چه خبر - جلوگيري از مسموميت با گاز مونوکسيدکربن در تونل ها
ماندن چندساعته در ترافيک‌هاي جاده‌اي مشکل چنداني از نظر سلامت براي سرنشينان خودروها ايجاد نمي‌کند، فقط ممکن است باعث استرس شود يا افراد تحت‌تاثير سرما، گرما، آفتاب و... قرار گيرند اما مشکلي که در جاده‌ها و هنگام ترافيک بيشتر نمايان است، ترافيک داخل تونل‌هايي است که بعضي از آنها هم اتفاقا بسيار طولاني هستند و ممکن است باعث شود خودرويي چند ساعت داخل اين تونل که فضاي بسته‌اي هم دارد، متوقف شود. اين مساله است که مي‌تواند سلامت سرنشينان را تهديد کند. هنگامي که ده‌ها خودرو در محيط تقريبا بسته تونل، روشن هستند، اتفاقي که مي‌افتد، مشابه آن اتفاقي است که با روشن کردن خودرو در يک پارکينگ بسته مي‌افتد.
گرچه فضاي تونل بسيار بزرگ‌تر و 2 طرف آن باز است ولي باز هم تهويه و جريان هواي مناسب برقرار نيست و ممکن است مسموميت ناشي از گاز مونوکسيدکربن در سرنشينان خودروها به نسبت خفيف‌تراتفاق بيفتد. گازي که از سوخت بنزين ايجاد مي‌شود، گاز سمي مونوکسيدکربن است. البته عوامل ديگري هم به‌عنوان آلاينده از سوخت بنزين توليد ميشوند که خطرات آنها هم قابل‌توجه است. مثلا گاز دي‌اکسيدکربن نيز توليد مي‌شود. اين گاز هم خاصيت مسموميت‌زايي جدي دارد ولي قدرت سمي بودن آن به اندازه گاز مونوکسيدکربن نيست.
اکسيژن موجود در محيط که از طريق تنفس وارد خون مي‌شود بايد به هموگلوبين متصل شود تا به بافت‌هاي بدن برسد، اما گاز مونوکسيدکربن براي اتصال با هموگلوبين خون قدرت بيشتري دارد و اگر در محيط قرار داشته باشد در رقابت با اکسيژن موفق‌تر عمل مي‌کند زيرا ميل ترکيبي مونوکسيدکربن با هموگلوبين 250 برابر بيشتر از ميل ترکيبي اکسيژن با هموگلوبين است. پس وقتي فرد در محيطي قرار مي‌گيرد که غلظت مونوکسيدکربن هوا زياد است دچار کمبود اکسيژن ناشي از مسموميت با گاز مونوکسيدکربن مي‌شود.
علائم مسموميت با گاز مونوکسيدکربن به ميزان ورود مونوکسيدکربن داخل خون بستگي دارد. يعني با توجه به اينکه فرد چه مدت در معرض اين گاز قرار بگيرد و چه حجمي از آن را استنشاق کند، علائم متفاوتي هم از خود بروز خواهد داد. شايع‌ترين علامت خفيف سردرد و احساس سرگيجه است. به‌تدريج احساس خواب‌آلودگي، ضعف بدني و حالت تهوع و استفراغ نيز در مصدوم ظاهر مي‌شود. در مواقع شديد فرد ممکن است تشنج کند يا به کما برود و مرحله آخر نيز ايست قلبي و مرگ است.
گروه‌هاي آسيب‌پذير مثل همه مسموميت‌‌هاي ديگر بيشتر در معرض خطر هستند. کودکان، خانم‌هاي باردار، مبتلايان به بيماري‌هاي قلبي-عروقي، بيماري‌هاي ريوي مثل آسم، برونشيت و...، افراد مسن، مبتلايان به بيماري‌هاي خاص و سرطان و... افرادي هستند که نبايد در اين فضاها قرار گيرند. گرچه افراد سالم و جوان هم ممکن است دچار مشکل شوند ولي گروه‌هاي ذکرشده حساس‌ترند.
توصيه هاي پزشکي به سرنشينان خودروهايي که در تونل اسير ترافيک ميشوند
1. شيشه پنجره‌هاي ماشين را بالا بکشيد. اين کار باعث مي‌شود ميزان استنشاق دود ماشين‌ها توسط سرنشينان خودرو کمتر شود. البته اين کار در کوتاه‌مدت تاثيرگذار است.
2. اساس درمان در مسموميت با مونوکسيدکربن در مرحله اول خارج کردن مصدوم از محيط منبع آلودگي است. علائم ناشي از مسموميت با گاز مونوکسيدکربن را به ياد بسپاريد و با مشاهده علائم در يک فرد به سرعت او را از تونل خارج کنيد.
3. افراد آسيب‌پذير را سريع از تونل خارج کنيد و منتظر علائم ناشي از مسموميت نباشيد.
4. حتي سرنشيناني که مشکلي ندارند هم بهتر است از تونل خارج شوند و در فضاي آزاد منتظر خودروي خود بمانند.
5. گاهي قرار گرفتن مصدوم در هواي آزاد به‌تدريج باعث از بين رفتن علائم مي‌شود، ولي هميشه اين‌طور نيست و ممکن است لازم باشد گروه امداد در اين شرايط دخالت کنند. گرچه در مراکز درماني هم فقط يک درمان وجود دارد و آن دادن اکسيژن است ولي دادن اکسيژن توسط کپسول در مراکز درماني در مواقعي که مسموميت شديد است بايد ادامه يابد و مصدوم نيز چند ساعتي تحت نظر باشد. زماني که مصدوم دچار تهوع و استفراغ شده و سطح هوشياري‌اش کاهش‌يافته حتما بايد او را به مراکز درماني انتقال داد.
دکتر شاهين شادنيا، متخصص سم‌شناسي و عضو هيئت‌علمي دانشگاه علوم‌پزشکي شهيد بهشتي
منبع:salamat.ir