چه خبر - با حقوق خودتان در پيش فروش خودرو آشنا شويداز جمله روش‌هاي خريد خودرو براي مصرف‌کنندگان استفاده از شرايط پيش‌فروش آن است تا با تقسيط هزينه‌ها از عهده پرداخت آن برآيند، اما جدا از شرايطي که خودروسازان براي پيش‌فروش تعيين مي‌کنند، قوانين مهمي هم براي صيانت از حقوق خريداران تدوين شده است که بعضا خريداران از اين حقوق خود مطلع نيستند.
شايد به نظر برسد که شرکت‌هاي خودروساز به دليل برخورداري از حاشيه امن ناشي از انحصار اين حوزه و نبود رقابت در بازار، دست‌شان براي تدوين شرايط و قيمت فروش و عرضه داخلي باز است اما اين در حالي است که در مقابل قوانين نيز براي حمايت از مصرف‌کننده موجود است که گاهي به علت عدم آگاهي خريداران از جزئيات حقوق خود در مقابل شرکت‌هاي خودروساز، از سر بي اطلاعي يا به دليل برخي اجحاف‌ها متضرر مي‌شوند.
حقوق مصرف‌کننده در مقابل خودروسازان مسئله‌اي بود که سيد محمد نوابي - رئيس سازمان حمايت مصرف کنندگان و توليد کنندگان - در نشست خبري اخير خود به آن اشاره کرد و از جمله مواد مورد اشاره وي، شرايط پيش‌فروش خودرو بود که در آن گفته است "براساس اين آيين‌نامه اگر در جايي آگهي مشاهده شود که مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت را ندارد اما اقدام به عرضه خودرو کنند مرتکب تخلف شده‌اند و حتما با آن برخورد مي‌کنيم. همچنين فروشنده حق ندارد بيش از 50 درصد از مبلغ را به عنوان پيش‌فروش براساس آئين‌نامه مذکور از متقاضي دريافت کند.
در همين راستا ابتداي امسال بود که آيين نامه اجرايي قانون حمايت از حقوق مصرف‌کنندگان خودرو به امضاي هيات وزيران رسيد و به طور رسمي ابلاغ شد. آيين نامه اي که در آن وظايف عرضه کنندگان خودرو نسبت به مصرف کنندگان آمده است.
در بخشي از اين آيين نامه، عرضه کننده موظف شده است نسبت به تهيه نظامات و دستورالعمل‌هاي مربوط به عرضه خودرو و نظارت بر حسن اجراي آن، در چارچوب دستورالعمل ابلاغي وزارت صنعت معدن و تجارت اقدام کند که محورهاي اصلي آن در 16 مورد ذکر شده است که شامل فرآيند فروش، فرآيند و نظام پرداخت سود و خسارت متعلقه به مصرف کننده، بازرسي قبل از تحويل خودرو، حمل مناسب خودرو از محل عرضه کننده تا نمايندگي مجاز، نظام آموزش کارکنان شرکت عرضه کننده و نمايندگي‌هاي مجاز خود، پذيرش، گردش کار خدمات قابل ارائه، برنامه ريزي تعميرات و ترخيص خودرو به نمايندگي مجاز، راهنماي تعميراتي بخشهاي مختلف خودرو، نظام تأمين و توزيع به موقع کليه قطعات مورد نياز واسطه خدمات پس از فروش و نمايندگي مجاز آنها، نظام تشويق، تنبيه و اعطا و لغو نمايندگي‌هاي مجاز خود، ارتقاي کمي و کيفي شبکه نمايندگي‌هاي مجاز خود، اطلاع رساني شفاف رتبه نمايندگي و حقوق مشتريان در محل پذيرش نمايندگي مجاز، نظام نظرسنجي از مراجعين کليه نمايندگي‌هاي مجاز، ساز وکار رديابي قطعات به ويژه قطعات ايمني نصب شده روي خودرو، نظام رسيدگي به شکايات و تعيين تکليف موضوع با رعايت ضوابط قانوني ظرف بيست روز و نظام ارائه خدمات سيار و طرح‌هاي امدادي در دوره تضمين و دوره تعهد براي مشترکين خود است.
در اين ميان متن آيين نامه اجرايي قانون حمايت از حقوق مصرف کنندگان خودرو در خصوص شرايط پيش فروش جداي از خدمات پس از فروش براي خودرو هاي داخلي و وارداتي به شرح زير آمده است (متن کامل آيين نامه اجرايي قانون حمايت از حقوق مصرف کنندگان خودرو در انتهاي خبر پيوست شده است) :
ماده 1- ضوابط مندرج دراين آيين نامه شامل تمام عرضه کنندگان، واسطه هاي فروش، واسطه هاي خدمات پس از فروش و نمايندگي‌هاي مجاز انواع وسايل نقليه موتوري اعم ازسواري، ميني بوس، ميدل باس، اتوبوس، ون، وانت، کاميونت، کاميون، کشنده، تريلر و انواع موتورسيکلت ساخت داخل کشور يا خارج است.
تبصره 2- (شامل توضيح اصطلاحات، در پيوست)
ماده 3- عرضه کننده موظف است در سامانه اطلاع رساني خود، نسبت به فروش اينترنتي محصولات با قيد مشخصات خودرو و شرايط فروش از قبيل نشان تجاري، نوع، تيپ، رنگ، تجهيزات درخواستي، قيمت خودرو، سود مشارکت، زمان تحويل و ساير موارد مرتبط اقدام کند.
تبصره- عرضه کننده موظف است حداقل دو روزکاري قبل از اجراي فرآيند فروش شرايط موصوف را اطلاع رساني عمومي کند.
ماده4- عرضه‌کننده موظف است قيمت نهايي محصولات خود به همراه قيد نوع، تيپ، رنگ و متعلقات، ضوابط و روش‌هاي مختلف فروش و فرآيند خريد را به صورت شفاف و روشن مطابق جدول زير تهيه و در پايگاه اطلاع رساني و نمايندگي‌هاي مجاز فروش خود، در دسترس متقاضيان خريد قرار دهد.
تبصره1- حداکثر مبلغ قابل دريافت در قراردادهاي پيش فروش معادل پنجاه درصد قيمت فروش نقدي محصول مورد نظر در هنگام عقد قرارداد است.
تبصره 2- سود انصراف و خسارت تأخير مندرج در بخش ضوابط فروش، به صورت روزشمار محاسبه مي‌شود.
ماده5- عرضه کننده موظف است قبل از اقدام به پيش فروش خودرو، مجوز مربوط شامل تعداد خودروي قابل عرضه را از وزارت اخذ کند.
ماده6- عرضه کننده موظف است نسبت به عقد قرارداد فروش با مصرف کننده اقدام نمايد.
در قرارداد فروش قيد مشخصات خودرو مورد نظر از قبيل نشان تجاري، نوع، تيپ، رنگ و شرايط موضوع قرارداد مانند قيمت فروش، نرخ سود مشارکت، تاريخ تحويل خودرو با تعيين ماه و هفته تحويل، خسارت تأخير در تحويل، فهرست متعلقات الزامي همراه خودرو از قبيل راديو پخش، چرخ زاپاس، جک، آچار چرخ، کف‌پوش متحرک، مثلث خطر و تجهيزات درخواستي و ارائه يک نسخه از اصل قرارداد به مصرف کننده، الزامي است.
تبصره- هرگونه تغيير در استانداردهاي اجباري پس از عقد قرارداد، چنان چه موجب افزايش هزينه و مشمول قيمت گذاري شود، با تصويب مرجع قيمت گذاري در قيمت فروش لحاظ مي‌شود.
ماده7- عرضه کننده موظف است در قرارداد پيش فروش، سود مشارکت وجوه دريافتي را از تاريخ دريافت وديعه تا تاريخ تحويل مندرج در قرارداد پرداخت کند.
در صورت تاخير در تحويل، بايد خسارت پرداخت شود
تبصره1- عرضه کننده موظف است در صورت تأخير در تحويل خودرو، از تاريخ تحويل مندرج در قرارداد تا زمان تحويل خودرو به مصرف کننده، مبلغ خسارت تأخير در تحويل را نسبت به وجوه پرداختي محاسبه و پرداخت نمايد.
تبصره2- در صورتي که مصرف کننده پس از ابلاغ دعوت نامه کتبي عرضه کننده، ظرف 15 روز کاري نسبت به تسويه حساب خودرو موضوع قرارداد اقدام نکند، عرضه کننده مي‌تواند خودرو را به ساير متقاضيان تحويل و نوبت مصرف کننده را به موعد ديگري که نحوه تعيين آن در قرارداد مشخص شده، موکول نمايد.
تبصره3- در صورت اعلام انصراف مصرف کننده يک ماه پس از عقد قرارداد، سود انصراف بر مبناي ضرايب مندرج در جدول ذيل ماده (4) اين آيين‌نامه محاسبه و پرداخت مي شود.
عرضه کننده موظف است سود انصراف و مبلغ پرداختي را ظرف 20 روز به مصرف کننده پرداخت نمايد. انصراف مصرف‌کننده قبل از يک ماه از زمان عقد قرارداد مشمول سود انصراف نمي‌شود.
تبصره4 - در صورتي که زمان بازپرداخت وجوه پرداختي مصرف‌کننده بيش از 20 روز شود، سود انصراف متعلقه از تاريخ تأخير تا تاريخ بازپرداخت وجوه مذکور نيز بايد محاسبه و پرداخت شود.
ماده 8- عرضه کننده موظف است هرگونه تغيير در شرايط عرضه را نسبت به شرايط مندرج در قرارداد به استثناي الزامات قانوني، رضايت کتبي مصرف کننده در الحاقيه قرارداد منعقده، قبل از ارسال دعوت نامه تکميل وجه، قيد و به تأييد و امضاي طرفين برساند.
تبصره- در صورت بروز مشکل در فرآيند رعايت استانداردهاي مصوب و تأخير در تحويل خودرو، مسئوليت جبران خسارات وارده و کسب رضايت مصرف کننده بر عهده عرضه کننده است.
ماده 9- عرضه‌کننده موظف است در زمان تحويل، خودروي درخواستي مصرف کننده را در حضور وي کنترل کرده و پس از حصول اطمينان از عدم وجود عيب، خودرو را تحويل دهد.
حقوق خريدار در شرايط وجود عيب احتمالي در خودرو
تبصره 1- عرضه کننده موظف است در صورت وجود عيب احتمالي در خودرو، عيب مربوط را مطابق زمان استاندارد تعميراتي مربوط، رفع کند مشروط بر آن که رفع عيب، موجب کاهش ارزش قيمتي خودرو نگردد. درغير اين صورت عرضه کننده موظف است نسبت به تعويض خودرو يا اخذ رضايت کتبي مصرف کننده اقدام نمايد.
تبصره 2- در صورتي که مصرف کننده در دوره تضمين به نمايندگي مجاز مراجعه نمايد و رفع کامل عيوب خودرو تحت هر شرايطي در مدت زمان باقي مانده از دوره مذکور براي نمايندگي مجاز مقدور نباشد، عرضه کننده يا واسطه فروش با نمايندگي مجاز موظف است ضمن الزام نمايندگي مجاز به اعلام کتبي موضوع به مصرف کننده ترتيبي اتخاد نمايد که خودرو در اولين فرصت ممکن تحت شرايط تضمين رفع عيب گردد.
تبصره3- عرضه کننده موظف است در صورتي که رفع عيوب خودرو مستلزم گذشت زمان باشد، ضمن ثبت دقيق عيوب خودرو در دو نسخه و تحويل يک نسخه از آن به مصرف کننده، برابر ماده (17) اين آيين‌نامه رفتار کند.
ماده10- عرضه کننده موظف است سند فروش، صورتحساب فروش همراه با درج تفکيکي اقلام تشکيل دهنده، بهاي خودرو شامل بهاي خالص خودرو، شماره گذاري، بيمه، عوارض، ماليات و ساير موارد مربوط، برگه‌هاي ضمانت، کتابچه راهنماي مصرف کننده حداقل به زبان فارسي و تجهيزات اضافي را در زمان تحويل خودرو به مصرف کننده ارائه نمايد.
منبع: ايسنا