چه خبر - نقش موتور در تعداد کشته‌هاي تصادفاتصدرا محقق: رانندگانش آن را بهترين وسيله نقليه براي شهر پرترافيکي مثل تهران مي‌دانند؛ دليلش هم مشخص است؛ چون سوار آنها که باشي، به‌راحتي مي‌توان بيخيال همه قوانين شد؛ از خط ويژه يا وسط پياده‌رو عبور کرد، به اندازه يک وانت با آن بار جابه‌جا کرد، خلاف جهت رفت، چراغ قرمز را رد کرد و هر خلاف ديگري که به ذهنتان بيايد. نتيجه‌اش هم مي‌شود فرار از ترافيک و زودتر رسيدن به مقصد. اما اين فقط يک روي سکه اين وسيله نقليه دو چرخ است؛ در آن روي ديگر سکه، فقط آمار دود است و مرگ؛ توليد ٢٦ تا ٣٠ درصد کل آلايندگي هواي تهران و اصلي‌ترين علت مرگومير جوانان در کشور (به گفته وزير بهداشت). براساس آمار موجود، فقط در سال٨٩، پنجهزارو ٩٧٧ نفر را به کشتن داده يا در سال ٩٣، عامل ٢٢,٣ درصد کل کشته‌هاي تصادفات بود که برابر با سه‌هزارو ٧٦٨ نفر است. آنچه گفته شد، همه درباره موتورسيکلت است. محمد حقاني، رئيس کميته محيط زيست شوراي شهر در رابطه با ابعاد ديگر فاجعه‌اي که اين وسيله نقليه مرگ‌زا با خود به همراه دارد، آمار ديگري هم دارد. او در گفت‌وگو با «شرق»، دراينباره مي‌گويد: «طبق آماري که شرکت کنترل کيفيت هواي تهران به ما داده است، روزانه حدود ٦٠٠ هزار موتورسيکلت فقط به منطقه ١٢ شهر تهران وارد مي‌شود و علاوه بر اين، پيمايش سالانه موتورسيکلت‌ها در تهران، درمجموع چهارهزارو ٧٠٠ ميليون کيلومتر است که برابر با ١٣ درصد کل پيمايش وسايل نقليه پايتخت است. بر‌اين‌اساس، مي‌توان گفت سهم موتورسيکلت بيشتر از پيمايش همه وسايل نقليه ديگر شهر است. حالا اگر در کنار اين ميزان پيمايش، اين امر را که موتورسيکلت‌ها در هر کيلومتر، ١٥ گرم دوده به حلق مردم مي‌دهند، قرار دهيم، مي‌توان خطر وحشتناک اين وسيله نقليه را براي سلامتي شهر و مردم محاسبه کرد». طبق گفته اين عضو شوراي شهر، آمارها نشان مي‌دهد ٢٦ تا ٣٠ درصد آلودگي کل تهران، مربوط به موتورسيکلت‌هاست و به عبارتي ديگر، آلاينده‌هاي توليد‌شده اين وسيله نقليه، ١٦,٢ درصد از کل منابع آلاينده متحرک شهر است. حقاني در رابطه با تعداد موتورسيکلت‌هاي شهر تهران هم آمار جالبي دارد. او البته تأکيد مي‌کند: « هنوز هيچ منبعي آمار دقيقي دراينباره نداده است، يا از اساس چنين آماري وجود ندارد؛ اما آنچه موجود است، به اين شرح است: «تعداد موتورسيکلت‌هاي شهر تهران در سال ١٣٨٩، ٧٥٠ هزار بوده که سال ٩٢ گفته شد به بالاي يک ميليون رسيده است. از طرفي، اعلام شده است تعداد موتورسيکلت‌هايي که در تهران شماره‌گذاري شده و البته طبق اسناد هيچ‌کدام هنوز از رده خارج نشده است،سه‌ميليون‌و ٥٠٠ هزار دستگاه بوده است که البته شايد تعدادي از اينها در تهران شماره‌گذاري شده و به شهرهاي ديگر رفته باشند. اما دراينباره هرکس آماري مي‌دهد، نيروي انتظامي تا سه ميليون هم آمار مي‌دهد». موتورسيکلت وسيله نقليه محبوب کشورهاي فقير و کمترتوسعه‌يافته است. در ايران هم اگرچه طبق قانون بايد از ابتداي مهرماه امسال، شماره‌گذاري نوع کاربراتوري اين وسيله نقليه ممنوع مي‌شد؛ اما شواهد حکايت از چيز ديگري دارد؛ حتي با وجود آنکه سازمان حفاظت محيط زيست، پليس، وزير بهداشت و بسياري ديگر از مسئولان به اين موضوع انتقاد کرده‌اند. حقاني دراينباره هم مي‌گويد: «مشکل اين است که رانت‌خواري همه جا هست و در صنعت موتورسيکلت‌سازي هم چون سود سرشاري دارد، همين رانت مانع از اجراي قانون مي‌شود. توليد اين وسيله درآمد بسيار بالايي براي توليد‌کننده دارد و کار خيلي آساني هم هست؛ يعني توليد‌کننده مي‌تواند با اجاره يک اتاق ١٢متري، موتورسيکلت‌ها را مونتاژ و سرهم‌بندي کند و به بازار بفرستد». مصوبه دولت و نظر پليس «هيأت دولت در تيرماه ٩٥ مصوبه‌اي تصويب کرد که براساس آن، از يکم مهرماه ٩٥، توليد و شماره‌گذاري موتورسيکلت کاربراتوري ممنوع اعلام شد. پليس راهور نيز براساس اين مصوبه، از اول مهرماه ٩٥ از شماره‌گذاري موتورسيکلت‌هاي کاربراتوري ممانعت کرد و تاکنون هيچ موتورسيکلت کاربراتوري شماره‌گذاري نشده است». اين موضوعي است که روز گذشته سرهنگ سعيد روحي، معاون فني و مهندسي پليس راهور نيروي انتظامي، درهمين‌رابطه به ايرنا گفت. او همچنين افزود: «پليس در راستاي کاهش آلودگي هوا، موافق شماره‌گذاري موتورسيکلت‌هاي کاربراتوري نيست. آلودگي ناشي از موتورسيکلت بيش از خودرو است که البته درباره اين مسئله، همواره مناقشه بوده است؛ به‌گونه‌اي‌که عده‌اي مي‌گويند، يک موتورسيکلت پنج برابر پنج خودرو آلودگي ايجاد مي‌کند؛ اما نکته حائز اهميت اين است که موتورسيکلت نسبت به خودرو آلودگي بيشتري در شهري مانند تهران ايجاد مي‌کند.
وي همچنين اين اعداد را در رابطه با آمار اين وسيله نقليه، اعلام کرده است: «حدود ١١ ميليون موتورسيکلت در کشور وجود دارد که حدود سه ميليون موتورسيکلت در شهر تهران، آن هم بيشتر در هسته مرکزي، تردد مي‌کنند». معاون فني و مهندسي پليس راهور نيروي انتظامي گفت: «اين در حالي است که قبل از اين مصوبه، تعدادي موتورسيکلت ام‌جي وارد کشور شد و اکنون صحبت اين است که اين تعداد از مصوبه مطرح‌شده، مستثنا شوند و شرکت‌هاي توليد‌کننده اجازه داشته باشند اين موتورسيکلت‌ها را شماره‌گذاري کنند؛ اما درحال‌حاضر از اول مهرماه ٩٥ پليس هيچ يک از موتورهاي کاربراتوري را شماره‌گذاري نکرده است و با توجه به آلودگي هوا، وظيفه پليس اين است که اين مصوبه را اجرا کند. پليس مجري قانون است و چنانچه هيأت دولت تصميم بگيرد حق اين توليد‌کننده حفظ شود، مصوبه هيأت دولت را اجرا مي‌کند». موضوعي که اين مقام پليس راهور به آن اشاره مي‌کند همان موضوعي است که در يکي از جلسات هفته گذشته شوراي شهر تهران رئيس کميته محيط زيست شورا درباره آن تذکر داد. محمد حقاني در تذکر پيش از دستور خود در سيصدو‌هشتمين جلسه علني شوراي شهر با بيان اينکه متأسفانه باخبر شديم که با وجود مصوبه هيأت دولت مبني‌بر توقف توليد و شماره‌گذاري موتورسيکلت‌هاي کاربراتوري، وزير صنعت به وزير کشور نامه زده است که حدود ٦٠٠ هزار موتورسيکلت کاربراتوري ثبت سفارش شده است و تا پايان سال ٩٥ شماره‌گذاري‌نکردن متوقف شود، گفت: جاي سؤال است که هنگامي که اين مصوبه در هيأت وزيران بررسي شد، اين دو وزير چرا امضا کردند که حالا در زمان اجرا خبر از ثبت سفارش ٦٠٠ هزار موتورسيکلت کاربراتوري مي‌رسد و اين مسئله سبب شود که وزير صنعت تقاضاي متوقف‌نکردن توليد را داشته باشد. از وزراي صنعت و کشور درخواست مي‌شود که به مصوبات هيأت دولت پايبند باشند. متهم صدرنشين «نقش موتورسيکلت‌هاي بنزيني در آلودگي هواي تهران چيست؟»؛ شرکت کنترل کيفيت هواي تهران در پاسخ به اين سؤال چنين موضوعي را مطرح کرده است: «برخلاف تصور عموم که گمان مي‌کنند خودروها نسبت به موتورسيکلت‌ها سهم بيشتري در آلودگي هوا دارند، کارشناسان معتقدند که موتورسيکلت‌ها در جدول متهمان آلودگي هوا صدرنشين هستند و با جثه کوچک بيش از يک‌چهارم آلودگي هواي تهران را توليد مي‌کند: در شرايط فعلي که خودروها نيز با استاندارد بسيار پايين و با استاندارد يورو ٢ توليد مي‌شوند، باز هم ميزان آلودگي هر موتورسيکلت چهار برابر بيشتر از اتومبيل است؛ چراکه به واکنشگر شيميايي مجهز نيستند و در نتيجه گاز ناشي از احتراق اين موتورها وارد هوا مي‌شود؛ درحالي‌که اتومبيل‌ها مجهز به واکنشگر شيميايي هستند و گازهاي ناشي از احتراق را به گازهاي غيرآلاينده تبديل مي‌کنند. موتورسيکلت‌ها به دليل اينکه موتور نامناسبي دارند و عمدتا هم کاربراتوري هستند، با مصرف بالاي سوخت و احتراق نامناسب سوخت به شدت باعث افزايش آلودگي هوا مي‌شوند. عمده آلودگي توليدي از موتورسيکلت‌ها منوکسيدکربن و ذرات معلق و هيدروکربن‌هاي خام هستند که به‌شدت بر سلامت شهروندان تأثيرگذار است. بيش از ٩٥ درصد موتورسيکلت‌ها کاربراتوري هستند و امکان ايجاد پاره‌اي از دست‌کاري‌هاي سنتي وجود دارد که باعث افزايش مصرف سوخت و آلودگي ناشي از احتراق مي‌شود. اين در حالي است که موتورهاي انژکتوري را نمي‌توان به‌طور دستي تنظيم کرد. موتورسيکلت‌ها در آلودگي صوتي نيز نقش عمده‌اي دارند و متهم رديف اول در توليد سروصدا در تهران محسوب مي‌شوند. اصلي‌ترين علت مرگومير جوانان موضوع موتورسيکلت‌ها و تبعات خطرناک‌شان براي کشور به حدي رسيده است که ابتداي همين هفته وزير بهداشت هم به اين موضوع اشاره کرد و درباره آن در يک کنگره علمي نکاتي را مطرح کرد. سيدحسن هاشمي که در دومين کنگره ملي تروما (آسيب) در کتابخانه ملي ايران سخنراني مي‌کرد، گفت: «در نظام سلامت ميلياردها تومان براي درمان برخي از بيماري‌ها هزينه مي‌شود؛ درحالي‌که به مسئله پيشگيري از سوانح ترومايي که مهم‌ترين آن حوادث جاده‌اي است، توجه چنداني نمي‌شود. در سال حدود ١٨ هزار نفر بر اثر حوادث ترومايي مي‌ميرند و ٢٠٠ هزار معلول با گرفتاري روحي شديد تا آخر عمر خود با معلوليت سر مي‌کنند؛ بنابراين پيشگيري در زمينه تروما بسيار حائز اهميت است». وي همچنين افزود: «اگرچه سال‌ها آمار تصادفات ثابت مانده؛ ولي متأسفانه اکنون پنجمين کشور دنيا با بيشترين ميزان کشته‌هاي تصادفات و معلوليت سوانح ترافيکي هستيم؛ همچنين از نظر وجود قربانيان سنين پايين در اين زمينه بالاترين رتبه را داريم. سؤال من به‌عنوان وزير بهداشت اين است که ما در کجاي اين نظام تصميم‌گيري قرار داريم؟! هيچ‌جا؛ بايد آن‌قدر بايستيم که اتومبيلي تصادف کند يا حادثه ترافيکي روي دهد و برويم درمان کنيم. علاوه‌براين موتورسيکلت يکي از مهم‌ترين عوامل مرگومير در کشور است؛ اما چرا مسئولان توليد آن را متوقف نمي‌کنند؛ درحالي‌که مي‌دانند اين وسيله اصلي‌ترين علت مرگومير جوانان بوده است. در اين زمينه فقط در برخي مباحث از صنعت سؤال مي‌شود و اين مسئله مطرح نيست که چه کسي اجازه توليد مي‌دهد و همه انتظار از حوزه درمان دارند». جدل در تلويزيون موضوع موتورسيکلت‌ها شنبه‌شب گذشته، به تلويزيون هم کشيده شد و تعدادي از مسئولان روي آنتن زنده دراينباره نکات مهمي را مطرح کردند. موضوعي که شبکه خبر آن را با تيتر اختلاف نظر جدي بر سر آلايندگي موتورسيکلت‌ها پوشش داد. در اين برنامه حقاني، رئيس کميته محيط زيست شوراي اسلامي شهر تهران، ميرحسين قناتي، مديرکل دفتر صنايع خودرو و نيرومحرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت و حجازي رئيس انجمن صنعت موتورسيکلت صحبت کردند. حجازي، رئيس انجمن صنعت موتورسيکلت، دراينباره در صحبت‌هايي گفت: «کسي موتورسيکلت جديدي وارد نکرده و آنچه تا پيش از مهرماه شماره‌گذاري شده، موتورهايي هستند که قبلا وارد کشور شده؛ اگرچه از تاريخ اول مهر همين شماره‌گذاري هم لغو شده است. موتورهاي انژکتوري را تأييد نوع گرفته‌ايم و امسال دولت ما را موظف به توليد موتورهاي انژکتوري کرده است. همه موتورسيکلت‌هاي توليد داخل، استانداردهاي ملي را دارند و هر موتوري هم وارد شود، اگر اين استاندارد‌ها را نداشته باشد، شماره‌گذاري نمي‌شود». رئيس انجمن صنعت موتورسيکلت گفت: «در زمستان به دليل سرما کسي از موتورسيکلت استفاده نمي‌کند و بيش از ٨٥ درصد از موتورسيکلت‌ها در روستاها و شهرهاي کوچک استفاده مي‌شود. موتورسيکلت قدمتي بيش از ٥٠ سال دارد و نمي‌توانيم يک‌شبه آن را نابود کنيم. او افزود: «آمار شماره‌گذاري در شش‌ماهه نخست سال نسبت به شش‌ماهه دوم سال پنج به يک است؛ اينکه گفته مي‌شود موتورها هفت‌برابر اتومبيل‌ها آلودگي دارند، صحيح نيست، موتورهاي نوشماره براساس استانداردهاي زيست‌محيطي توليد مي‌شوند.
حقاني در اين برنامه با رد آمارهاي اعلام‌شده از سوي رئيس انجمن صنعت موتورسيکلت مبني‌بر ميزان آلايندگي موتورسيکلت‌هاي کاربراتوري و تعداد موتورسيکلت‌هايي که در زمستان تردد مي‌کنند، گفت: «سالانه ٣٠ ميليارد دلار بابت آلودگي هوا خسارت مي‌دهيم و اين در حالي است که موتورسيکلت‌هاي کاربراتوري ٢٥ درصد آلايندگي در منابع متحرک را ايجاد مي‌کنند». وي درباره دليل مخالفت خود براي تمديد شماره‌گذاري موتورسيکلت‌هاي کاربراتوري افزود: ٩٦ درصد از موتورسيکلت‌هاي شهر، کاربراتوري هستند و مطابق آمارها، موتورسيکلت‌هاي کاربراتوري شش تا هشت‌برابر يک خودرو آلايندگي ايجاد مي‌کنند. ميرحسين قناتي، مديرکل دفتر صنايع خودرو و نيرومحرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت، هم درباره پايبندنبودن به مصوبه دولت براي شماره‌گذاري نکردن موتورسيکلت‌ها گفت: «ما طبق مصوبه عمل کرده‌ايم و موتورسيکلت‌هايي که قبل از اين نامه، توليد يا وارد کشور شده‌اند را مطابق تبصره موجود در اين مصوبه تا پايان سال ٩٥ شماره‌گذاري خواهيم کرد. ما بايد با توجه به نياز بازار، موتورسيکلت‌هاي انژکتوري را ارائه کنيم».براساس آماري که دفتر رئيس کميته محيط زيست شوراي شهر به «شرق» داده است، فرهنگستان علوم پزشکي جمهوري اسلامي شهريور ٩٥ در يک سند جامع حمايت‌طلبي کنترل آلودگي هوا و تبعات آن بر سلامت آماري درخور‌توجه از تبعات خطرناک آلودگي هوا براي سلامتي شهروندان داده است. اين آمار به اين شرح است: «در سال ٩٤ درمجموع پنجهزارو ٨٣٤ مورد مرگ معادل ١٢,٣٩ درصد از کل مرگ‌هاي شهر تهران منتسب به آلاينده‌هاي هوا (آلاينده‌هاي pm٢. ٥) بوده است.اين آمار حکايت از آن دارد که هرروز در تهران به طور متوسط ١٥ نفر جان خود را به دلايل مرتبط با آلودگي از دست داده‌اند. با درنظرداشتن اين آمار و ارقام و همچنين توجه به نقش بسيار تأثيرگذار موتورسيکلت‌هاي شهر در توليد آلودگي و جمع‌کردن آمار تلفات اين وسيله نقليه در تصادفات به نظر مي‌رسد بايد گفت نام موتورسيکلت چيزي برابر مرگ است، نه کمتر و نه بيشتر.
منبع: روزنامه شرق