چه خبر - علت آب آوردن زانو و درمان آن
دکتر سيروس افشار مي گويد: ورم زانو که گاهي اوقات از آن با اصطلاح متداول آب آوردن زانو و واژه پزشکي افيوژن (تجمع مايع) نيز ياد مي شود مي تواند پيامد صدمه ديدن، استفاده بيش از اندازه يا بيماري باشد.
ورم مفصل زانو عملکرد و انعطاف پذيري زانو را محدود مي کند. براي مثال بيمار مبتلا به علائم آب آوردن زانو به دشواري مي تواند زانوي متورم را کاملا خم يا صاف کند و در زمان دراز کردن و بي حرکتي پا زانو معمولا 15 تا 25 درجه خميدگي دارد. ورم زانو با توجه به عارضه اصلي دامن زننده به اين شرايط در برخي موارد با هيچ علامت ديگري همراه نيست و برعکس گاهي دردناک و قرمز است و زانو توانايي تحمل وزن بدن را ندارد.
علت آب آوردن زانو خواه اندکي بيمار را آزار دهد، خواه او را دچار دردي توان فرسا سازد بايد مشخص شود و علائم آن به منظور تخفيف مشکلات آتي درمان شود. ورم مزمن يا طولاني مدت مي تواند به آسيب بافت مفصل، تحليل و فروپاشي غضروف و نرمي استخوان بيانجامد، بنابراين در درمان آن نبايد اهمال شود.
دلايل ورم زانو
در اين مقاله به عارضه هايي اشاره مي کنيم که از علت ورم زانو يا آب آوردن آن به شمار مي رود، رايج ترين دليل ورم زانوي ملايم تا متوسط صدمه و ضربه ديدن و عارضه هاي ناشي از استفاده مفرط، مانند آرتروز و التهاب بورس (بورسيت)، است.
آسيب و ضربه ديدن زانو
ضربه ديدن استخوان هاي زانو، رباط ها (ليگامان ها)، تاندون ها، مينيسک ها يا غضروف مفصلي درد و ورم را به دنبال دارد. آسيب جديد باعث مي شود تا خون به درون مفصل راه پيدا کند و در نتيجه کبودي، سفتي، گرما و ورم قابل توجه، بروز يابد. اين عارضه که از آن با اصطلاح همارتوز ياد مي شود نيازمند مراقبت پزشکي و درمان فوري است. بيمار بايد در صورت شديد بودن درد زانو، عدم تحمل وزن توسط زانو يا احتمال دادن شکستگي استخوان بي درنگ به پزشک مراجعه کند.
آرتروز زانو
تحليل و فرسايش غضروف مفصل زانو مي تواند نتيجه توليد بيش از اندازه مايع مفصلي و ورم متعاقب زانو باشد. ورم زانوي ناشي از آرتروز معمولا همراه با درد است.
التهاب بورس (بورسيت) عفوني و غيرعفوني
کيسه هاي بسيار کوچک باريک مملو از مايعي، به نام بورس، در سراسر بدن وجود دارد که به طور طبيعي از مفصل ها محافظت مي کند. التهاب و انباشته شدن مايع اضافي در بورس هاي زانو تورم و آب آوردن اين مفصل را به دنبال دارد.
نقرس
حمله نقرس را تجمع دردناک بلورهاي بسيار ريز اسيد اوريک در مفصل تعريف کرده اند. ورم زانو گاهي به سرعت پديدار مي شود و معمولا در اين حالت با درد طاقت فرسا، قرمزي و گرمي زانو همراه است.
آرتريت روماتوئيد (روماتيسم مفصلي)
آرتريت رومانوئيد (روماتيسم مفصلي) يک بيماري خودايمني تاثيرگذار بر غشاء ظريف مفاصل است که مي تواند با قرمزي، التهاب، درد، سفتي و ورم زانو همراه باشد. علائم بيشتر در هر دو سمت بدن بروز مي يابد، بنابراين اگر زانوي راست مبتلا شده باشد، احتمال ابتلاي زانوي چپ نيز بالا خواهدبود.
تومور
تومور خوش خيم يا بدخيم نيز در موارد اندک از علل ورم زانو به شمار مي رود.
علائم همراه با تورم زانو
بديهي است که ورم زانو به بزرگ شدن اين مفصل مي انجامد. اين تورم معمولا در فرايند التهابي يا آسيب ديدن مفصل يا ساختارهاي پيراموني آن ريشه دارد. ورم مفصل عموما با علائم ديگري چون سفتي، درد، قرمزي، گرما و کاهش قابل ملاحظه دامنه حرکتي زانو همراه است. ورم زانو، بسته به علت دقيق آن، ممکن است در يک يا هر دو زانو رخ دهد. آرتروز نيز از علل رايج آب آوردن زانو محسوب مي شود.
زمان مراجعه به پزشک
ورم زانوي ملايم تا متوسط را مي توان در بسياري موارد در خانه درمان کرد. بيمار بايد در صورت مواجهه با موارد زير به پزشک مراجعه کند:
• ورم شديد زانو يا ناهنجاري و بدشکلي قابل ملاحظه آن.
• ناتواني در صاف يا خم کردن کامل زانو.
• درد طاقت فرساي زانو (تسکين نيافتن درد عليرغم مصرف مسکن هاي غيرتجويز).
• ناتواني در انداختن وزن روي زانو يا احساس خالي کردن زانو.
• گرم يا قرمز شدن پوست روي زانو.
• بالا رفتن دماي بدن و تبدار بودن بيمار.
• فروکش نکردن ورم پس از گذشت 3 روز يا بيشتر.
راه ها و روش هاي درمان
درمان ورم زانو به علت آن بستگي دارد، با اين حال روش هاي زير از رايج ترين شيوه هاي کاهش ورم به شمار مي رود:
يخ
از يخ مي توان براي کاهش سرعت جريان خون و در نتيجه فروکش کردن ورم و درد استفاده کرد. استفاده مناسب از يخ بسيار مهم است، چون اگر به درستي به کار برده نشود به تشديد درد و علائم مي انجامد.
فشردگي
با استفاده از بريس ها و زانوبندها مي توان زانو را تحت فشار قرار داد و ورم را کاهش داد.
دارو
پزشک گاهي داروهاي ضدالتهاب غيراستروييدي مانند ايبوپروفن را براي کاهش ورم زانو و همچنين کورتيکواستروييدهاي خوراکي، مانند پردنيزون، را براي تسکين التهاب تجويز مي کند.
بيرون کشيدن مايع مفصلي (اسپيريش)
پزشک مي تواند آب زانو را با سوزن تخليه کند. البته لازم به ذکر است که گاهي اوقات دارد زانو دوباره آب مي آورد و ورم مي کند.
ترزيق کورتيزون
کورتيزون هورموني استروييدي است که درد و التهاب را با سرکوب کردن سيستم ايمني کاهش مي دهد.
بالانگه داشتن پا
بالا نگه داشتن پا در درمان ورم زانو موثر است، چون جاذبه زمين مايع را از زانو دور مي کند. بهترين حالت اين است که زانو بالاتر از سطح قلب قرار گيرد.
استراحت
کاهش ميزان فعاليت، فشار کمتري را به زانو وارد مي کند و در نتيجه ورم کاهش مي يابد، اما اگر بيمار فعاليت هاي خود را محدود نکند، زانو به طور مداوم آسيب مي بيند و به تدريج بد و بدتر مي شود.
منبع:ماهنامه دنياي سلامت