چه خبر - تشنج در کودکان
تشنج، تغيير ناگهاني فعاليت حرکتي در فرد است که ناشي از اختلال در فعاليت الکتريکي مغز بوده و در کودکان نيز شايع است. يکي از شايع ترين انواع تشنج در کودکان تشنج ناشي از تب است که البته معمولا سرنوشت خوبي دارد، اما گاهي نيز به علت يک بيماري خطرناک مانند مننژيت (التهاب و عفونت پرده‌هاي مغزي) ايجاد مي‌شود.
اغلب تشنج هاي ناشي از تب اثرات طولاني مدتي بر جاي نمي گذارند. تشنج هاي ساده صدمه اي به مغز وارد نمي کنند و باعث عقب ماندگي ذهني يا ناتواني هاي يادگيري نمي شوند و بدان معنا نيستد که کودک اختلالات زمينه اي جدي تري پيدا خواهد کرد. تشنج هاي ناشي از تب نشان از اپي ليسي ندارند، يعني تمايل به به بروز تشنج هاي عود کننده که در اثر سيگنال هاي غير طبيعي الکتريکي در مغز ايجاد شده باشند، اما بايد مراقب بود و جلوي تشنج را گرفت و در پيشگيري از آن کوشا بود.
شکل تشنج در نوزادان
تشنج در نوزادان علايم متفاوتي دارد ممکن است به صورت حرکات شديد اندام ها، پرش هاي عضلاني تکراري، لرزش پلک ها، سفت شدن اندام ها، حرکات شبيه مکيدن يا جويدن در دهان، گريه غير طبيعي يا حرکات غير طبيعي چشم ها ديده شود در بعضي نوزادان تنها علامت تشنج توقف تنفس به مدت بيش از 20 ثانيه و کبود شدن نوزاد است.
معمولا تشنج در اولين ساعات بروز تب پديدار شده و گاهي حتي والدين متوجه تب کودک نمي گردند و پس از وقوع تشنج متوجه تب در نزد کودک مي شوند. تشنج به صورت از دست رفتن ناگهاني هوشياري ، قفل شدن فک، سياه شدن دور لب، سفت شدن تمام بدن و به دنبال آن حرکاتي شبيه دست و پا زدن بروز مي کند.
حمله تشنج معمولا کوتاه مدت بوده و در عرض 2-1 دقيقه برطرف مي شود. و به ندرت ممکن است حرکات تشنجي در يک طرف بدن و يا فقط در چشم‌ها باشد که در اين موارد علامت خطرناکي است و نياز به بررسي بيشتري دارد . هر چه تشنج در سنين پايين تر بروز کند احتمال تکرار آن بيشتر است .
تشنج هاي ناشي از تب عود کننده
شايع ترين عارضه تشنج ها اين است که، اين نوع تشنج ها عود کنند و در صورتي خطر عود آنها بالاست که:
- نخستين تشنج کودک در اثر تب کم ايجاد شود.
- فاصله زماني ميان آغاز تب و بروز تشنج کوتاه باشد.
- يکي از بستگان درجه اول کودک سابقه تب و تشنج را داشته باشد.
- سن کودک در زمان نخستين تشنج ناشي از تب کمتر از 15 ماه باشد.
اقدامات لازم در هنگام تشنج
- به هيچ وجه استرس نداشته باشيد.
- کودک را نگاه نداريد، اما وي را روي سطح ايمني مانند زمين قرار دهيد.
- لباس هاي او را آزاد کنيد.
- کودک را در پهلو بخوابانيد بازوي وي را زير سرش قرار دهيد. به اين ترتيب، اگر کودک استفراغ کرده باشد، مواد استفراغي وارد ريه وي نخواهد شد.
- اولين قدم پس از بروز تشنج ناشي از تب يافتن علت ايجاد کننده تب در کودک است مي يابد او را سريعا به اورژانس برسانيد.
- اگر در زمان آغاز تشنج، چيزي در دهان کودک قرار دارد، آن را خارج کنيد تا از شوک پيشگيري شود.
در صورتي که قبلا پزشک براي کودک‌تان دارويي به منظور استفاده در هنگام تشنج (البته فقط به صورت مقعدي) تجويز كرده، آن را با آرامش به کار ببريد.
نيازي نيست دندان‌هاي کودک را از هم باز کنيد، فقط مطمئن شويد زبان کودک تحت فشار نباشد.
بعضي از والدين هنگام تشنج کودک به خصوص در همراه بودن با تب سعي مي‌کنند او را پاشويه کنند و يا زير آب سرد بگيرند. به ياد داشته باشيد هيچ کدام از اين روش‌ها موثر نيستند.
بعد از توقف تشنج اگر کودک‌تان تب داشته باشد، مي‌توانيد از شياف استامينوفن استفاده کنيد.
از آنجا که تشنج ناشي از تب گاهي ناشي از علل مهم و خطرناک است و همچنين به دليل اين‌که بعضي از علل تشنج‌هاي بدون تب مثل کمبود قند و کلسيم نياز به درمان اختصاصي دارد، بلافاصله پس از بروز تشنج به اورژانس زنگ بزنيد و يا کودک را سريعا به نزديک‌ترين بيمارستان برسانيد.
پيشگيري از تکرار تشنج
- پس از ترخيص از بيمارستان اگر دارويي براي کودک‌تان تجويز شده است، به منظور پيشگيري از تکرار تشنج آن را هميشه و به موقع به کودک تان بدهيد.
- فراموش نکنيد داروي کودک را در مهماني يا مسافرت به همراه داشته باشيد.
- اگر کودک دچار تشنج همراه با تب بوده، در ساير موارد تب (به هر علتي) درمان اوليه شما بايد کاهش تب با استفاده از تب برهايي مانند استامينوفن و يا در صورتي نياز بروفن باشد اين دارو را قبلا با پزشک چک کنيد.
- فراموش نکنيد در مواقع تب با تشنج در مورد استفاده از داروهاي خاص مانند ديازپام به صورت خوراکي يا مقعدي قبل از ترخيص، از پزشک کودک تان يک دستورالعمل بگيريد و مطمئن شويد روش استفاده از آن را به خوبي فرا گرفته ايد.
- استفاده از پاشويه با آب ولرم نيز مفيد است.
منبع: ماهنامه کودک ، شماره 124