت‌ها در پايان اظهارداشت: يا اين که مشاهده شده افرادي که در حادثه‌اي عزيزان خود را از دست مي‌دهند، دچار افسردگي‌هاي دراز مدت و شديد مي‌شوند. بنابراين کنترل مربوط به اين مسائل مي‌تواند بسيار کمک کننده باشد.
سوري در ادامه ايپديمولوژي يا همه‌گيري شناسي را رشته‌اي از شاخه‌هاي علوم پزشکي دانست که به مسائل مرتبط به سلامت و بيماري در جمعيت‌ها و گروه‌هاي انساني توجه دارد، و ادامه داد: در اين علم هر مسأله‌اي که مي‌تواند سلامت جمعيت يا گروه‌ها را تحت تأثير قرار دهد مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در علم ايپديمولوژي به جاي اين که بيمار يک فرد باشد، جمعيت يا گروه‌هاي جمعيتي است.
سوري با بيان اينکه نگاه اين علم فردي نيست بلکه اجتماعي، جمعي و گروهي مي باشد، ادامه داد: منشأ بسياري از مستندات و مباحث علمي که در پزشکي نام برده مي‌شود از ايپديمولوژي است. اين علم مطالعه سلامت و بيماري در گروه‌ها و جمعيت‌هاي انساني است.
استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي در خصوص چگونگي رويکرد علم ايپديمولوژي در بررسي ريسک فاکتورها در سوانح طبيعي و انسان‌ساز بيان کرد: يکي از مسائل مهمي که سلامت انسان را تحت تأثير قرار مي‌دهد، مسائل مربوط به سوانح و مصدوميت‌ها است، حال اين سوانح و مصدوميت امکان دارد به صورت عمدي و غير عمدي باشد.
وي ادامه داد: بنابراين هر پديده‌اي که رخ مي‌دهد و مي‌تواند سلامت مردم را به خطر بياندازد، يک‌سري عوامل از جمله، عارضه، بيماري، تصادف و... موجب بروز آن مي‌شوند و ناشي از دلايل مستقيم يا غير مستقيم است.
سوري در ادامه بيان کرد: در گذشته که عمدتا توجه علم ايپديمولوژي متمرکز بر بيماري‌هاي واگير بود، عوامل مرتبط با بيماري‌هاي واگير محدود بودند؛ اما زماني که درباره مسائل مرتبط با بيماري‌هاي غيرواگير از جمله سوانح و مصدوميت‌ها صحبت مي‌شود، علت آن فقط يک عامل بيولوژيک مشخص نيست، بلکه مجموعه‌اي از عوامل است که برخي مرتبط به انسان و برخي ديگر مرتبط به محيط، شيوه زندگي و رفتارهاي فرد است.
رييس مرکز تحقيقات ارتقاي ايمني و پيشگيري از مصدوميت‌ها در پايان اظهارداشت: طبيعتا در اين خصوص هم ايپديمولوژي با شناسايي عوامل خطر مرتبط آنها را شناسايي مي‌کند و سهم هر کدام از عوامل خطر يا ريسک فاکتورها را در بروز بيماري‌ها يا عوارض آسيب‌هايي که فرد مي‌بيند نيز مشخص مي‌کند.
وي در ادامه گفت: در حال حاضر مراقبه از افراد آسيب ديده و نيروهاي امدادگر در کشورمان به شکل پراکنده و سازمان نيافته است.
سوري با بيان اينکه با توجه به حادثه‌خير بودن ايران، بار منفي و رواني حوادث را در بدو امر با آماده‌سازي جامعه مي‌توان کاهش داد، افزود: زماني که جامعه ما آسيب‌پذير است، مردم بايد آمادگي چنين مسائلي را به لحاظ رواني و اجتماعي داشته باشند. در اين راستا بايد آموزشهاي لازم را کسب و مهارت‌هاي کافي با اين مسائل پيدا کنند و در صورت بروز سوانح و مصدوميت‌ها مورد مراقبه قرار بگيرند؛ به گونه‌اي که مراقبه رواني آسيب ديدگان بلافاصله پس از رخداد اين مسأله بايد برنامه‌ريزي شود.
وي ادامه داد: همان گونه که نيروهاي امدادي ما براي درمان خسارات جسمي مراجعه ميکنند، مسائل اجتماعي و رواني اين افراد آسيب ديده از اهميت بسزايي برخوردار است.
استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي بيان کرد: بنابراين نياز است به لحاظ مراقبه‌اي، رفتار سازماندهي شده از طرف مسؤلين تدارک ديده شود تا بلافاصله بعد از وقوع حوادث، طبق برنامه ريزي عمل شود.
وي با بيان اينکه در مواجه با اين آسيب‌ها، مشکلات و خسارتي که مانند زلزله ايجاد مي‌شود، امدادگران هم نيازمند مراقبه‌هاي رواني و اجتماعي هستند؛ افزود: چرا که آنها هم از محيط خانه دور مي‌مانند و به صورت مرتب با انسان‌هاي دردمند و دچار مشکل مواجه هستند، تحت فشار رواني هستند. بنابراين مراقبه از امدادگران اين حوزه‌ها و افراد آسيب ديده از اهميت بسيار زيادي برخوردار است.
اين مقام مسئول تأکيد کرد: قدر مسلم در کشور ما بايد بر اين نکته بيشتر پرداخته شود؛ اگر الان اين مراقبه‌ها انجام مي‌شود، به شکل پراکنده و سازمان نيافته است و در بسياري از موارد هيچ سازماني مشخصا متولي اجراي اين مسأله نيست.
وي با تاکيد بر اينکه افرادي که بايد اين خدمات را برسانند از آموزشهاي کافي برخوردار نيستند، گفت: به عنوان مثال در يک سانحه ترافيکي پليس، اورژانس، فوريت‌هاي پزشکي، نيروهاي هلال احمر و نيروهاي راهداري در صحنه حاضر مي‌شوند، اما هيچ کدام از آنها در خصوص چگونگي مراقبه رواني و اجتماعي افراد آسيب ديده از آموزشهاي کافي برخوردار نيستند.
رييس مرکز تحقيقات ارتقاي ايمني و پيشگيري از مصدوميت‌ها تاکيد کرد: بنابراين لازم است آموزشهاي کافي براي مراقبت‌هاي رواني و اجتماعي از آسيب ديدگان و خودمراقبتي رواني اجتماعي به اين افراد داده شود.
سوري در پايان اظهارداشت: در مورد حوادث و بلاياي غيرمترقبه‌اي که ايجاد مي‌شود هم که ساز و کار خودش را دارد و سازمان‌هاي متولي بايد در اين قضيه مهارت‌هاي کافي را به نيروهاي خود آموزش دهند. متأسفانه اين امر هم به شکل برنامه‌ريزي شده در کشور ما وجود ندارد.
منبع: salamaneh.com