چه خبر - تاثير دارو بر زنان و مردان
تجويز داروهاي متفاوت براي بيماران مبتلا به بيماري مشابه در رسانه هاي ياد شده با تاکيد بر لزوم توصيه داروهاي مختلف براي بيماران زن و مرد مبتلا به يک بيماري همراه است.پايگاه اطلاع رساني آمريکايي اينسايد ساينس/inside science به تازگي درباره ضرورت زنان و مردانه شدن داروها، مطلبي از تحقيقات گروهي محقق آلماني منتشر کرد که بر اساس آن اثر درماني داروهاي ضدالتهابي در زنان و مردان متفاوت است.
بر اساس اين تحقيق هورمون مردانه تستوسترون بر داروهاي ضدالتهابي براي درمان بيماري هاي آسم و روماتيسم مفصلي تاثير منفي داشت.همچنين آنان نتيجه گرفتند تفاوت هاي بيوشيميايي بين زنان و مردان بر اثربخشي بعضي داروها تاثير دارد که بايد بيشتر بررسي شود.
با وجود اين مطالعه و مطالعاتي مشابه، نايب رييس انجمن علمي داروسازان ايران معتقد است تجويز داروهاي متفاوت تنها به يک خصوصيت جنسيت محدود نمي شود و اين علم که در حيطه اي از شخصي سازي داروها قرار مي گيرد، گستره وسيع تري را شامل مي شود
از نظر علم داروسازي، تجويز داروي متفاوت با دوزهاي متغير مجموعه اي از خصوصيات مختلف ژنتيکي را دربر مي گيرد که در مجموع به آن علم فارماکوژنتيک يا ژنوميک/pharmacogenetics مي گويند. نشريه انگليسي نيچر/Nature فارماکوژنتيک را در نظر گرفتن عوامل مختلف ژنتيکي شامل سن، جنس، وزن، سوابق خانوادگي، شدت بيماري و اختلالات مرضي در هر بيمار براي توصيه داروي مخصوص و دوز مشخص به وي تعريف کرده است. فارماکوژنتيک الهام گرفته از اين باور علمي است که ژن هاي يک فرد بر پاسخ هاي وي به دارودرماني تاثير مي گذارد. مبناي اين علم جديد نيست و دست کم نخستين بار در سال 1957 توسط آرنو موتولسکي/ Arno Motulsky صاحب کرسي پزشکي ژنتيک و علم ژنوم دانشگاه سياتل واشنگتن در مقاله اي طرح شد.
وي متوجه واکنش هاي معکوس بيماران به داروي ضدمالارياي پريماکين شده بود. کشف ژن هايي که موجب پاسخ هاي متفاوت به دارو مي شوند، طي چند دهه بعد افزايش يافت. بيشتر ژن ها آنزيم هايي دارند که مي توانند در سوخت و ساز يک يا چند دارو نقش داشته باشند؛ بعضي تفاوت هاي ژنتيکي يافت شده است که به واسطه مصرف آن دارو به سم تبديل مي شود و بعضي ديگر تاثير دارو را خنثي مي کند. بر اساس اين گزارش، فارماکوژنتيک باوجود موفقيت هاي اوليه در افزايش اثربخشي داروها، در ادامه با فرودهايي مواجه شد.
با توجه به اين پيشرفت ها تا دهه 90 ميلادي انتظار مي رفت دوره شخصي سازي داروها فرا رسيده باشد؛ اما در واقع تعداد معدودي آزمايش هاي مشخص امروزه در کلينيک ها انجام مي شود و فراواني موانع اميدهاي اوليه را براي گسترش اين علم و درمان سريع تر و نتيجه بخش تر بعضي بيماران خاص کمرنگ کرده است. بعضي آزمايش هاي باليني به نتايج روشني در اين علم دست نيافت و ميزان کشف ژن هايي که باعث واکنش هاي معکوس يا منفي مي شوند، افزايش نيافته است.
نايب رييس انجمن علمي داروسازان ايران در اين بار اظهار کرد: هر چند از چند دهه قبل مقالاتي در مورد فارماکوژنتيک منتشر شده است؛ اما اين علم در سال هاي اخير در سطح کلينيک ها آن هم در کشورهاي پيشرفته مطرح است. فرشاد هاشميان توضيح داد: برخي الگوهاي رايج دارودرماني در حال حاضر مبتني بر سعي و خطاست، اما بر اساس علم فارماکوژنتيک دارو بايد بر اساس الگوهاي ژنتيکي تجويز شود.
به گفته هاشميان، براي گسترش اين علم در حيطه عمل مشکلاتي وجود دارد که مهم ترين آن هزينه هاي گزاف آزمايش هاي ژنتيکي نسبت به نتيجه اي است که از آنها به دست مي آيد. وي خاطرنشان کرد: همواره در بحث هاي کلان درمان، موضوعات اقتصادي مطرح مي شود و اين امر در مورد همه کشورها و حتي کشورهاي پيشرفته صادق است.
در بسياري موارد انجام آزمايش هاي فارماکوژنتيک از لحاظ اقتصادي و بحث هزينه -کارآمدي توجيه ندارد؛ ولي هرچه زمان بگذرد، هزينه فناوري هاي آزمايش ها کاهش مي يابد و در آينده از لحاظ پراکندگي اجرا همه گير مي شود.رئيس دانشکده داروسازي واحد علوم دارويي دانشگاه آزاد اسلامي در پاسخ به اين سوال که در کدام بيماري ها بيشتر تجويز دارو با آزمايش هاي ژنتيکي انجام مي شود، گفت: استفاده از اين روش براي همه بيماري ها و همه بيماران لزومي ندارد؛ ولي براي برخي بيماران مبتلا به انواعي بيماري هاي قلبي، بيماري هاي مرتبط با اعصاب و بدخيمي ها جهت بررسي اثربخشي مقاومت به دارو و يا تعيين دوز مي توان از اين روش کمک گرفت ؛ روشي که کمک مي کند درمان بهينه( optimize) شود.
گروه سلامتي سيمرغ
منبع: salamaneh.com