چه خبر - اثر داروها بر اضافه وزن
شايد تا به حال افرادي را ديده باشيد که در اثر بيماري به اضافه وزن مبتلا شده اند در صورتي که قبل از شروع مراحل درمان آن ها اندامي متناسب داشته اند. معمولا در رابطه با اينطور بيماران همه فکر ميکنند که چاقي ناشي از خود بيماريست ولي در اکثر مواقع اضافه وزن اثر و عوارض داروهاي استفاده شده براي درمان است که منجر به چاقي ميشوند. در ادامه با ما همراه باشيد تا در اين زمينه اطلاعات جالبي را در اختيارتان قرار دهيم.
شيوع اضافه وزن و چاقي در جمعيت بزرگسالان آمريکا حدود 64 درصد برآورد شده است. اگرچه عوامل زيادي در اين چاقي اپيدميک موثر هستند ولي يکي از دلا يل آن انواع داروهاي مصرفي در درمان بيماري هاي مختلف مي باشد.
در طي دوره درمان و همينطور هنگام انتخاب دارو، پزشک بايستي به اين نکته توجه کند که چنانچه بيمار در معرض خطر اضافه وزن و چاقي مي باشد، از داروهايي که باعث افزايش وزن مي شوند و در اين مقاله به طور مختصر نام برده مي شوند استفاده نشود و در عوض از ساير داروهاي جايگزين استفاده شود.
علاوه بر اثرات منفي اضافه وزن بر سلامتي، ديده شده است، که اين اضافه وزن ايجاد شده در اثر مصرف دارو نه تنها باعث کاهش کيفيت زندگي مي شود بلکه تمايل بيمار براي ادامه درمان و مصرف دارو را نيز کاهش مي دهد. عدم پيروي از درمان به طور آگاهانه توسط بيمار به ويژه زماني که فوايد و اثرات مثبت دارو محدود باشد بيشتر محتمل مي باشد.
در شرايطي که پزشک ناچار به تجويز دارو مي باشد و جايگزيني براي آن ندارد، بايستي در مورد احتمال اضافه وزن هنگام مصرف دارو با بيمار صحبت کند و راهکارهايي را براي پيشگيري و مقابله با اضافه وزن ارائه دهد.
تفاوت هاي فردي زيادي در زمينه پاسخ به داروها و اثر آنها بر وزن بدن وجود دارد، که ارائه يک توصيه کلي که براي تمام بيماران مناسب باشد را مشکل مي کند.هدف ما در اين مقاله مرور داروهاي رايجي مي باشد که اضافه وزن و چاقي جزو عوارض جانبي اصلي آنها مي باشد.
اکثريت داروهاي با عارضه جانبي چاقي که در حال حاضر نسخه مي شوند داروهاي مصرفي در درمان بيماري هاي:
-نورولوژيک (مغز و اعصاب) -رواني -ديابت
مي باشند.
داروهاي آنتي سايکوتيک و افزايش وزن بدن
داروهاي اعصاب شامل:
-فنوتيازين ها (از جمله کلروپرومازين)
-بوتيروفنون (از جمله هالوپيريدول)
مي توانند باعث افزايش وزن شوند، البته ميزان افزايش وزن بين افراد و داروهاي مختلف متفاوت مي باشد. مکانيسم اين داروها که از آن طريق بر وزن بدن اثر مي گذارند، دقيقا مشخص نمي باشد، اما اين احتمال وجود دارد که تداخل بين دارو و انواع گيرنده ها از جمله گيرنده هاي دوپامين، سروتونين و هيستامين در افزايش اشتها و وزن بدن دخيل باشد.
داروهاي ضدافسردگي و افزايش وزن بدن
تعدادي از داروهاي ضدافسردگي باعث افزايش وزن بدن مي شوند که بعضا به حدود 20 کيلوگرم در طي چند ماه دوره درمان مي رسد. مهارکننده هاي منوآمين اکسيداز به نظر مي رسد که افزايش وزن کمتري را نسبت به ضدافسردگي هاي سه حلقه اي ايجاد مي کند.
مهارکننده هاي برداشت سروتونين انتخابي
به نظر مي رسد که بر وزن بدن اثري نداشته باشند و حتي ممکن است باعث کاهش وزن نيز بشوند. ليتيوم باعث افزايش قابل توجه وزن مي شود. ولي به طور کلي به نظر مي رسد تغييرات ايجاد شده در وزن بدن توسط آنتي سايکوتيک ها نسبت به ضدافسردگي ها از نظر باليني، بيشتر قابل توجه باشد.
داروهاي ضدتشنج و افزايش وزن بدن
بيشتر داروهاي ضدتشنج بخصوص والپروئيک اسيد (والپروات سديم) و کاربامازپين باعث افزايش وزن بدن مي شوند، از اين دسته دارويي توپيرامات و لا موتريجين بر وزن بدن اثري ندارند.
هورمون هاي استروئيدي و افزايش وزن بدن
ارتباط مصرف کورتيکواستروئيدها با افزايش وزن بدن بخصوص در ناحيه تنه اي به خوبي مشخص شده است. احتباس آب و سديم به همراه افزايش اشتها باعث بالا رفتن وزن در هنگام استفاده از کورتيکواستروئيدها مي شود.
کنترل ديابت و افزايش وزن بدن
مکانيسم هاي متعددي براي افزايش وزن بدن به دنبال مصرف داروهاي ضدديابت بيان شده است مانند:
-کاهش تخريب و سنتز پروتئين -کاهش متابوليسم بدن -کاهش گلوکز اوري -دفع کمتر انرژي از طريق ادرار
-انسولين درماني در بيماران ديابتي معمولا باعث افزايش وزن بدن مي شود.
در دو مطالعه، ديده شد که درمان شديد با انسولين (تزريق 3 بار يا بيشتر انسولين در طول روز) باعث افزايش قابل توجه وزن در بيماران مي شود که نقش انسولين در اضافه وزن را نشان مي دهد. همچنين در مطالعه ديگر ديده شده که اضافه کردن انسولين به رژيم درماني بيماران مبتلا به ديابت نوع 2 کنترل نشده، باعث افزايش وزن بيشتر در اين بيماران مي شود.
افزايش وزن با مصرف داروي ضدديابت تيازوليديون ها نسبت به انسولين و ساير داروهاي ضدديابت بيشتر مي باشد. رزيگليتازون و پيوگليتازون داروهاي موجود در اين گروه به ترتيب باعث 4/6-3 و 3-2 کيلوگرم افزايش وزن مي شوند.
در بين (سولفونيل اوره آ) ها که براي افراد ديابتي تجويز مي شود به نظر مي رسد گلي بورايد بيشترين افزايش وزن را موجب مي شود که ممکن است به علت وقوع بيشتر افت قندخون در هنگام مصرف گلي بورايد و به دنبال آن تحريک اشتها باشد.
راهکارهايي جهت کنترل افزايش وزن ناشي از مصرف دارو-پايش بيماران مستعد اضافه وزن و چاقي در هنگام شروع يک درمان جديد. -اجتناب از مصرف داروهايي که باعث بيش از 7 درصد افزايش وزن در افراد مستعد مي شود. -هنگامي که امکان استفاده از درمان جايگزين وجود ندارد، بيمار را بايستي نسبت به کاهش کالري دريافتي از رژيم غذايي و همينطور افزايش فعاليت بدني آگاه کرد.-استفاده از کمترين دوز مصرفي دارو، در صورت ايجاد اضافه وزن، توصيه به کم کردن دوز دارو يا استفاده همزمان از داروي مکمل ديگر، باعث کاهش وزن مي شود.-توصيه به مصرف داروهاي کاهنده وزن.-مطلع کردن بيمارقبل از شروع درمان، از امکان اضافه وزن با شروع مصرف دارو.-برنامه ريزي با بيمار در مورد اينکه چه مقدار اضافه وزن انتظار مي رود و چه مداخلا تي بايستي در صورت لزوم انجام شود.
hidoctor.ir