چه خبر - انواع عفونت پستان، علل و درمان
عفونت پستان معمولا عارضه‌اي دردناک و آزاردهنده است که اگر جلوي پيشرفت آن گرفته نشود، مراحل درماني را دشوارتر و طولاني‌تر مي‌کند. اين عفونت در سنين بين 18 تا 50 سالگي شيوع بيشتري دارد، ولي حتي نوزادان هم گاهي به آن مبتلا مي‌شوند. دکتر آتوسا مهدوي سعيدي جراح پستان و عضو پژوهشکده بيماري‌هاي پستان جهاد دانشگاهي تهران، در اين باره مي گويد: به‌طور کلي عفونت‌هاي پستان به دو دسته تقسيم‌بندي مي‌شوند:
- عفونت پستان در دوران شيردهي (ماستيت يا تب شير).
- عفونت پستان در ساير دوره‌هاي زندگي.
عفونت پستان نوزادان
دليل: در برخي نوزادان ممکن است در هفته اول يا دوم بعد از تولد، رشد جوانه پستان که داخل رحم تحت‌تاثير هورمون‌هاي مادري است، ادامه يابد. اين روند طبيعي است و خودبه‌خود قطع مي‌شود و بافت پستان به حالت طبيعي برمي‌گردد، اما گاهي بافت پستان نوزاد حجيم و دچار التهاب، عفونت، درد و آبسه مي‌شود.
درمان: درمان عفونت پستان در نوزادان، تجويز آنتي‌بيوتيک مناسب است، ولي در صورت ايجاد آبسه، تخليه آن لازم است. در نوزادان، آبسه بايد با احتياط تخليه شود و استانداردهاي جراحي کاملا رعايت شوند، چون احتمال آسيب رسيدن به جوانه پستان وجود دارد و صدمه به جوانه پستان مي‌تواند موجب اختلال رشد پستان در بزرگسالي شود.
عفونت پستان در دوران شيردهي
دليل : احتمال عفونت پستان در شش هفته اول بعد از زايمان و هنگامي که مادر مي‌خواهد کودک را از شير بگيرد، بيشتر است. در شش هفته اول بعد از زايمان به‌دليل اينکه مادر روش درست شيردهي و رعايت بهداشت را نمي‌داند و هنگام از شير گرفتن نوزاد هم به علت اينکه پستان‌ها پرشير هستند و احتمال تجمع شير بيشتر است و از طرفي کودک هم دندان درآورده و برخورد دندان با نوک پستان ممکن است باعث ايجاد خراش شود، احتمال عفونت پستان بالا مي‌رود.
بيشتر زناني که دچار عفونت پستان مي‌شوند، سابقه‌اي از زخم يا خراش از نوک پستان را ذکر مي‌کنند. خراش ايجادشده راه ورود ميکروب ها به داخل پستان را باز مي‌کند. شير نيز محيط بسيار مناسبي براي رشد سريع ميکروب ها است.
پيشگيري: با رعايت بهداشت فردي مي‌توان حتي در صورت بروز خراش، محيط را عاري از ميکروب نگه داشت و جلوي بروز عفونت را گرفت. رعايت بهداشت يعني شستشوي پستان‌ها قبل و بعد از شيردهي با آب ولرم، خشک نگه داشتن نوک و هاله پستان و تخليه مکرر و جلوگيري از تجمع شير.
همچنين مادران هنگام شيردهي بايد کل هاله را داخل دهان نوزاد قرار دهند. در اين وضعيت احتمال خراش روي نوک پستان بسيار کمتر خواهد شد. وقتي مادر به‌طور مکرر دچار زخم نوک پستان شود، بايد دهان نوزاد بررسي گردد. گاهي آفت داخل دهان نوزاد باعث ايجاد زخم نوک پستان مي‌شود.
علايم: گرمي پوست پستان همراه با درد، قرمزي و تورم و گاهي تب و لرز از علايم اصلي عفونت پستان است. در صورتي که به‌موقع درمان انجام نشود، عفونت به آبسه تبديل خواهد شد. در آبسه‌هاي شديد معمولا توده قابل لمس مشاهده مي‌شود و پوست قرمز، نازک و حساس است. گاهي هم روي پوست زخم مي‌شود و از آن چرک بيرون مي‌آيد.
درمان: اگر بيمار زود مراجعه کند و عفونت در مراحل اوليه باشد، با دادن آنتي‌بيوتيک مي‌توان ماستيت را درمان کرد. آنتي‌بيوتيک را حتما بايد پزشک تجويز کند. بعضي از آنتي‌بيوتيک‌ها نبايد در دوران شيردهي مصرف شوند. البته درمان اصلي، تخليه مکرر شير از پستان با پمپ، شيردوش يا شيردهي است.
در صورت تشکيل آبسه، سونوگرافي از پستان درخواست مي‌شود و در صورت تاييد، علاوه بر تجويز آنتي‌بيوتيک، حفره حاوي عفونت تخليه مي‌شود. بر اساس شرايط عمومي بيمار، ممکن است بتوان با بي‌حسي موضعي و با يک سوزن آبسه را در چند مرحله تخليه کرد. در صورتي که پوست پستان زخمي، خيلي نازک و شرايط بيمار حاد باشد، آبسه بايد با جراحي تخليه شود.
ماموگرافي: وقتي عفونت و آبسه مطرح مي‌شود، هميشه بايد به فکر بيماري‌هاي بدخيم پستان هم باشيم، زيرا بعضي از بدخيمي‌ها باعث بسته شدن مجرا و تجمع ترشحات، عفونت و آبسه مي‌شوند. بنابراين همه زنان بالاي 35 سال که دچار عفونت پستان شده‌اند، حتما بايد بعد از تکميل درمان عفونت، ماموگرافي شوند. در موقع تخليه آبسه، نمونه‌برداري از ديواره آبسه هم ضروري است.
موارد منع شيردهي
در طول درمان ماستيت يا آبسه، مادر به هيچ وجه نبايد شيردهي را قطع کند. خوردن شير مادر و آنتي‌بيوتيکي که پزشک براي درمان عفونت تجويز مي‌کند، هيچ ضرري براي کودک ندارند. ولي در شرايط زير نبايد مادر به کودک خود شير دهد:
- اگر محل برش جراحي درست در جايي است که کودک هاله را داخل دهان مي‌گذارد.
- اگر مادر درد زيادي دارد و نمي‌تواند خوب شير بدهد و شير به جاي تخليه شدن، داخل پستان باقي مي‌ماند.
- اگر عفونت بسيار شديد و مادر بدحال است و بايد در بيمارستان بستري شود.
- اگر نوک پستان به‌دليل وجود زخم‌هاي زياد تخريب شده و فوق‌العاده دردناک است، عفونت به پوست رسيده و احتمال دارد به کودک منتقل شود.
- اگر شير مادر در اثر جراحي يا به دنبال تخليه آبسه آغشته به خون مي‌شود و با خوردن شير خون‌آلود توسط نوزاد، خون وارد دستگاه گوارش نوزاد و ظهور خون در مدفوع او و نگراني والدين مي‌شود.
در اين مواقع بايد شيردهي از پستان سالم ادامه يابد و پستان عفونت‌کرده با شيردوش تخليه شود.
عفونت پستان در غير دوران شيردهي
اين نوع از عفونت‌ها را مي‌توان به دو گروه کلي تقسيم کرد:
- عفونت قسمت‌هاي مرکزي پستان که مجاور هاله هستند.
- عفونت قسمت‌هاي محيطي پستان.
عفونت‌هاي مرکزي (مجاور هاله پستان): اين عفونت‌ها بيشتر در سنين 15 تا 45 سال (متوسط سني 32 سال) بروز مي‌کنند. تحقيقات نشان داده است اين نوع عفونت با مصرف سيگار ارتباط نزديکي دارد. علائم مانند آبسه معمولي است که ممکن است با يا بدون وجود توده باشد. التهاب، عفونت و گاهي هم تغييراتي در نوک پستان ديده مي‌شود.
درمان، تجويز آنتي‌بيوتيک و در صورت وجود آبسه، تخليه آن است. گاهي ممکن است عفونت در پوست ارتباطي با مجراي شيري پيدا کند که به آن فيستول مجراي شيري گفته مي‌شود. البته علت ايجاد فيستول مي‌تواند در اثر تخليه خودبخود آبسه، ناشي از جراحي آبسه يا نمونه‌برداري از توده‌هاي التهابي در اين منطقه باشد.
عفونت‌هاي قسمت محيطي پستان: اين عفونت‌ها شيوع کمتري دارند و در سنين بالاتر ديده مي‌شوند. بيشتر مبتلايان دچار بيماري زمينه‌اي مانند ديابت و روماتيسم مفصلي هستند، يا داروهاي کورتوني استفاده مي‌کنند. درمان هم مشابه درمان ماستيت و آبسه است.
عفونت پوست پستان
عفونت پوست پستان، نوع ديگري از عفونت است که در پوست پستان ديده مي‌شود و ممکن است فقط در سطح پوست باشد يا در مواقع پيشرفته به آبسه تبديل شود. عفونت پوست پستان، در زناني که چاق هستند و پستان‌هاي بزرگي دارند، شايع‌تر است و معمولا در نيمه تحتاني پستان ديده مي‌شود. گاهي با کيست‌هاي سباسه (کيست چربي) همراهند.
درمان اين بيماري نيز مانند درمان ماستيت و آبسه است، ولي براي جلوگيري از اين نوع عفونت، رعايت بهداشت ضروري است. پوست بايد خشک باشد و با آب و صابون ملايم شسته شود. استفاده از کرم و پودر توصيه نمي‌شود.
عفونت قارچي و ويروسي پستان
اين نوع از عفونت معمولا در بيماراني شايع است که سيستم ايمني بدنشان در اثر بيماري يا استفاده از دارو، ضعيف شده است. درمان اين افراد نيز شامل درمان بيماري زمينه‌اي است.
منبع:هفته نامه سلامت