چه خبر - گفت و گو با محمد حمزه اي تهيه کننده فيلم آذر
فيلم سينمايي «آذر» به کارگرداني محمد حمزه‌اي در سي و پنجمين جشنواره فيلم فجر اکران شد. باوجود رگه‌هاي فراوان فمنيستي در لايه‌هاي مختلف فيلم، محمد حمزه‌اي خود را فاقد عقايد فمنيستي دانسته و معتقد است؛ نظر تهيه‌کننده در جايگاه خود محترم است اما من عقايد فمنيستي ندارم. با او درباره اين فيلم گفتگوي کوتاهي انجام شده است.
اولين سوالي که پيش مي‌آيد استفاده از مضمون قصاص است. باتوجه به استفاده چندباره از آن در فيلم‌هاي مختلف، تفاوت اين مضمون مشخص در فيلم شما با ساير فيلم‌ها در چيست؟
آذر قصه‌ي قصاص و رضايت نيست بلکه اين فضا بستري را فراهم مي‌کند که به بهانه‌ي موقعيتي که آذر در آن قرار دارد؛ به کاراکتر دروني و واکنش‌هاي فردي او نسبت به رفتارهايي که جامعه شامل خانواده و همسر و دوستان و آشنايان او از خود نشان مي‌دهند، نزديک شويم. اينجا مضمون قصاص بهانه‌اي است تا موقعيتي خلق شود و شاهد اين باشيم که کارکتر اصلي داستان براي هموار کردن موانع و مشکلات پيش‌رو براي حفظ موقعيت و چارچوب چگونه تلاش مي‌کند و در آخر چه بازخورد و نتيجه‌اي از تلاش خود مي‌گيرد. در اينجاست که فيلم نشان مي‌دهد اين شخصيت در بزنگاه موردنظر در چه موقعيتي به لحاظ تصميم‌گيري قرار مي‌گيرد و واکنش او نسبت رفتارها و هنجار و ناهنجار جامعه چيست. اساسا فيلم به استقلال و تلاش يک زن براي حفظ موقعيت زيستي يک زن در جامعه مي‌پردازد.
شما قبول نداريد فيلم‌تان يک اثر فمنيستي است. به‌نظر خانم نيکي کريمي هم در مقام تهيه کننده فيلم گرايش‌هاي فمنيستي دارند. آيا در طول ساخت فيلم تحت تاثير ايشان بوديد؟
فکر مي‌کنم اين نظر و برداشت به دليل نظر و ديدگاه تهيه‌کننده فيلم است و نيز موقعيتي که ايشان به عنوان بازيگر و تهيه‌کننده داشته‌اند و احتمالا بحث‌هايي که پيش از اين درباره فمينيست داشته‌اند. ولي من شخصا اين نگاه و نظر را ندارم چراکه در فيلم ما با کاراکتر زني مواجهيم که براي رسيدن به مقصود خود که تلاش براي ارتقاي سطح اقتصادي خانواده است؛ با همسر خود همراه است و اصرار به همراهي و ياري او دارد اما پس از بروز مشکلاتي که سر راه او و همسرش قرار مي‌گيرد، با زني روبرو مي‌شويم که براي برون‌رفت از شرايط موجود ناگزير به ادامه راهي‌ست که پيش از اين با همسر خود تجربه کرده است. او اصرار به ادامه راه دارد و البته ويژگي‌هاي يک قهرمان را دارد که براي رسيدن به مقصودش و اگر بپذيريم که در جامعه‌اي مردسالار زندگي مي‌کنيم، پس مي‌توانيم آذر را باور کنيم. قبول داريم که حدود و ميزان حضور زن در جامعه را عرف و شرع تعيين مي‌کند. طبعا موانع و عوامل بازدارنده آذر براي حضور در جامعه نيز جنس مخالف اوست نه زنان قصه. به همين دليل است که ما در موقعيت‌هاي مختلف آذر را در مواجهه با موانعي مي‌بينيم که مردان براي او به وجود آورده‌اند. من فقط اين نگاه را در فيلم دنبال کردم و شخصا رويکرد فمنيستي به داستان نداشتم.
ساخت فيلم اول چگونه تجربه‌اي بود؟
واقعيت ماجرا اين است که تا روزهاي آخر درگير آماده‌سازي به لحاظ صدا و موسيقي بوديم. با توجه به حجم و فشردگي کارهاي پست پروداکشن براي اغلب پروژه‌ها، موسيقي ما هم دير آماده شد و بعد از ميکس موسيقي فرصت نبود يکي دو نمايش براي فيلم داشته باشيم و بازخورد آن را قبل از جشنواره تجربه کنيم تا بعدا به فراخور فضاي فيلم آن را کم و زياد کنيم. بعد از اولين نمايش در برج ميلاد و چند سينماي ديگر؛ احساس مي‌کنم بايد در فيلم تجديدنظر کنم تا اتفاق بهتر در برقراري ارتباط با مخاطب رخ دهد.
براي جوان‌هايي که دنبال ساخت اولين فيلم‌شان هستند؛ چه پيشنهادي داريد؟
پيشنهاد ويژه‌اي ندارم جز اينکه روي نگاه و نگرش خود ايستادگي کنند و براي رسيدن به مقصود خود؛ فقط و فقط به فيلم و قصه خود فکر کنند تا بتوانند تماما فيلم موردنظر خود را بسازند.
گروه فرهنگ و هنر
منبع: ilna.ir