چه خبر - سيدحسين ميرافضلي در شرق نوشت: راه‌آهن امن‌ترين و مناسب‌ترين وسيله حمل‌ونقل بار و مسافر در جهان است. طبق آمار روزانه ٤٩ نفر در تصادفات جاده‌اي کشته و صدها نفر زخمي و روانه بيمارستان‌ها مي‌شوند اما تعداد کشته‌ها و زخمي‌هاي حمل‌ونقل ريلي در ايران در ١٠ سال به هزار نفر نيز نمي‌رسد. جان، آرامش و آسايش مردم چقدر ارزش دارد؟
اين سؤال مهمي است که از زواياي مختلف پاسخ آن بااهميت است. طبق آمار موجود، سالانه بيش از صد ميليون مسافرت به استان‌هاي شمالي انجام مي‌شود که بسياري از اين سفرها در ايام تعطيلات و زير بار ترافيک جاده‌ها تحقق مي‌يابند. ميزان مصرف سوخت بابت اين سفرها حدود يک ميليارد ليتر است که دولت بابت هر ليتر آن حدود هزار تومان يارانه پرداخت مي‌کند. يعني بابت اين سفرها به ازاي هر سال حدود هزار ميليارد تومان يارانه بنزين و گازوئيل پرداخت مي‌شود. تردد ميليون‌ها خودرو در مسير تهران- شمال منجر به آلودگي هوا در طول مسير و خصوصا در ورودي و خروجي شهرهاي مبدأ و مقصد مي‌شود و اين آلودگي هوا ده‌ها بيماري به دنبال دارد و عده‌اي به‌دليل آلودگي هواي ناشي از ازدحام خودروها به بيماري‌هاي سخت گرفتار مي‌شوند. اما چنانچه خط آهن پرسرعت تهران- آمل راه‌اندازي شود و نصف اين مسافران از طريق اين خط آهن مسافرت کنند، ضمن صرفه‌جويي ٥٠٠ ميليارد تومان در سال بابت يارانه سوخت، از بيماري‌هاي روبه‌گسترش ناشي از آلودگي هوا و هزينه‌هاي سنگيني که اين بيماري‌ها بر اقتصاد خانواده‌ها و اقتصاد ملي وارد مي‌کنند، کاسته خواهد شد. هزينه اجراي اين خط آهن حدود پنج هزار ميليارد تومان است. آمار و ارقام به‌عنوان معيارهاي اصلي محاسبات اقتصادي نشان از آن دارند که تعداد مسافرت‌هاي تهران-شمال بيش از صد ميليون مسافرت در سال است. حال وزارت راه و سرمايه‌گذار بايد بررسي کنند که آيا راه‌اندازي اين قطار سريع‌السير در مسير تهران-شمال براي استفاده حدود ٢٠ ميليون نفر ساکن در شهرهاي تهران، کرج و شهرهاي اقماري از جمله پرديس، رودهن، دماوند و... منجر به ١٠ ميليون مسافرت و ٢٠ ميليون سفر رفت‌وبرگشت در اين مسير خواهد شد؟ چنانچه جواب مثبت است، اين سرمايه‌گذاري سودده است. ميليون‌ها ساکن شهرهاي يادشده به‌دنبال راه تنفسي مي‌گردند که اواخر هفته از تهران خارج شوند و وقتي بتوانند در يک ساعت به سواحل زيباي شمال با آسايش و امنيت بروند، انتظار منطقي اين است که استقبال بسيار بيشتر از اينها باشد. اما هزينه اين سرمايه‌گذاري چگونه تأمين شود؟ پيشنهاد نگارنده اين بوده و هست که اين سرمايه‌گذاري از سوي يک شرکت سرمايه‌گذار ايراني با حمايت وزارت راه انجام شود؛ اين‌گونه که شرکت سرمايه‌گذار از طريق منابع مالي خارجي (فاينانس) هزينه‌هاي پروژه را تأمين کند و پروژه به‌صورت epcf يا boo انجام شود. وزارت راه به بانک يا شرکت تأمين‌کننده منابع مالي خارجي اين تعهد را مي‌دهد که اصل و فرع سرمايه‌گذاري را ضمانت مي‌کند و از طرف ديگر کل درآمد پروژه در گروه وزارت راه خواهد بود که اگر سرمايه‌گذار در پرداخت اقساط وام خود مطابق قرار داد تأخير کرد، از محل درآمد اين خط آهن اقساط پرداخت شود. شرکت سرمايه‌گذار دست‌کم ١٥ درصد منابع مورد نياز پروژه را تأمين و تمام مراحل جذب سرمايه‌گذار را نيز اجرا مي‌کند، همچنين ضمانت‌نامه‌هاي لازم را در اختيار وزارت راه براي تضمين بازپرداخت وام ارزي دريافتي قرار مي‌دهد؛ درباره کرايه نيز بايد به اين سؤال پاسخ داد که کرايه تاکسي بين قم و تهران چند تومان است؟ کرايه تاکسي بين شمال تا جنوب و شرق تا غرب شهر تهران چند تومان است، هزينه جابه‌جايي خانواده سه يا چهار نفره بين تهران و شمال با خودرو شخصي با درنظرگرفتن ترافيک مسير و استهلاک خودرو و ساير هزينه‌هاي جانبي سفر چند تومان است، با وجود اين کرايه ٥٠ تا ٧٠ هزار تومان (حسب نوع قطار و زمان سفر) بين تهران و آمل با قطار سريع‌السير که مسافران را در يک ساعت با آرامش، امنيت و سرعت به مقصد مي‌رساند، زياد است؟ فراموش نكنيم هزينه اجاره واحد مسكوني صد متري در تهران بين سه تا چهار ميليون تومان است، درحالي‌كه اين رقم در شهرهاي شمالي، كمتر از نصف اين مبلغ است. قطارهاي مورد نظر در پروژه قطارهاي برقي هستند و هيچ آلودگي‌اي براي تهران و شهرهاي مقصد ندارند، برق در نقاط دوردست کشور به وسيله نيروگاه‌هاي آبي، فسيلي، بادي و خورشيدي توليد و وارد شبکه سراسري مي‌شود، همچنين قيمت برق از ساعت ١٠ شب تا هشت صبح ارزان‌تر است که در اين ساعات هزينه تردد قطارها کمتر مي‌شود. معمولا در اين‌گونه سرمايه‌گذاري‌ها بخشي از زمين‌هاي مسير پروژه در اختيار سرمايه‌گذار قرار مي‌گيرد تا پروژه‌هاي مرتبط را در طول مسير اجرا کند که از اين بابت نيز پشتوانه مالي مناسبي براي سرمايه‌گذار ايجاد مي‌شود. از طرف ديگر غالبا سرمايه‌گذاري در اين حوزه‌ها از سوي شرکت‌هاي کاملا خصوصي انجام نمي‌شود، شرکت‌هاي زيرمجموعه صندوق‌ها يا بانک‌ها و نهادهاي عمومي اين سرمايه‌گذاري‌هاي کلان را انجام مي‌دهند و از درآمد آن ده‌ها سال بخشي از حقوق بازنشستگان را تأمين مي‌کنند. فراموش نكنيم ١٠ ميليارد تن co٢ در طول سال فقط در تهران توليد مي‌شود كه ابتلا به برخي امراض را افزايش داده است و حمل‌ونقل ريلي، تنها راه مواجهه با گسترش اين پديده به جاده‌هاي پررفت‌وآمد كشور است. به‌هرحال در كشورهاي توسعه‌يافته، زيرساخت‌هاي ريلي و حمل‌ونقل عمومي با برنامه‌ريزي دقيق، توسعه پيدا مي‌كند و در ازاي آن، افزايش عوارض از سوي شهروندان، با كمال ميل پذيرفته مي‌شود. اين عوارض براي مسيري مانند تهران- شمال بيش از صد هزار تومان است؛ بنابراين پس از راه‌اندازي مترو در اين مسير، يا بايد عوارض جاده‌اي، واقعي شود يا بخشي از درآمد حاصل از صرفه‌جويي در مصرف سوخت، به سرمايه‌گذار خط متروي اين مسير تعلق گيرد.
منبع: روزنامه شرق