براي مواقع اضطراري مي‌توان از محصولات آنتيباکتريال و ضدعفونيکننده که در داروخانه‌ها موجود است هم استفاده کرد. صابون‌هاي آنتيباکتريال بهتر از ژل‌ها هستند.
همه چيز درباره ژل‌ها و صابون‌هاي آنتيباکتريال
استفاده از آب و صابون در حالت عادي براي رفع آلودگي کافي است اما در برخي شرايط، مثلا وقتي سرما مي‌خوريد يا آنفلوانزا شايع مي‌شود يا در طول سفر در مواقعي که آب در دسترس نيست، استفاده از ژل‌هاي ضدعفونيکننده مناسب‌تر از آب و صابون است. اين روزها خيلي از افراد، مخصوصا مادرهاي جوان در کيفشان پنبه‌هاي الکلي يا ژل‌هاي آنتيباکتريال دارند و به صورت مرتب دست کودکانشان را با اين محصولات ضدعفوني مي‌کنند تا مبادا فرزند دلبندشان به بيماري‌هاي عفوني و ميکروبي مختلف مبتلا شود اما پژوهش‌هاي جديد محققان اثبات کرده مصرف بيش از حد اين مواد غير از مشکلاتي که براي سلامت پوست و مو ايجاد مي‌کند، زمينه‌ساز ابتلا به آلرژي هم هست.
با دکتر محمدعلي نيلفروش‌زاده، رئيس انجمن متخصصان پوست و موي ايران در رابطه با مزايا و معايب استفاده از اين ژل‌ها گفت‌وگو کرده‌ايم.
ژل‌هاي آنتيباکتريال حاوي چه ترکيباتي هستند؟
ژل آنتيباکتريال مايعي حاوي الکل است که به سرعت باکتري‌هاي روي پوست را از بين مي‌برد اما مصرف آن به‌دليل الکلي که دارد چندان توصيه نمي‌شود چون پوست را خشک مي‌کند. در عوض صابون‌هاي آنتيباکتريال ترکيبي از اسيدهاي چرب، روغن‌ها و مواد ضدعفونيکننده هستند و برعکس ژل‌ها گرچه باعث از بين رفتن باکتري‌ها مي‌شوند اما پوست را تحريک نمي‌کنند. صابون‌هاي آنتيباکتريال موادي مثل تريکلوسان دارند که ترکيب آلي محلول در آب و باکتري‌زداست اما صابون‌هاي معمولي تنها باعث جدا شدن باکتري از پوست و دفع شدن آن مي‌شوند.
يعني استفاده از صابون‌هاي آنتيباکتريال بر صابون معمولي ارجحيت دارد؟
ببينيد، بهترين تاثير محصولات آنتيباکتريال اين است که باکتري‌ها را مي‌کشند. مثلا ژل‌ها ويروس‌ها را به شيوه قابل‌اعتمادي از بين مي‌برند و تا 60 درصد احتمال ابتلا به بيماري‌هاي گوارشي را کم مي‌کنند اما در مورد اينکه در درازمدت چه تاثيري مي‌گذارند اختلاف‌نظرهاي بسياري وجود دارد. وقتي فردي دچار بريدگي يا زخم مي‌شود استفاده از صابون‌هاي آنتيباکتريال جلوي عفونت را مي‌گيرد و از گسترش بيماري‌هايي مثل سرماخوردگي، آنفلوانزا و سالمونلا جلوگيري مي‌کند. اين موضوع در افراد دچار ضعف سيستم ايمني يا مبتلا به سرطان بسيار مهم است گرچه هنوز کاملا ثابت‌شده نيست. در مطالعه ديگري که در مرکز مطالعات آمريکايي انجام شده به اثبات رسيد استفاده از صابون‌هاي آنتيباکتريال مزيتي در کاهش ميزان ابتلا به سرماخوردگي ندارد. حتي با مصرف طولاني‌مدت اين محصولات، مخصوصا اگر الکل داشته باشند ارگانيسم‌هاي مقاوم به آنتي‌بيوتيک ايجاد مي‌شود. در افرادي که ناخن بلند يا زيورآلات دارند، ژل‌ها آلودگي را به اندازه شستشوي با آب و صابون رفع نمي‌کنند. در ضمن در کودکان مصرف بالاي ژل باعث مسموميت با الکل مي‌شود زيرا کودکان زياد دست را به دهان مي‌برند و ديده شده يک قاشق چايخوري از ژل به راحتي طفل نوپا را مسموم مي‌کند. ژل‌ها قابل‌‌اشتعال هم هستند بنابراين افراد مصرف‌کننده بايد مراقب باشند بعد از استفاده از آنها دستشان را نزديک شعله نبرند.
چه زماني و در چه شرايطي از محصولات آنتيباکتريال استفاده کنيم؟
بهترين محصول براي شستشوي دست استفاده از آب و صابون در زمان کافي و با دقت بالاست که حداقل 20 ثانيه طول بکشد. بسياري از کارشناسان مي‌گويند افراد سالم نبايد محصولات آنتيباکتريال استفاده کنند و بايد محدود به مکان‌هايي شود که عفونت در آن زياد است مثل بيمارستان‌ها يا خانواده‌هايي که در آن بيماران با عفونت باکتريال زندگي مي‌کنند. استفاده از ژل‌ها هم بايد به زمان‌‌هايي که شستشوي دست با صابون و آب امکان‌پذير نيست محدود شود. فراموش نکنيم ژل‌ها برخلاف صابون آنتيباکتريال، باکتري‌ها را از بين مي‌برند اما چرک و آلودگي روي دست را از بين نمي‌برند.
در مورد شيوه استفاده از ژل‌هاي آنتيباکتريال هم توضيح مي‌دهيد؟
هنگام استفاده از ژل‌هاي آنتيباکتريال بايد جواهرات را از دست درآورد و چند قطره به اندازه‌اي که کاملا دست مرطوب شود کف دست ريخت و دست‌ها را به هم ماليد و 20 تا 25 ثانيه ماساژ داد تا ژل تبخير شود و اگر چرک قابل‌‌مشاهده‌اي وجود داشته باشد استفاده از آب و صابون ضروري است. استفاده طولاني‌مدت از اين ژل‌ها باعث مقاومت آنتي‌بيوتيکي مي‌شود و نبايد آن را جايگزين صابون‌هاي معمولي کرد. شيوه استفاده از صابون‌هاي آنتيباکتريال مشابه صابون‌هاي معمولي است. بهتر است هنگام شستشوي دست چه با صابون‌هاي معمولي چه آنتيباکتريال آب گرم استفاده نکنيد چون آب گرم با حل چربي روي پوست باعث خشکي بيشتر مي‌شود. صابوني که استفاده مي‌کنيد حتما بايد کف کند و ماساژ دست با صابون بايد حداقل 20 ثانيه طول بکشد.
وسواس، ممنوع!
اوايل دهه 1990 گروهي از محققان متوجه شدند هرچه کودکي خواهر و برادرهاي بيشتري داشته باشد در بزرگسالي کمتر به بيماري‌هاي عفوني گرفتار خواهد شد. گروه ديگري از محققان سوئيسي نيز در تحقيقات اخير خود به اين نتيجه رسيده‌اند که کودکان روستايي در مقايسه با کودکان شهري بيشتر در معرض آلودگي‌هاي باکتريايي هستند اما ميزان ابتلا به آلرژي در آنها به مراتب کمتر است. به‌نظر مي‌رسد هرچه بيشتر در فضايي استريل زندگي کنيم، بيشتر در معرض ابتلا به بيماري‌ها قرار مي‌گيريم. گرچه باکتري‌ها حاوي موادي هستند که مي‌تواند باعث ابتلا به بيماري‌هاي عفوني شود اما مواجهه با آنها از کودکي باعث ايجاد نوعي مقاومت طبيعي در بدن مي‌شود.
نگاه متخصص پوست، دکتر مجتبي اميري، عضو هيات علمي بيمارستان بقيه‌ا...صابون آنتيباکتريال از ژل آنتيباکتريال بهتر است
بهترين روش شستشوي دست‌ها استفاده از آب و صابون است. صابون‌ها (چه مايع، چه جامد، چه پن) بايد متناسب با جنس پوست انتخاب شوند. صابون‌هايي با قدرت پاک‌کنندگي بالا متناسب با پوست‌هاي چرب و انواعي با قدرت پاک‌کنندگي کمتر متناسب با پوست‌هاي خشک و حساس هستند. براي مواقع اضطراري مي‌توان از محصولات آنتيباکتريال و ضدعفونيکننده که در داروخانه‌ها موجود است هم استفاده کرد. صابون‌هاي آنتيباکتريال بهتر از ژل‌ها هستند. استفاده از ژل در کساني که پوست‌هاي چربي دارند يا گهگاهي از اين محصولات استفاده مي‌کنند ايرادي ندارد اما مصرف مرتب آن مخصوصا در کودکاني که زمينه اگزما و آلرژي دارند يا افرادي که پوست خشکي دارند مي‌تواند با عارضه همراه شود. پايه الکلي اين ژل‌ها پوست را خشک‌تر مي‌کند و زمينه‌ساز بروز ساير بيماري‌هاست. در افرادي که پوست خشک و اگزمايي دارند و افراد مبتلا به پسوريازيس و ليکن‌پلان يا زگيل که پوست خشک است جز در شرايط اضطراري نبايد از اين محصولات استفاده کرد.
گردآوري : گروه سلامت سيمرغ
منبع : salamat.ir