چه خبر - حسن روحاني شانس اول پيروزي در انتخابات ارديبهشت 96 است فضاي سياسي بيش از قبل رنگ و بوي انتخابات به خود گرفته است، تقريبا عناصر بازي در حال نمايان کردن خود هستند و مختصات رقابت همچون يک جورچين بزرگ کنار هم قرار مي‌گيرند. يک رييس جمهور مستقر داريم و يک جناح که مي خواهد براي يک دوره اي شدن او وارد رقابت ارديبهشت ماه شود. يک جناح ديگر هم هست که که اگر بارها گفته نامزدش در انتخابات حسن روحاني است اما در اتاق هاي دربسته تصميم گيري آنها حرف هاي ديگري هم مطرح شده است. تا اينجاي کار هنوز پديده اي خارج از اين سيکل شناسايي نشده که بخواهد شکل اين بازي را تغيير دهد. پس مبناي تحليل را با همين صورت که گفته شد سامان مي دهيم. بايد در دو سطح بحث کرد؛ بازيگران سياسي و سرمايه اجتماعي .
بازيگران ارديبهشت
اصلا نمي توان گفت که اکنون جناح اصولگرا به صورت يکپارچه به انتخابات سال 96 ورود کرده است . مثل هميشه در اين سطح از رقابت سياسي آنها دچار تعدد قرائت از وضع موجود و نسخه هاي کاملا متفاوت براي مواجهه با آن هستند . آنها فعلا فقط در يک چيز هم نظرند :«نماندن حسن روحاني در ساختمان رياست جمهوري». اين سطح اوليه شرايطي است که حسن روحاني با آن مواجه شده است . يعني رو به رو شدن با افراد و طيف هاي مختلفي از يک جناح که مستمرا به طرق مختلف تلاش مي کنند تا آرا او در ارديبهشت آنچنان ريخته شود تا يا به مرحله دوم رفته و آنجا شکست بخورد يا اينکه در همان مرحله اول کار را واگذار کند.
سطح تحليل اما حتما فراتر از اين بايد برود. بايد به سراغ بازيگران سياسي برويم که مي خواهند رخ به رخ رييس دولت مستقر شده و از سبد او راي بردارند تاشايد رييس جمهور دوران شوند . حکايت اين بازيگران شنيدني است . برخي همچنان در گذشته مانده اند و برخي از آنها با تغيير کاراکتر خيلي زود مي خواهند وارد آينده اي تازه شوند .
يکي از چهره هاي اصولگرا اخيرا گفته است «نامزدمان را از کره مريخ نمي آوريم» او صادق بوده؛ آن فرد يا افراد يکي از ميان همين مصاديقي است که نامشان مطرح است. اگر از افرادي مانند الياس نادران، عليرضا زاکاني، ميرسليم و پرويز فتاح و ... به علت عدم استقبال احتمالي جناح و يا مسايلي مانند احتمال عدم تاييد صلاحيت بخاطر رجل سياسي نبودن بگذريم تنها دو گزينه اصلي باقي مي مانند که به احتمال زياد از حاضران صحنه رقابت سال آينده خواهند بود؛ «محمد باقر قاليباف و سعيد جليلي»
بايد شرايط پيراموني اين دو گزينه را دريافت و آنگاه قضاوت کرد که در نهايت کدام يک رقيب اصلي يا دو قطبي ساز روحاني خواهند بود.
سعيد جليلي ؛ پيش به سوي نامزدي
هر کس که فکر مي کند سعيد جليلي که اين روزها تا اين حد بيش فعالي پيشه کرده تنها براي روشنگري و صرفا بيان نقطه نظراتش مي کوشد حتما در يک اشتباه بزرگ به سر مي برد . آنها هم که مي گويند او صرفا آمده تا فضا را براي حسن روحاني سخت تر کند و در نهايت کنار خواهد رفت بدون شک نظر نزديک به واقعيت ندارند . آنها که سعيد جليلي را مي شناسند از فعاليت هاي او به خوبي فهميده اند که او آمده است تا بماند . مي خواهد يک پاي انتخابات پيش رو باشد . سرعت عجيبي گرفته، نقشه هاي خوبي براي مبارزات انتخاباتي چيده و بازي خود را در دو سطح مواجهه با دولت و اصولگرايان رديف کرده است. «آيا او براي حسن روحاني يک چالش دردسر ساز خواهد بود ؟» بدون شک، آمدن جليلي براي حسن روحاني به معناي فراهم شدن يک زمين بازي دلخواه است. قبل از هر برهان و دليلي بايد گفت که رفتار شناسي مردم ايران گواه آن است که وقتي يک بار به کسي يا پديده اي پاسخ منفي دادند بازگشت از اين نظر يا غير ممکن بوده يا خيلي سخت.
اما نکات ديگري را هم مي توان در نظر داشت؛ الف ) سعيد جليلي از راي طبقه متوسط صرف نظر کرده است . او به نقاط محروم و حاشيه اي مي رود تا با تحريک اين بخش کمبود راي و سرمايه اجتماعي اش را از همين رهگذر تقويت کند. حرف هاي آنچناني مي زند و دال عدالت را پررنگ تر مي کند. يک تلاش فرسايشي که بعيد است به نتيجه برسد . زمان براي او اندک است . او تضميني ندارد که به اين طيف بدهد .
ب) فن بيان مبارزاتي سعيد جليلي به سختي نمره متوسطي مي گيرد . او توانايي جذب دراين حوزه را به صورت اندک دارد.
ج) او با يک وضعيت پس زدگي از سمت جناح اصولگرا مواجه شده است. رفقاي سابق به رقباي امروز او تبديل شده اند. حتي در ميان بدنه سياسي متمايل به او يعني جبهه پايداري شک و شبهه افتاده . آنها در حمايت از او استوار نيستند . پس حسن روحاني در مواجهه با سعيد جليلي چندان کار سختي پيش رو ندارد.
محمد باقرقاليباف؛ تاکتيک هاي تازه خيلي عجيب است که محمد باقر قاليباف را اينگونه در چنين وضعيتي گرفتار کرده اند . او در نظر سنجي ها مانند ادوار گذشته راي نسبتا خوبي به نسبت ساير گزينه هاي اصولگرا دارد . شهردار تهران است و گرايش به او نيز در ميان چهره هاي اصولگرا زياد است. حتي محمد رضا باهنر وقتي از مخالفتش با نامزدي تکراري در انتخابات سخن مي گويد او را يک استثنا مي داند و از اين قاعده جدا. نکته اما اين است که زمين بازي اي که برخي مشاوران براي او فراهم کرده اند مختصاتي دارد که با محمد باقر قاليباف هماهنگ نمي شود . مشخص نيست چه اصراري وجود دارد که او را براي مواجهه با حسن روحاني در دوقطبي عدالت - اشرافي گري جاي دهند. مشاوران او گويا خواسته اند تا از محمد باقر قاليباف يک احمدي نژاد بسازند . يک قهرمان که لباس دو جيب مي پوشد و بنا دارد تا حق مظلومان را ستانده، از پولدارها بگيرد و به فقرا بدهد. حسن روحاني در مواجهه با اين گزينه چه وضعيتي خواهد داشت ؟ به نظر مي رسد که روحاني و قاليباف در راي بخشي از طبقه متوسط شريک هستند اما محمد باقر قاليباف با همين روشي که پيش مي رود براي رسيدن به راي طبقه ضعيف و فقير راي طبقه متوسطش را از دست مي دهد. قاليباف روي طبقه ضعيف تمرکز کرده؛ يک ريسک بزرگ با وجود رقباي متعدد اصولگرا که همگي مشغول سرمايه گذاري روي اين بخش هستند.
از سوي ديگر چالش روحاني با محمد باقر قاليباف روي اقتصاد متمرکز خواهد بود. هر چند که قاليباف براي همه پذير شدنش در ميان اصولگرايان شايد که روي برجام هم زوم کند. يک اشتباه ديگر که راي ريزان ديگري را بر پا خواهد کرد.
اصولگراياني که به روحاني اميدوارند نکته اما اين است که نمي توان اصولگرايان را خلاصه کرد در همين دو نامزد که اکنون در راس مخالفت خواني با دولت قرار گرفته اند . اين وسط هستند اصولگراياني که يا نقش مهمي در پيروزي حسن روحاني در انتخابات سال 92 داشته اند يا همراه و هميار حسن روحاني بوده اند در دوران صدراتش براي پيشبرد امور.
از افرادي همچون ، علي اکبر ولايتي ، علي اکبر ناطق نوري ، علي لاريجاني ، برخي اعضاي جامعه روحانيت و برخي شخصيت هاي با سابقه اصولگرا حرف مي زنيم . نوع سياست ورزي آنها هم از مهمترين مولفه هاي انتخابات 96 است . آنها به حسن روحاني هم در سطح حاکميتي و هم در به ثمر رسيدن ايده مرکزي اش کمک فراواني کرده اند. آيا آنها حاضرند در انتخابات ارديبهشت باز هم همراه او باشند ؟ اين سوال مهمي است و شايد براي روحاني يک چالش باشد. نکته اين است که در شرايط ايده آل اصولگرايان يعني زماني که همه براي وحدت هم نظر شده باشند آن چنين هزينه کردي از جانب اين راستگرايان حتما سخت خواهد بود. اما اگر اوضاع بر روال سابق باشد و همچنان آشفتگي در ميان جناح اصولگرايان حرف آخر را بزند بهترين راهکار براي حفظ شرايط باثبات کشور همراهي با حسن روحاني است.
اصلاح طلبان همراه و ناهمراه حرف اولشان اين است که نامزدشان حسن روحاني است اما برخي مي گويند که معلوم نيست حرف آخر آنها هم همين باشد . مي‌گويند اين روزها همه سياست را به نرخ روز حساب مي کنند و همين يک چالش فکري پديد آورده براي آنها که مشغول رصد اوضاع انتخاباتي هستند . برخي از آنها زمزمه هايي دارند و ادله مي آورند که يا روحاني با مساله رد صلاحيت مواجه خواهد شد و يا به جهت برخي تحولات از جمله با مشکل مواجه شدن ايده مرکزي اش يعني برجام ممکن است حاضر در انتخابات 96 نباشد . سخت است به اين فکر کنيم که آنها از هم اکنون به عبور از روحاني فکر مي کنند . نهايتش اين است که بحث هايي داشته اند براي روز مبادا ؛ روزي که روحاني حاضر در انتخبات 96 نباشد . در بررسي مولفه ها به نظر نمي توان روي اين مساله متمرکز شد که يکي از چالش هاي روحاني عدم حمايت از سوي اصلاح طلبان باشد چه آنکه بدون شک روحاني اقتضاي زمانه آن هاست.
سرمايه اجتماعي آقاي رييس جمهور بايد صريح حرف زد . حسن روحاني در سطح اجتماعي چالش هاي جدي دارد . زمان اندک است. ميوه برجام هنوز آنچنان نرسيده که بتواند براي رشد سرمايه اجتماعي اش از آن برداشت کند. ظهور ترامپ هم بذر ترديد در برداشت سالم اين محصول را کاشته است.
شرايط تغيير کرده است . کار او سخت شده بايد طرحي ديگر در اندازد . بايد يک زمين تازه چيده شود. پربيراه نيست اگر بگوييم اين بزرگترين چالش او خواهد بود در انتخابات پيش رو . آنچنان که برخي اين روزها توصيه مي کنند او براي توفيق در رقابت بايد از ايده ماندن در ميان طبقه متوسط دست بکشد. معناي اين سخن حتما اين نيست که بايد در اين روزها پوپوليست شود . او بايد با مردم بي پرده حرف بزند، از گرفتار شدن در دايره سياست کمي بيرون بيايد. اين جاست که بايد گفت بزرگترين چالش حسن روحاني در انتخابات پيش رو نه در ميان بازيگران سياسي که در سرمايه اجتماعي رقم خواهد خورد . تکليف بازي بزرگان مشخص شده حالا اين بدنه است که بايد تصميم بگيرد . آيا روحاني مي تواند جامعه را براي دو دوره اي شدن راضي کند؟ اين همان نکته ويژه اي است که نمي توان تا لحظه آخر به راحتي درباره آن قضاوت کرد . شايد اما جواب اين سوال در سوال ديگري مستتر باشد :«آيا روحاني حاضر مي شود از سياست به اجتماع شيفت کند؟ » بايد در نهايت احترام به علوم سياسي به جامعه شناسي هم اعتقاد داشت . اين کليد انتخابات 96 است. همين!
منبع: خبرآنلاين