چه خبر - سرطان ريه
منصور پورحيدري پرافتخارترين مربي تاريخ باشگاه استقلال تهران روز جمعه 14 آبان پس يک سال مبارزه با سرطان دار فاني را وداع گفت. اين پيشکسوت ورزش ايران اما با چه سرطاني جنگيد؟ بر اساس تشخيص پزشکان و اعلام همسر منصور پورحيدري، وي دچار سرطان ريه شده بود و مدتها با اين بيماري جنگيد.
امروزه سرطان ريه اولين عامل مرگ ناشي از سرطان هم در مردان و هم در زنان است اما در گذشته چنين نبوده است. پيش از گسترش مصرف سيگار، سرطان ريه يک بيماري نادر بود!! امروزه سيگار تقريبا عامل نُه مورد از هر ده مورد سرطان ريه مي باشد و گاز رادون، آلودگي و مواد شيميايي ديگر نقش کمي در آن دارند. داروهاي جديد اميد به تشخيص و درمان اين بيماري را افزايش داده اند.
سيگار چه ارتباطي با سرطان ريه دارد؟
سيگار نه تنها مملو از مواد شيميايي سرطان زا است، بلکه سيستم دفاعي بدن در ريه را نيز از کار مي اندازد. مسيرهاي هوايي پوشيده از موهاي ريزي به نام مژک هستند. اين موها مواد سمي، باکتريها و ويروسها را از ريه ها ميزدايند. دود تنباکو نميگذارد اين مژکها به درستي کار خود را انجام دهند در نتيجه مواد شيميايي سرطان زا در ريه تجمع مي يابند.
علائم سرطان ريه
سرطان ريه يک بيماري کاملا خاموش است و معمولا هيچ علامت يا هشداري در مراحل اوليه ندارد. با وخيم تر شدن بيماري علائم آن ممکن است ظاهر شوند:
- سرفه هايي که خوب نميشوند- درد سينه به خصوص در حين تنفس عميق-خس خس يا کوتاهي تنفس-بالا آوردن خلط خوني-خستگي
غربالگري سرطان ريه
آيا سرطان ريه را ميتوان زود هنگام تشخيص داد؟
نوعي اسکن به نام اسپايرال سي تي (spiral ct) ميتواند در برخي افراد سرطان ريه را شناسايي کند اما مشخص نيست آيا تشخيص آن به اندازه اي زود هست که زندگي فرد را نجات دهد يا نه.
نيروي خدمات پيشگيرانه امريکا توصيه ميکند بزرگسالان در سنين بين 55 تا 80 سال که 30 پَک يِر (pack-year ) سابقه سيگار داشته اند (يعني معادل هر روز يک پاکت سيگار ظرف سي سال مصرف کرده اند) و در حال حاضر سيگار ميکشند يا ظرف 15 سال گذشته ترک کرده اند، هر سال اين غربالگري ريه را انجام دهند. پزشک، پَک يِر را با ضرب تعداد پاکت سيگارهايي که فرد در روز مصرف ميکند، در تعداد سالهايي که فرد سيگاري بوده است، به دست مي آورد. زماني که سي سال از ترک سيگار گذشته باشد، غربالگري متوقف ميشود.
تشخيص سرطان ريه
در بيشتر موارد پزشک به سرطان ريه شک نميکند مگر اين که علائمي مانند سرفه مزمن يا خس خس مشاهده شود. در اين زمان پزشک احتمالا تصوير پرتوي ايکس يا آزمايشهاي ديگر تصوير برداري را براي مشخص شدن وضعيت فرد، تجويز ميکند. ممکن است از شما خواسته شود خلط خود را براي نمونه خلط به آزمايشگاه بدهيد. اگر هر يک از اين آزمايشها ردي از سرطان را نشان دهند، بيوپسي انجام ميشود.
بيوپسي ريه
اگر تومور مشکوکي در تصوير يا آزمايش خلط ريه مشاهده شده باشد، بيوپسي براي تاييد تشخيص، صورت ميگيرد. يک نمونه کوچک از توده مشکوک برداشته ميشود (معمولا با سوزن) و پزشک زير ميکروسکپ آن را مشاهده ميکند. با مطالعه نمونه، پزشک متوجه ميشود اين تومور سرطان ريه است يا نه و اگر چنين است، از چه نوعي مي باشد.
انواع سرطان ريه
دو نوع سرطان ريه وجود دارد.
- سرطان ريه سلول کوچک:
شکل تهاجمي تر سرطان ريه بوده و در مراحل اوليه بيماري به سرعت به بخشهاي ديگر بدن گسترش مي يابد. اين نوع سرطان ريه به شدت به سيگار مرتبط است و به ندرت در افراد غير سيگاري ديده ميشود.
- سرطان ريه سلول غير کوچک:
آهسته تر گسترش مي يابد و شايعتر است و 85% از سرطانهاي ريه را شامل ميشود.
مراحل سرطان ريه
مرحله بندي سرطان، توضيح ميدهد اين بيماري تا چه حد گسترش يافته است. سيستمهاي مرحله بندي متفاوتي براي دو نوع اصلي سرطان ريه وجود دارد.
سرطان ريه سلول کوچک به دو مرحله تقسيم ميشود:
- محدود (به اين معني که سرطان به يک ريه محدود و شايد گره هاي لنفاوي مجاور است)
- گسترده (به اين معني که سرطان به ريه ديگر يا فراتر از آن گسترش يافته است)
سرطان ريه غير سلول کوچک بسته به ميزان گسترش با چهار مرحله توصيف ميشود.
ميزان نجات سرطان ريه
طبق آخرين آمارهاي موسسه ملي سرطان امريکا براي سرطان ريه (از سالهاي 2004 تا 2010) احتمال زنده ماندن به مدت 5 سال پس از تشخيص سرطان ريه از 4% تا 54% بسته به مرحله بيماري، متفاوت است. تحقيقات نشان ميدهند ميزان نجات پنج ساله به مرور زمان افزايش مي يابد.
درمان سرطان ريه در مراحل اوليه
وقتي سرطان ريه سلول کوچک پيش از گسترش به ريه ديگر، شناسايي شود، گاهي جراحي ميتواند مفيد باشد. جراح ممکن است بخشي از ريه را که تومور در آن قرار دارد يا در صورت لزوم کل ريه را بردارد. برخي بيماران پس از جراحي شيمي درماني يا پرتو درماني انجام ميدهند تا هر گونه سلول سرطاني باقيمانده نابود شود. جراحي معمولا براي بيماراني که سرطان ريه سلول کوچک دارند، مفيد نيست چون احتمالا در زمان تشخيص بيماري گسترش يافته است.
درمان سرطان ريه در مراحل پيشرفته
زماني که سرطان تا حد فراتر از معالجه گسترش پيدا کند، درمانها ميتوانند به فرد کمک کنند مدت بيشتري زنده بماند و کيفيت زندگي بهتري داشته باشد. شيمي درماني و پرتو درماني ميتوانند تومور را کوچک کرده و به کنترل علائمي مانند درد استخوان يا مسدود شدن مسيرهاي هوايي کمک کند. شيمي درماني معمولا درمان اصلي سرطان ريه سلول کوچک است.
درمانهاي هدفمند سرطان ريه
درمانهاي هدفمند شکل جديدي از درمانهاي سرطان است که همراه با شيمي درماني و يا زماني که درمانهاي ديگر موثر نبوده اند، ميتواند به کار گرفته شود. يک نوع از اين درمانها مانع رشد رگهاي خوني جديد ميشود بنابراين غذا به سلولهاي سرطاني نميرسد. اين درمان به افرادي که سرطان ريه پيشرفته دارند کمک ميکند مدت بيشتري زنده بمانند. درمانهاي هدفمند ديگر سيگنالهايي که باعث تکثير سلولهاي سرطاني ميشوند را مهار ميکند.
آزمايشهاي باليني سرطان ريه
آزمايشهاي باليني به پزشک کمک ميکنند درمانهاي جديد و نويد بخش سرطان ريه را کشف کنند. همچنين بيماران معالجات فراگيري دريافت ميکنند.
زندگي پس از تشخيص سرطان ريه
تشخيص سرطان ريه شوکه کننده است و اگر سيگاري باشيد ممکن است احساس گناه نيز به اين شوک اضافه شود. وقت با ارزش خود را با سرزنش کردن خود هدر ندهيد. به جاي آن، به بعد از اين فکر کنيد. هرگز براي ايجاد تغييرات سالم در سبک زندگي خيلي دير نيست. شواهد نشان ميدهند که بيماراني که پس از آگاهي از سرطان ريه، سيگار را ترک کرده اند، بهتر از افرادي که به سيگار کشيدن ادامه داده اند، زندگي ميکنند.
سرطان ريه و دود سيگار
اگر چه سيگار کشيدن عامل اصلي سرطان ريه است اما تنها عامل خطر نيست. تنفس دود سيگار (در حالي که خود سيگاري نيستيد) در خانه يا محل کار نيز خطر سرطان ريه را افزايش ميدهد. افرادي که با سيگاريها ازدواج ميکنند 20 تا 30 درصد بيشتر در خطر سرطان ريه قرار دارند.
سرطان ريه ناشي از شرايط کاري
برخي مشاغل، خطر سرطان ريه را در افراد سيگاري و غير سيگاري افزايش ميدهند. افرادي که با اورانيوم، آرسنيک و ديگر مواد شيميايي کار ميکنند بايد قرار گيري در معرض اين مواد را محدود سازند. ازبست (نوعي ماده شيميايي) که زماني به صورت گسترده در صنعت استفاده ميشد يک عامل مشهور سرطان ريه است. امروزه به ندرت از ازيست استفاده ميشود اما کارگراني که سالهاي گذشته در معرض آن بوده اند، هنوز در خطر سرطان ريه قرار دارند.
سرطان ريه ناشي از گاز رادون
رادون يک گاز راديو اکتيو طبيعي است که در برخي نواحي بيشتر از حد نرمال وجود دارد. اين گاز ممکن است در فضاي خانه جمع شده خطر سرطان ريه را افزايش دهد، به خصوص در افرادي که سيگار ميکشند. گاز رادون دومين عامل سرطان ريه در امريکا است. حدود 12% از مرگهاي ناشي از سرطان ريه در امريکا با مواجهه با گاز رادون مرتبط است. اين گاز را نميتوان ديد يا بوي آن را استشمام کرد اما با کيت ساده تست ميتوان وجود آن را شناسايي کرد.
سرطان ريه ناشي از آلودگي هوا
اگر چه آلودگي هوا نسبت به سيگار، مسئول درصد خيلي کمتري از سرطانهاي ريه است اما بهرحال خطر سرطان ريه را افزايش ميدهد. کارشناسان معتقدند آلودگي ماشينها، کارخانه ها و نيروگاهها تاثيري همانند استشمام دود سيگار در افراد غير سيگار دارد. آلودگي هوا در سرتاسر دنيا حدود 223000 مرگ ناشي از سرطان ريه را به همراه داشته است.
ساير عوامل خطر سرطان ريه
- سابقه خانوادگي سرطان ريه
- نوشيدن آب حاوي مقدار زياد آرسنيک
سرطان ريه در افرادي که هيچ يک از عوامل خطر نامبرده را ندارند، از جمله افرادي که هرگز سيگار نکشيده نيز ممکن است اتفاق بيفتد. محققان هنوز نميدانند علت آن چيست؟ اما در افراد غير سيگاري، در زنان شايعتر از مردان است. نوع ادنوکارسينوم سرطان ريه در افراد غير سيگاري شايعتر از سيگاري ها است.
پيشگيري از سرطان ريه
سرطان ريه ممکن است يکي از مرگبارترين اشکال سرطان باشد اما يکي از قابل پيشگيري ترين آنها نيز ميباشد. براي پيشگيري سيگار نکشيد. اگر سيگار ميکشيد، براي ترک آن کمک بگيريد. ظرف ده سال پس از ترک سيگار، خطر سرطان ريه به 30 تا 50 درصد کاهش مي يابد.
منبع: سيمرغ