چه خبر - تعداد بيماران دياليزي در ايران تا 10 سال آينده 2 برابر خواهد شد
در ظاهر اوضاع مثل هميشه است. همان کارهاي سابق را انجام مي‌دهي، همان غذاها، همان ساعت خواب، همان تفريح، همان گپ و گفت‌هاي روزانه و خلاصه همان سبک زندگي هميشگي، اما به يکباره خوره درد همه جانت را فرا مي‌گيرد. وقتي با کوهي از درد به بيمارستان مي‌رسي، تازه متوجه مي‌شوي به بيماري خاموشي مبتلا شده‌اي که مي‌تواند ظرف چند روز، فرد مبتلا را به کام مرگ بکشاند.
اينها روايت‌هاي تخيلي نيستند. اگر پاي صحبت بيماران دياليزي بنشينيد، خيلي از آنها تا همان لحظات آخر هم، اطلاعي از بيماري‌شان نداشتند و احساس مي‌کردند صحيح و سالم هستند.
بي‌سر و صدا آمدن و بي‌سر و صدا تخريب کردن، خاصيت بيماري‌هاي کليوي است، بيماري‌اي که تب ابتلا به آن، چنان داغ است که ديگر کودک، جوان و پير نمي‌شناسد.
اگر به آمارهاي رسمي نگاهي اجمالي بيندازيم، براحتي مي‌توانيم به اين نتيجه برسيم که، حدود 40 ميليون ايراني در معرض ابتلا به بيماري‌هاي کليوي هستند. اين 40 ميليون، افرادي هستند که يا بيماري کليوي دارند و از جنس بيماري‌شان آگاهند، يا بيماري دارند و از آن بي‌خبرند، يا در شرف ابتلا به بيماري‌هاي کليوي هستند.
ديابت و فشارخون را جدي نگرفته ايم
اين که تقريبا از هر دو ايراني، يک نفر در معرض ابتلا به بيماري‌هاي کليوي است، زنگ خطر جدي است که سلامت جامعه را نشانه رفته است. دکتر محمدرضا صفري‌نژاد، متخصص کليه و استاد دانشگاه علوم پزشکي ارتش، از دلايل ابتلاي بالاي ايراني‌ها به بيماري‌هاي کليوي مي‌گويد. اگرچه به گفته اين متخصص، ژنتيک مي‌تواند يکي از عوامل ابتلا به بيماري‌هاي کليوي باشد، اما در نهايت اين تغيير سبک زندگي ما ايراني‌هاست که به اعتقاد صفري‌نژاد، آمار ابتلا به بيماري‌هاي کليوي را شدت بخشيده است.
اگر حدود ده ميليون نفر مبتلا به فشارخون و 24 ميليون ايراني گرفتار اضافه وزن را در نظر بگيريم، آن وقت به يک آمار 34 ميليون نفري از شهروندان مي‌رسيم که هر کدامشان، ظرفيت بالايي براي ابتلا به ديابت ايجاد مي‌کند.
حتي صفري‌نژاد تاکيد مي‌کند که ديابت، شايع‌ترين علت پيوند کليه در ايران است، سير نهايي و مراحل پيشرفته بيماري ديابت، در نهايت به بيماري‌هاي کليوي مي‌رسد.
چرا آمارها تا اين حد هولناک است؟
پيش‌بيني مي‌شود که تا يک دهه آينده، بيماران مبتلا به ديابت در ايران دو برابر شوند. هر چقدر آمار بيماري ديابت بالا برود، از آن طرف بايد انتظار داشته باشيم که آمار بيماران کليوي هم، به همان نسبت بالاتر برود.
نداشتن برنامه غربالگري علمي براي شناسايي بيماري‌هاي کليوي، علتي است که به گفته صفري‌نژاد، باعث شده آمار ابتلا به بيماري‌هاي کليوي در ايران، روز به روز بالاتر برود. در کشورهاي توسعه يافته، دانش‌آموزان کم‌سن و سال را با آزمايش ساده ادرار، غربالگري مي‌کنند و در صورت وجود خون، پروتئين يا باکتري در ادرار، آنها را درمان مي‌کنند تا کار به بيماري‌هاي حاد کليوي نکشد. يعني آنها با يک هزينه پايين غربالگري در سنين کودکي و نوجواني، جلوي هزينه‌هاي هنگفت درمان بيماري‌هاي کليوي در بزرگسالي را مي‌گيرند.
کليه‌ها، از ديد اين متخصص، عضو مظلوم بدن هستند که تا لحظه‌اي که کارايي‌شان از دست نرود، علائمي از درد و ناراحتي ندارند. به دليل همين ماهيت خاموش بيماري کليوي است که افراد نبايد فقط منتظر شروع درد در کليه باشند. وجود خون در ادرار، ورم پاها، سابقه فاميلي سنگ کليه و حتي کم‌خوني، نشانه‌هاي ساده‌اي است که مي‌تواند نشانه‌اي از بيماري کليوي باشد.
در اين ميان، انجمن‌هاي علمي پزشکي هم از ديدگاه اين متخصص، کم‌کاري کرده‌اند. چون برنامه‌هاي علمي براي غربالگري دقيق بيماران در سنين مختلف تدوين نکرده‌اند. يعني به طور قاطع و علمي معلوم نيست، بيمار در کشور ما، بايد در چه سني و تحت چه شرايطي، غربالگري انجام دهد.
افزايش آمار ابتلابه بيماري کليوي، علي رغم دسترسي به تجهيزات تشخيصي
دکتر مقداد طباطبايي، فوق‌تخصص کليه، تاکيد مي‌کند که، اگر قطار ديابت، در نهايت به ايستگاه بيماري‌هاي کليوي مي‌رسد، سير بيماري‌هاي فشارخون هم مي‌تواند در نهايت، به اختلالات کليوي منجر شود، مصرف بيش از حد نمک، خوردن فست فودها، استفاده از سس‌هاي مختلف و فرآورده‌هاي مصنوعي، باعث افزايش فشارخون و در نهايت، موجب بالارفتن آمار بيماران کليوي شده است.
همچنين به باور طباطبايي، بيشتر ما ايراني‌ها، عادت به نوشيدن آب کافي نداريم و همين مساله هم به بالارفتن آمار بيماري‌هاي کليوي در ايران دامن زده است.
نکته مهم ديگري که اين پزشک به آن اشاره مي‌کند، بحث سريع‌تر شدن تشخيص‌ها، افزايش غربالگري و افزايش دسترسي مردم به تجهيزات تشخيصي است، که قابل مقايسه با دهه‌هاي گذشته نيست. جداي از تشخيص‌هاي سريع‌تر و دقيق‌تر ـ که آمار مبتلايان به بيماري‌هاي کليوي را بالاتر برده است ـ افزايش اميد به زندگي در ايراني‌ها هم، در بالارفتن آمار بيماران کليوي، نقش جدي ايفا مي‌کند. زيرا افزايش سن، مي‌تواند احتمال ابتلا به برخي بيماري‌هاي غيرواگير را بالاتر ببرد.
انجام ورزش منظم، طوري که حداقل هفته‌اي دوبار ورزش هوازي انجام دهيد، و تپش قلبتان دو برابر شود، راهکار خوبي براي مقابله با بيماري‌هاي کليوي است، که طباطبايي به آن اعتقاد راسخ دارد. از نگاه او، مصرف مايعات بيشتر به شکلي که رنگ ادرار به رنگ سفيد دربيايد، مي‌تواند نشانه‌اي از وجود کليه‌هاي سالم باشد.
بايد براي شرايط سخت آماده شويم
گرچه پيشگيري مقدم بر درمان است، ولي وقتي با 40 ميليون شهروندي روبه‌رو هستيد که هر کدامشان در معرض ابتلا به بيماري‌هاي کليوي هستند، عقل سليم حکم مي‌کند که براي دوا و درمان اين افراد هم، فکر عاجلي شود.
دکتر آريا جنابي، فوق تخصص کليه و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران، اعتقاد دارد که علاوه بر افزايش تخت‌هاي بستري، بايد خدمات ويزيت سرپايي هم براي مراجعان بيشتر از پيش شود. به گفته او، با افزايش دسترسي بيماران به تجهيزات تشخيصي، آمار مراجعان افزايش يافته، و نياز به ازدياد تخت‌هاي بستري براي بيماران کليوي، احساس مي‌شود. اما بايد دقت کنيم، هر قدر اين بيماران در مراجعه به کلينيک‌هاي سرپايي حمايت شوند، کمتر به تخت‌هاي بستري نياز پيدا مي‌کنند.
افزايش تعداد کلينيک‌هاي ديابت و فشار خون، راهکاري علمي است که به گفته جنابي، قادر است بسياري از بيماران مشکوک به اختلالات کليوي را در همان مراحل اوليه درمان کند. زيرا اگر بيماري کليوي به مراحل پيشرفته و مزمن برسد، هم درمان بيمار سخت‌تر خواهد شد و هم در صورت درمان، احتمال بروز يک بيماري مزمن، ديگر دور از انتظار نيست.
جداي از بحث سلامت بيمار، اگر از منظر اقتصاد سلامت هم به افزايش افسارگسيخته آمار بيماران کليوي نگاه کنيم، مي‌بينيم پيشگيري و غربالگري به نسبت خدمات بستري، مي‌تواند بسيار اقتصادي باشد. مثلا براساس آمارهاي رسمي وزارت بهداشت، سالانه 200 هزار ميليارد تومان براي بيماران دياليزي در کشور هزينه مي‌شود، و حتي به گفته وزير بهداشت، تعداد بيماران دياليزي ظرف ده سال آينده، دو برابر خواهد شد، يعني حدود 50 تا 60 هزار بيمار دياليزي در کشور خواهيم داشت. در حالي که اگر يک دهم همين هزينه را صرف آموزش، فرهنگسازي و غربالگري کنيم، قادر خواهيم بود، حداقل ترمز رشد ابتلا به بيماري‌هاي کليوي را در ايران بکشيم.
منبع: jamejamonline.ir