چه خبر - افزايش اميد به زندگي در ايران
“اميد به زندگي” از جمله شاخص‌هاي مهم بهداشتي و بيانگر سطح سلامت و زندگي در جوامع مختلف است؛ شايد مهم‌ترين سوال در هفته سلامت اين باشد که وضعيت اين شاخص تاثيرگذار بهداشتي در ايران بويژه بعد از طرح تحول نظام سلامت، چگونه است؟
هفت روز اول ارديبهشت ماه هر سال در کشورمان رنگ و بوي سلامتي به خود مي‌گيرد تا بتواند بلکه توجه‌ها را به موضوع سلامت، بويژه پيشگيري و بهداشت جلب کند.
يکي از موضوعات مهمي که سطح سلامت و بهداشت هر جامعه را تعيين مي کند، شاخص هاي بهداشتي آن اعم از ميزان اميد به زندگي، ميزان مرگ و مير مادران و نوزادان، ميزان شيوع بيماري‌هاي واگير و… است. حالا ايران به عنوان کشوري در حال توسعه، اخيرا و به ويژه بعد از آغاز طرح تحول نظام سلامت، توانسته قدم هاي اساسي در زمينه ارتقاء شاخص‌هاي بهداشتي کشور بردارد؛ به طوريکه شايد با صراحت بتوان گفت اکنون وضعيت سلامت ايرانيان با چند دهه اخير و بويژه با شرايط پيش از انقلاب اسلامي قابل مقايسه نيست.
نگاهي به شاخص‌هاي بهداشتي پيش و پس از انقلاب اسلامي در ايران حاکي از آن است که در سال‌هاي پيش از پيروزي انقلاب اسلامي سالانه 10 الي 11 هزار نوزاد به دليل کزاز نوزادي در کشور فوت مي‌کردند و از جمعيت 30 ميليوني ايران، سالانه 35 هزار کودک زير پنج سال از بين مي‌رفتند.
همچنين در ايران سال‌هاي پيش از انقلاب اسلامي شاهد فوت سالانه 102 کودک زير يکسال در هر 1000 کودک بوديم که به گفته مسولان بهداشتي کشور آماري وحشتناک است. در آن زمان از هر 10 کودک ايراني که متولد مي‌شد، يک کودک زير يکسال فوت مي‌کرد. طبق گفته کارشناسان، وضعيت ايران در زمينه مرگ‌ومير کودکان کمتر از يکسال و اميد به زندگي حتي در بين کشورهاي کمتر توسعه‌يافته نيز نامناسب بود.
کاهش مرگ‌ومير کوکان زير 5 سال بعد از انقلاب
بر اساس آمار رسمي وزارت بهداشت در سال‌هاي قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، بروز بيماري‌هاي واگير يکي از مسائل اصلي کشور بود و قسمت عمده مرگ‌وميرها در کشور ناشي از بيماري‌هاي واگير و بيماري‌هاي ناشي از زايمان، حاملگي و … بوده است. در آن زمان ميزان مرگ‌ومير نوزادان زير پنج سال کشور 174 در هر 1000 نفر بود؛ يعني از هر پنج کودک ايراني يک نفرشان تا پنج سالگي فوت مي‌کرد.
هرچند که ادامه چنين شرايطي در حوزه سلامت کشور مي‌توانست عوارض وحشتناکي را براي مردم بر جاي بگذارد، اما با پيروزي انقلاب، شاهد تحولات بزرگي در سلامت مردم و ارتقاي شاخص‌هاي بهداشتي بوديم. به عنوان مثال اکنون خوشبختانه ميزان مرگ‌ومير کودکان زير پنج سال به 15.6 کاهش يافته است.
چالش سلامت آب آشاميدني ايرانيان
بر اساس آمار و اطلاعاتي که درباره شاخص‌هاي بهداشتي و درماني قبل از انقلاب ارائه شده و اين اطلاعات طبق داده‌هايي است که مسولان آن زمان جمع‌آوري کرده‌اند، در سال 55 فقط 51 درصد مردم ايران به آب بهداشتي سالم دسترسي داشتند. اين درحاليست که در همان زمان اين رقم براي کشور ترکيه، الجزاير و ليبي به ترتيب 68، 77 و 87 درصد بوده و در کشورهاي توسعه‌يافته نيز اين ميزان نزديک به 100 درصد بوده است.
وضعيت اميد به زندگي در ايران
يکي از شاخص‌هاي مهمي که همواره وضعيت سلامت و سطح زندگي مردم و توسعه انساني را در کشورهاي مختلف مشخص مي‌کند، ميزان اميد به زندگي مردم آن جامعه است. قبل از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، ميزان اميد به زندگي به طور متوسط 57 سال بوده است. اين درحاليست که اين شاخص در همان زمان در بسياري از کشورها مانند آمريکا و انگليس 72 سال، در ژاپن 74 سال، در اتحاد جماهيرشوروي 68 سال و در کوبا 70 سال بوده است. بنابراين بر اساس اين آمار، شاخص اميد به زندگي ايران در آن زمان وضعيت چندان مناسبي نداشته است.
امروزه اما در کشورمان ميزان اميد به زندگي ارتقاء قابل توجهي يافته است؛ به طوريکه به گفته وزارت بهداشتي ها اميد به زندگي در زنان به طور متوسط 79.3 سال و در يک بررسي ديگر 80.4 سال و براي مردان هم در يک بررسي 74.2 و در بررسي ديگر 76.3 است که در مقايسه با سال 57 افزايش مناسبي داشته است.
مشکل تعداد و نحوه توزيع نيروي انساني بهداشتي
همچنين در سال 55 ميزان نيروهاي شاغل در سيستم بهداشتي و درماني کشور 1.4 نفر به ازاي هر 1000 نفر جمعيت، آن هم اعم از پزشک، پيراپزشک، پرستار، داروساز و… بود. در حاليکه در همان سال در کشورهاي پيشرفته صنعتي به ازاي هر 1000 نفر جمعيت 10 نفر شاغل بهداشتي وجود داشت و در کشورهاي کمتر توسعه‌يافته نيز به ازاي هر 1000 نفر دو نفر نيروي بهداشتي و درماني خدمت رساني مي‌کردند.
طبق گفته مسوولان وزارت بهداشت در آن زمان در زمينه توزيع نيروي انساني هم کشور با مشکلات زيادي مواجه بود. به عنوان مثال در آن زمان حدود 10 هزار و 300 نفر پزشک عمومي داشتيم که 33 درصد آنها در تهران و 21 درصدشان در پنج شهر بزرگ مانند تبريز، اصفهان، مشهد، شيراز و… شاغل بودند و سهم ساير مناطق کشور فقط 46 درصد بود.
بنابر اعلام مسوولان وزارت بهداشت، همچنين در آن سال‌ها 5 هزار و 890 پزشک متخصص داشتيم که 69 درصد آنها در تهران، 18 درصد در پنج شهر بزرگ و 13 درصدشان هم در ساير نقاط کشور اعم از شهر و روستاها پراکنده بودند. اين نحوه توزيع نيروي انساني در حالي بود که در آن زمان 50 تا 60 درصد ايرانيان روستانشين بودند.
وضعيت سلامت دهان و دندان
پيش از پيروزي انقلاب اسلامي در کشور 2367 دندان‌پزشک وجود داشت که 50 درصد آنها در شهر تهران، 16 درصد در پنج شهر بزرگ کشور و 34 درصدشان در ساير شهرها بودند.
کمبودهايي که هنوز هم ادامه دارند
همچنين در سال تحصيلي 56-57 از 14 دانشکده کشور، مجموعا 667 نفر فارغ‌التحصيل شدند و اين در مقايسه با نياز و کمبودي که وجود داشت بسيار کم بود. در عين حال از آنجايي که کشور با کمبود پزشک مواجه بود، شرح آمدن پزشکان هندي، پاکستاني و… را هم پيش از انقلاب به وفور شنيده‌ايم که به نوعي راهکاري براي جبران کمبود پزشک بود. در حال حاضر اما وضعيت نيروي پزشکي در کشور تغيير کرده و هرچند هنوز هم نظام سلامت کشور کمبود نيروي پزشک و پرستار را به معناي واقعي حس مي‌کند و اکنون به ازاي هر 1000 نفر جمعيت در کشور 1.5 پزشک وجود دارد، اما در مقايسه با وضعيت پيش از انقلاب شرايط بسيار بهتري را تجربه مي‌کنيم؛ به طوريکه ديگر نيازي به حضور پزشکان خارجي در کشور نيست.
از سوي ديگر کمبود تخت بيمارستاني هم از جمله مسائلي است که از پيش از انقلاب تا امروز ادامه دارد. بر اساس آمار رسمي سال 55، با توجه به جمعيت ايران در آن سال، 1.5 تخت به ازاي هر 1000 نفر جمعيت داشتيم که اين تعداد تا سال 91 تقريبا به همين صورت بوده است. البته بعد از طرح تحول نظام سلامت با اقداماتي که در حوزه افزايش تخت‌هاي بيمارستاني انجام شد، شاخص تخت‌هاي بيمارستاني در حال حاضر به 1.7 به ازاي 1000 نفر جمعيت افزايش يافته است.
طبق اعلام چند باره مسوولان وزارت بهداشت، هنوز هم از نظر ميزان تخت بيمارستاني، وضعيت نامناسبي در مقايسه با کشورهاي ديگر داريم؛ به طوريکه يکي از نقاط ضعف ما در سيستم بهداشت و درمان کشور، کمبود تخت بيمارستاني است و بنا گفته مسوولان ارشد نظام سلامت کشور، بايد با استفاده از ظرفيت بخش خصوصي و يا سرمايه گذراي خارجي بتوانيم اين نقطه ضعف را قوت بخشيم.
منبع: isna.ir