چه خبر - تفاوت پروتئين گياهي و پروتئين حيواني
پروتئين گياهي تازگي‌ها شهرت زيادي پيدا کرده و دليل خوبي نيز پشت اين شهرت وجود دارد. افرادي که فعاليت بدني بيشتري دارند، ترجيح مي‌دهند رژيم‌هاي غذايي‌شان گياهي باشد و بابت اين انتخاب‌شان، امتيازاتي هم نصيب خودشان مي‌کنند. پروتئين گياهي، خالص‌تر بوده و بدون مواد شيميايي است و با اين عنوان بازار را به دست گرفته است.
اما همه‌ي اين تبليغات‌ها چه مي‌گويند؟ چه چيزي باعث شده پروتئين گياهي، منبع پروتئيني بسياري از ورزشکاران و ساير افراد شود؟ از همه مهم‌تر، تفاوت اصلي بين پروتئين گياهي و پروتئين حيواني چيست و کداميک را بايد براي مصرف بلند‌مدت‌تان انتخاب کنيد؟
ديگر نيازي به توضيح نيست که گياهان به عنوان بخشي جدايي‌ناپذير از تغذيه‌ي سالم و حيات ما هستند. البته، پروتئين حيواني هم امتيازات زيادي دارد. اما آيا فوايد يکي بر ديگري ارجحيت دارد؟ مي‌خواهيم در مورد هر کدام از اين پروتئين‌ها حرف بزنيم و اينکه آن‌ها چگونه بر سلامت عمومي ما اثر مي‌گذارند و کداميک براي نيازهاي خاص ما، بهتر است.
پروتئين گياهي چيست؟
قبل از اينکه نوع خاصي از پروتئين را تعريف کنيم، اول بايد بدانيم پروتئين چيست. پروتئين‌ها مولکول‌هاي بزرگي هستند که از زنجيره‌هاي بلند اسيد آمينه تشکيل شده‌اند. اسيدها آمينه غير از اينکه واحدهاي سازنده‌ي پروتئين هستند، مسئول چيدمان عملکردهايي چون تکرار dna، حرکت مولکول‌ها و تسريع واکنش‌هاي متابوليسمي مي‌باشند. پروتئين‌ها بر اساس ترتيب و تسلسل اسيدهاي آمينه‌شان، با هم متفاوتند.
پروتئين‌ها در تغذيه‌ي ما مهم‌اند و از آنجايي که نمي‌توانيم تمام اسيد آمينه‌هاي ضروري براي زنده‌ماندن را توليد کنيم، بايد مقداري از آن‌ها را از طريق تعذيه دريافت کنيم. 9 اسيد آمينه‌ي ضروري وجود دارد که بدن نمي‌تواند خودش آن‌ها را توليد کند و درست همين جاست که نقش پروتئين در تغذيه جلوه مي‌کند. پروتئين‌هاي حيواني مانند گوشت قرمز، ماکيان، ماهي، شير، تخم‌مرغ، و پنير حاوي تمام اسيدهاي آمينه‌ي ضروري بوده و پروتئين‌هاي کاملي محسوب مي‌شوند.
يک منبع ناکامل پروتئيني، منبعي است که در يک يا چند اسيد آمينه‌ي ضروري کمبود داشته باشد. مثلاً برخي از پروتئين‌هاي گياهي معمولاً متيونين، تريپتوفان، ليزين و ايزولوسين کمي دارند. پروتئين‌هاي مکمل، 2 يا چند پروتئين ناکامل هستند که با هم مقادير کافي و کاملي از تمام اسيد آمينه‌هاي ضروري را توليد مي‌کنند. مثلاً هم برنج و هم لوبيا، در اسيدهاي آمينه‌ي خاصي کمبود دارند اما اگر باهم ترکيب شوند، کامل به حساب مي‌آيند.
پروتئين‌هاي گياهي، به تنهايي پروتئين‌هاي ناکامل هستند
اما قبل از اينکه هر گونه قضاوتي بکنيد، بگذاريد نگاهي دقيق‌تر به پروتئين‌هاي گياهي داشته باشيم. بادام، برنج، سويا، نخود سبز و ساير منابع پروتئين گياهي، همگي حاوي اسيد آمينه‌هاي با کيفيت هستند. همانطور که پيش‌تر گفته شد، برخي از پروتئين‌هاي گياهي، از نظر اسيد آمينه‌هاي خاصي ناکامل هستند اما اگر با غذاهاي متنوع و سالمي ترکيب شوند، مثلاً ساير منابع پروتئيني، مي‌توانند قوي و کامل باشند. پروتئين‌هاي گياهي، فوايد بسيار زياد ديگري هم دارند که بعداً در موردشان صحبت خواهيم کرد.
اينکه به پروتئين‌هاي گياهي، ناکامل مي‌گوييم دليل نمي‌شود لزوماً هيچ گونه اسيد آمينه‌ي ضروري نداشته باشند، بلکه فقط انواع خاصي از اسيدهاي آمينه در آن‌ها کمتر است. بنابراين وقتي شما تغذيه‌ي متعادلي از تمام انواع داشته باشيد، پروتئين‌هاي گياهي مي‌خوريد که از نظر اسيد آمينه‌هاي ضروري بدن‌تان فوق‌العاده هستند.
پروتئين حيواني چه تفاوتي با پروتئين گياهي دارد؟ کدام بهتر است؟ تفاوت اين 2 نوع پروتئين در چيست؟
ما مردمي هستيم که به مصرف پروتئين حيواني عادت کرده‌ايم و به سختي متقاعد مي‌شويم که پروتئين گياهي هم يک انتخاب خوب و موفق براي مصرف روزمره است. متقاعد کردن ورزشکاران که ديگر جاي خود دارد! سوالي که اغلب از گياهخواران پرسيده مي‌شود اين است که شما پروتئين لازم بدن‌تان را از کجا تامين مي‌کنيد؟ طرفداران پروتئين‌هاي حيواني معمولاً در فضايل منابع حيواني سخن مي‌گويند و اين فوايد شامل مواد معدني و ريزمغذي‌ها هم مي‌شود.
پروتئين حيواني حاوي اسيدهاي آمينه‌ي کامل‌تري است، اما يک رژيم غذايي درست و متعادل بر پايه‌ي پروتئين‌هاي گياهي هم مي‌تواند چنين ويژگي داشته باشد. اگر از ميوه‌ها و سبزي‌هاي متنوع استفاده کنيد، مي‌توانيد به اندازه‌ي کافي از اسيدهاي آمينه‌ي ضروري از منابع گياهي بهره‌مند شويد. بنابراين لازم نيست نگران نياز بدن‌تان به ترکيبات خاصي باشيد، فقط غذاهاي متنوع بخوريد و خيال‌تان راحت باشد!
فوايد پروتئين گياهي
يک رژيم غذايي سرشار از پروتئين‌هاي گياهي، در مقايسه با پروتئين‌هاي حيواني و کربوهيدرات‌ها، فوايد زيادي براي سلامتي دارد. کاهش وزن بدن، کاهش فشار خون و کاهش ميزان کلسترول. پروتئين گياهي همچنين مي‌تواند ريسک بيماري‌هاي قلبي را کم کند و ميزان قند خون را تثبيت نمايد.
اگر هدف‌تان کاهش وزن است، پروتئين گياهي مي‌تواند به شما احساس سيري طولاني‌تر بدهد و کمک کند تا ميزان انرژي‌تان را تثبيت کنيد، بنابراين کمتر گرسنه شده و سوزاندن چربي براي‌تان کمي آسان‌تر مي‌شود. منابع پروتئين گياهي حاوي مواد مغذي مهمي هستند مانند ترکيبات ضد التهابي، ويتامين‌هاي ضروري، مواد معدني، فيبر و فيتونوترينت‌هايي که بدون کالري اضافي، براي سلامت مفيدند.
پروتئين‌هاي گياهي دوام بيشتري دارند و کمتر روي محيط تأثير مي‌گذارند، هزينه‌ي کلي توليدشان کمتر بوده و نسبت به توليد گوشت، آلودگي کمتري براي اتمسفر دارند. در نهايت اينکه، برچسب ناکامل بودن براي پروتئين گياهي، کاملاً از رونق افتاده است.
نيازي نيست شما تمام اسيدهاي آمينه‌ي ضروري بدن‌تان را به يکباره بدست آوريد. با پيروي از اصل پروتئين‌هاي مکمل، مي‌توانيد از مصرف منابع متنوع غذايي بهره برده و تمام اسيدهاي آمينه‌ي ضرروري بدن‌تان را تامين کنيد.
آيا پروتئين حيواني مشکلي دارد؟
همانطور که گفته شد، پروتئين حيواني فوايد زيادي دارند، اسيدهاي آمينه‌ي کامل همراه با دارا بودن مواد مغذي مهم مانند گروه ويتامين‌هاي ب و آهن. اما نقاط ضعفي هم وجود دارد که بايد در ارتباط با سلامت و کنترل وزن آن‌ها را مدنظر داشت.
يک رژيم غذايي سرشار از پروتئين حيواني شايد خطراتي داشته باشد. گوشت ممکن است هورمون‌ها، آنتي بيوتيک‌ها، باکتري‌ها و انگل‌هايي داشته باشد که مضر هستند. اسيد آراشيدونيک، يک نوع اسيد چرب است که در غلظت‌هاي گوناگون در تمام گوشت‌ها وجود دارد و گفته مي‌شود، علت بيماري‌هاي پيش‌التهابي است. پروتئين حيواني، هضم سخت‌تري دارد که مي‌تواند به کبد فشار وارد کند. بيشتر پروتئين‌هاي حيواني هنگام پخته شدن در معرض حرارت زياد قرار مي‌گيرند و اين مي‌تواند ماهيت پروتئين را تغيير دهد و از کيفيت آن بکاهد.
اگر از علاقه‌مندان گوشت‌هاي فرآوري شده هستيد بايد بسيار مراقب مصرف نمک و ميزان نيترات آن باشيد. به گوشت‌هاي فرآوري شده مقادير زيادي نمک افزوده مي‌شود تا در مدت زمان طولاني، طعم و ماندگاري آن حفظ شود. نيترات هم ترکيبي نگهدارنده است که منجر به رشد تومورهاي سرطاني مي‌گردد.
کدام را انتخاب کنيد؟
اگر تا به حال به مصرف پروتئين‌هاي حيواني عادت کرده‌ايد و احساس مي‌کنيد تغييري لازم است، شايد بهتر باشد نگاهي دقيق‌تر به پروتئين‌هاي گياهي بياندازيد. مي‌توانيد يک يا دو وعده از پروتئين حيواني را با پروتئين گياهي جايگزين کنيد يا هر روش ديگري را که مناسب خود مي‌دانيد در پيش بگيريد تا تدريجا پروتئين گياهي، انتخاب غالب شما بشود.
انتخاب‌هاي زيادي داريد، مانند دانه‌ها، آجيل، سبزيجات سبز، کينوآ، بنشن و نخود سبز. عدس و ساير حبوبات، اسنک‌هاي بسيار خوبي هستند که پروتئين، آهن و فيبر بالايي دارند. بنشن و نخود سبز هر دو جزو سبزيجات چند جانبه هستند که سرشار از پروتئين، مواد معدني و ويتامين‌ها مي‌باشند (مانند فولاد و زينک که به رشد سلولي کمک مي‌کنند، مخصوصا بعد از تمرينات دشوار).
امتحان کنيد
پروتئين‌هاي گياهي سرشار از فيتونوترينت‌ها، فيبر و پروتئين بوده و براي همين انتخابي هوشمندانه هستند که عوارض جانبي منفي بعضي از گوشت‌ها را ندارند. يک نکته‌ي ديگر اينکه، وقتي رژيم غذايي‌تان را به سمت مصرف بيشتر از منابع گياهي مي‌بريد، شاهد تغييرات خوشايندي خواهيد بود، مانند کاهش نفخ، افزايش انرژي، خواب راحت‌تر و خلق و خوي بهتر. شايد به اين نتيجه برسيد که پروتئين گياهي، جواب بيشتر سوال‌ها و مشکلاتي بود که در مورد سلامتي‌تان داشتيد.
منبع:elmevarzesh.com