چاپ

چه خبر - تفاوت هاي سرگيجه و گيجي سر، دلايل ايجاد و راه هاي درمان

زن ميانسالي با شکايت از احساس سرگيجه در زمان هاي مختلف مانند راه رفتن، برخاستن، تميز کردن شيشه ها و يا بالا رفتن از نردبان به پزشک مراجعه مي کند و مي گويد نگران است هنگام راه رفتن و يا خانه داري زمين بخورد. دختر جواني هم مي گويد پس از ورزش کردن احساس گيجي دارد. ديگري توصيف احساسش برايش سخت است اما مي گويد، وقتي سوار آسانسور شيشه اي مي شود که از بالا به پايين در حرکت است نمي تواند بيرون را نگاه کند و مي گويد پس از پياده شدن تا چند دقيقه چشمانش سياهي مي رود و حال خود را نمي فهمد.

هر يک از ما براي يک بار هم که شده احساس سبک سري، سرگيجه و سياهي رفتن چشم را تجربه کرده ايم. در بيشتر موارد اين حالت ها مسئله ساز و مهم نيستند، اما در مواردي مي توانند نشانه يک مشکل مهم باشند. در اين مقاله درباره تفاوت هاي سردرگمي، سرگيجه و گيجي سر و دلايل ايجاد و راه هاي درمان آنها توضيح مي دهيم.

سرگيجه و احساس سبکي سر از شکايت هاي رايج بيماران مراجعه کننده به پزشکان عمومي و حتي متخصصان مغز و اعصاب است. اگر چه سرگيجه، احساس سبکي و حتي سنگيني سر، هر يک به تنهايي براي بيمار يک مسئله آزاردهنده است، ولي به ندرت به يک بيماري وخيم و خطرناک تبديل مي شود. سرگيجه يک اصطلاح کلي است که بيشتر براي توصيف دو احساس متفاوت مورد استفاده قرار مي گيرد، بنابراين مهم است که وقتي مي گوييد «سرگيجه دارم» دقيقاً چه حسي داريد. به همين دليل براي افتراق اين دو از هم بايد تعريف درستي از سرگيجه، گيجي سر و سردرگمي داشته باشيم.

گيجي سر يا سرگيجه؟

در گيجي سر فرد از احساس منگي و مواج بودن، سياهي رفتن چشم، سبک شدن و احساس سنگيني در سر و سرگيجه شکايت دارد، بنابراين گيجي سر يک اصطلاح کلي است که سرگيجه و احساس سبکي سر را در دل خود دارد. اين حالت عموماً با دراز کشيدن بهتر شده و از بين مي رود، البته در حالت شديد با احساس غش و يا بيهوشي همراه است. در خارج از ايران کلينيک هاي مخصوص گيجي سر وجود دارند که وقتي بيمار به آنها مراجعه مي کند و شرح دقيق حالت هاي خود را توضيح مي دهد، براساس شرح حال و معاينه فيزيکي مشخص مي شود که بيمار دچار سرگيجه است يا گيجي سر.

پس از تشخيص، درمان شروع مي شود. وقتي بيمار نتواند توصيف دقيقي از وضعيت خود ارائه دهد و يا نتوان براي توصيف اش معادلي در نظر گرفت، در دسته گيجي سر قرار مي گيرد. از سوي ديگر، سرگيجه عبارت است از توهم حرکت، يعني بيمار احساس مي کند خود يا محيط اطرافش در حال چرخيدن، کشيده شدن به يک سمت و نزديک شدن اشياي موجود در محيط به طرف خودش است. به بياني ديگر در سرگيجه بيمار فکر مي کند خودش يا محيط او در حال حرکت است.

دلايل رايج سرگيجه

اختلال گوش دروني، وقتي سرماخوردگي به گوش سرايت مي کند و نارسايي خون به مغز، مانند بلند شدن ناگهاني صبح هنگام. اضطراب و دلهره اي که به دنبال آن ضربان قلب افزايش مي يابد و حرکت هاي اشتباه و نادرستي که منجر به افت فشار خون مي شوند نيز مي توانند باعث سرگيجه شوند. جدي ترين عامل سرگيجه خونريزي است. گاهي ممکن است فرد به دليل بيماري هاي دستگاه گوارش روزانه يا در طول هفته دچار خونريزي هاي داخلي باشد که پنهان است. در اين حالت سرگيجه با خستگي بيش از حد نشانه مشکل جدي در دستگاه گوارش است.

شما سبکي سر داريد

سبکي سر احساس شناور و ناپايداري است که در اثر عوامل زيادي مانند کم خوني، آلودگي هوا، بيماري هاي گوش داخلي، بي خوابي، استرس هاي روزمره، اختلال هاي بينايي، عفونت، حساسيت و همچنين تمام بيماري هاي سيستماتيک(کليه، ريه، قلبي و…) ايجاد مي شود. سرگيجه، گيجي سر و سبک سري محدوديت سني ندارند، اما بيشتر افراد از اين دو حالت مي ترسند، زيرا فکر مي کنند که اين حالت ها مقدمه يک بيماري مغزي مانند تومور، سکته، ام اس و… است. اين ترس موجب اضطراب، تپش قلب، افزايش فشار خون و محدوديت فعاليت هاي اجتماعي افراد مي شود. بيشتر دلايل سرگيجه و گيجي سر به تنهايي جدي نبوده و کاملاً قابل درمان هستند.

تازگي ها سر سنگين شده ايد

سر سنگيني نوعي گيجي سر است که به صورت احساس سنگيني در سر بيان مي شود. شايع ترين دليل سنگيني سر عفونت سرماخوردگي است که در آن مخاط سينوس ملتهب و تخليه سينوس مختل مي شود. سردردهاي تنشي و افرادي که مايع مغزي نخاعي آنها کشيده مي شود بيشتر دچار اين حالت مي شوند. بسياري از مردم سنگيني سر را دليل وجود تومور مي دانند که اين باور نادرست است.

سرگيجه ناشي از اختلال در سيستم شنوايي

سرگيجه بسته به سن و شرايط فرد مي تواند دلايل و عوامل مختلفي داشته باشد. بيشتر سرگيجه ها به دليل اختلال در سيستم شنوايي اتفاق مي افتند و مهمترين ويژگي اين نوع سرگيجه، تکرار آنهاست، در صورتي که ساير سرگيجه ها پس از مدتي برطرف مي شوند. بيشتر سرگيجه هاي مربوط به گوش مياني ناشي از التهاب هستند و مهمترين دليل آن عفونت حاد ويروس سرماخوردگي است که باعث التهاب و آسيب گوش مي شود.

حساسيت نيز از ديگر عوامل ايجاد اين نوع سرگيجه است. شايع ترين دليل سرگيجه هاي ناشي از اختلال در سيستم شنوايي، بيماري گوش داخلي است که به نام سندروم مِنير معروف است. در اين بيماري، فرد دچار حمله هاي متناوب سرگيجه، تهوع و استفراغ شده و با تغيير وضعيت سر تشديد مي شود. البته علاوه بر اينها بيمار دچار سنگيني پيشرونده و بيشتر اوقات يک طرفه گوش هم مي شود.

در اين گونه بيماران ممکن است صداهاي غير طبيعي در گوش نيز ايجاد شوند. هر چند دليل اصلي آن ناشناخته است اما گاهي به دنبال ضربه هاي وارده شده به جمجمه و يا عفونت گوش داخلي و مياني ايجاد مي شود. فردي که دچار سندروم مِنير است ممکن است به دليل سرگيجه هاي متناوب به زمين بيفتد. حمله هاي سرگيجه ممکن است بين چند دقيقه تا حتي چند ساعت طول بکشند و معمولاً با وزوز گوش و کاهش شنوايي همراهند.

شروع سرگيجه ها ناگهاني است و گاهي شدت سرگيجه به حدي است که بيمار قادر به راه رفتن و ايستادن نيست. در اين حالت به بيماران توصيه مي شود زياد جابجا نشوند و بعد از يک هفته تا 10 روز پس از خروج ويروس از بدن و مصرف دارو بيمار بهبود مي يابد. اگر چه سرگيجه نشانه مشکل خاصي نيست، اما از کنار آن نيز نبايد به سادگي گذشت. اگر سرگيجه همراه با وزوز گوش، تهوع و استفراغ شديد و کاهش شنوايي باشد، دليل آن بيماري گوش داخلي است. هرگاه سردرد، دوبيني، تاري ديد، بي حسي در صورت يا دست و پا و يا اختلال تعادل در حرکت و راه رفتن با سرگيجه همراه شود، احتمال بيماري دستگاه عصبي مرکزي شامل مغز، مخچه و ساقه مغز بيشتر است.

درمان

درمان آن استراحت و تجويز داروهايي است که روي دستگاه تعادلي گوش داخلي اثر آرامبخش دارند و به بهبود بيمار کمک مي کنند. بهتر است غذاي فرد بي نمک باشد. ورزش نيز براي کاهش تحريک پذيري دستگاه تعادلي گوش داخلي و پيشگيري از تکرار حمله ها مفيد است. البته همه اين موارد بعد از معاينه بيمار بايد توسط پزشک معالج تجويز مي شود.

استرس عامل سرگيجه است يا برعکس؟

برخلاف باور عمومي سرگيجه بيشتر باعث اضطراب و استرس افراد مي شود تا اينکه استرس عامل سرگيجه باشد. اگر چه شواهد بسياري در دست است که نشان مي دهند استرس هاي روزمره مانند شکست هاي زندگي، از دست دادن عزيزان و مشکلات اقتصادي عامل تشديد بسياري از بيماري ها هستند، اما اينکه استرس را به عنوان عامل بيماري ها بدانيم، هنوز بحث برانگيز است. براي مثال اينکه استرس ناشي از رد شدن کنکور را باعث سکته و يا يک بيماري مغزي بدانيم، کاملاً اشتباه است.

البته استرس مي تواند باعث تشديد بيماري ام اس، ميگرن و بيماري هاي قلب و عروق شود، زيرا در زمان استرس شديد، هورمون هاي شيميايي مانند اپي نفرين تشرح مي شوند که باعث عدم کارايي قلب و ايست قلبي مي شوند، اما اين اتفاق هميشگي نيست و گاهي بيمار زمينه قبلي دارد و استرس تنها تشديد کننده آن است.

اين مواقع حتماً به پزشک مراجعه کنيد

اگر چه نادرست است که سرگيجه نشانه يک بيماري مهم ديگر باشد، ولي اگر همراه هر يک از موارد زير بود، بهتر است سريع به پزشک مراجعه کنيد:

سردرد شديد و متفاوت که به تازگي شروع شده است.

اختلال در صحبت کردن و بينايي و دو بيني.

ضعف در پاها و يا دست ها.

کاهش هوشياري.

اختلال در راه رفتن.

بي حسي، حالت گزگز و سوزن سوزن شدن اندام ها.

نگذاريد سرگيجه بدتر شود

از تغييرات ناگهاني در وضع و حالت بدن اجتناب کنيد. از حالت خوابيده به آهستگي بلند شويد و قبل از ايستادن براي چند دقيقه در حالت نشسته باقي بمانيد. هنگام ايستادن مطمئن شويد چيزي براي گرفتن يا تکيه کردن داريد. هنگام بروز علائم، بي حرکت مانده و استراحت کنيد. به آهستگي فعاليت خود را افزايش دهيد.

از نورهاي روشن، تلويزيون و مطالعه کردن در هنگام سرگيجه اجتناب کنيد، زيرا ممکن است علائم را بدتر کند. از فعاليت هايي مانند رانندگي، راه اندازي ماشين آلات سنگين و کوهنوردي يا حتي بالا رفتن در سربالايي تا يک هفته بعد از بروز علائم اجتناب کنيد. استرس هاي زندگي خود را به حداقل برسانيد.

منبع:afkarnews.ir