چه خبر - کدام درد زانو، نشانه بيماري است؟
زانو درد در هر موقعيتي احتمال دارد سراغ تان بيايد. وقتي در حال بالا رفتن يا پايين آمدن از پله هستيد، وقتي رانندگي مي کنيد و مدت هاست که پشت فرمان اتومبيل تان نشسته و زانوهاي تان را حرکت نداده ايد، زماني که دويده ايد و پس از چند ساعت، درد زانو امان تان را مي برد و.... در اين ميان بعضي دردهاي زانو را بايد جدي گرفت و براي درمان درد زانو ، حتما به پزشک مراجعه کرد. اما بعضي دردها هم بدقلق نيستند و تنها با استراحت و انجام چند کار ساده برطرف مي شوند.
دکتر رضا اميد ظهور و دکتر عباس دقاق زاده، متخصصان ارتوپد، مفاصل، طب فيزيک و توانبخشي، درباره هفت نشانه اي که مي گويند زانوي شما بيمار است، توضيح مي دهند.
1- آيا واقعا زانويتان درد مي کند؟
زانو از اجزاي مختلفي تشکيل شده و برخلاف تصور عموم که فکر مي کنند، اين عضو فقط همان چيزي است که بنام زانو مي شناسند، نيست، زانو شامل مجموعه عضلات اطراف ران، ساق پا و خود زانو است. زماني که بحث درد زانو مطرح مي شود، بايد نگاه کلي تري به موضوع داشته باشيم تا بدانيم مشکل اصلي کجاست.
2- آيا زانويتان صدا مي دهد؟
صدا دادن زانو به تنهايي مشکل زا نيست و علت خاصي هم ندارد. گاهي اوقات ممکن است هوا در ناحيه زانو گير کند و با آزاد شدن هوا، صدايي از آنجا شنيده مي شود. بعضي وقت ها هم اين صدا مي تواند نشانه ساييده شدن دو استخوان به يکديگر باشد، بنابراين نگران کننده نيست و با مصرف داروي مسکن و استراحت برطرف مي شود. اما اين صدا گاهي شکل جدي تري به خود مي گيرد، که همراه با درد باشد. اگر فردي احساس کرد صداي زانويش همراه با درد است، بحث بيماري زانو مطرح مي شود.
در کنار اين مسئله، دردهاي ارجاعي از ناحيه ران، کمر يا مچ پا نيز مطرح هستند. موقع صدادادن زانو اين امکان وجود دارد که مهره هاي سوم و چهارم کمر دچار مشکل شده باشند که در اين صورت فرد حتما بايد به پزشک مراجعه کند تا مشخص شود کدام ناحيه مشکل دارد و درمان مناسب تجويز شود.
3- وقتي مي نشينيد، زانويتان درد مي گيرد؟
زير استخوان کشکک زانو، غضروفي وجود دارد که با زانو مفصل مي شود. در حالت طبيعي، اين غضروف شکل صاف و مسطحي دارد. اما بر اثر وجود عواملي، ممکن است غضروف دچار ساييدگي شود. پيدايش اين ساييدگي دو علت دارد.
علت اول مربوط به افزايش سن است که وقتي بالا مي رود، اين غضروف دچار ساييدگي مي شود و نوع دوم ساييدگي در دختراني که در سن رشد قرار دارند، ديده مي شود، چون رشد سريعي در سنين جواني وجود دارد، اختلاف قدرت عضلات دو طرف کشکک، باعث کشيده شدن کشکک به يک سمت مي شود و با اين کشيدگي، کشکک در مسير طبيعي خود حرکت نکرده و فرد احساس درد در جلوي زانويش مي کند و اين درد با چمباتمه زدن يا نشستن بي حرکت، تشديد مي شود. گاهي اوقات نيز اين درد به پشت زانو تير مي کشد.
زماني که درد در مراحل اوليه است، آسيب زيادي فرد را تهديد نمي کند و با تمرين ورزشي مشکل حل مي شود. اما اگر اين حالت ادامه پيدا کند، غضروف کم کم دچار ساييدگي مي شود. تمرين هاي ورزشي را هم، براساس نوع مشکل به بيمار تجويز مي کنيم و بيشتر براساس تقويت عضلات داخلي ران و کشش عضلات خارجي متمرکز است. البته قبل از آن لازم است فرد بدنش را با استفاده از حرکات کششي گرم کند و درعين حال مراقب باشد تا از انجام حرکاتي مثل زانوزدن، بالا و پايين رفتن از پله، چمباتمه زدن، دويدن در سرازيري و سربالايي و دوچرخه سواري با ارتفاع کم زين خودداري کند. چرا که انجام اين کارها وضعيت را بدتر مي کند.
اين بيماران بايد از کفش مناسب استفاده کنند و در بعضي موارد خاص، کفي طبي تجويز مي کنيم. در موارد بسيار کمي هم لازم است فرد جراحي شود. اما اغلب بيماران با انجام اقدامات توانبخشي، بهبود پيدا مي کنند.
4- زمستان ها در زانوهايتان درد بيشتري داريد؟قبل از هر چيز، بهتر است توضيحي درباره آرتروز داشته باشيم:
آرتروز نوعي بيماري است که سبب بروز درد و التهاب در مفاصلي مثل زانو، مچ و انگشتان دست مي شود. آرتروز دلايل مختلفي دارد و با ساييدگي مفاصل همراه است. اين بيماري همچنين ممکن است با افزايش سن خود را نشان دهد. آرتروزي که در اثر بالارفتن سن بروز مي کند، شايع ترين نوع آرتروز است که به آن آرتروز استخوان نيز مي گويند. نوع ديگري از آرتروز هم وجود دارد که در آن سيستم ايمني بدن به غضروف هاي مفاصل حمله مي کند و آنها را از بين مي برد.
اما در اينکه تغييرات آب و هوايي و سرما در احساس درد در بيماران آرتروزي موثر است يا نه، بايد گفت که بسياري از يافته هاي تحقيقاتي بيانگر اين نکته هستند که عواملي مثل، کاهش فشار هوا و افزايش رطوبت، علايم آرتروز را بدتر مي کنند. نظريه ديگري هم مي گويد که کاهش فشار با رطوبت رابطه مستقيمي دارد و باعث ورم مفاصل شده و در نهايت سبب بروز درد در بيماران مي شود. رطوبت نيز همين تاثير را روي فرد آرتروزي دارد.
نشانه هاي آرتروز زماني بدتر مي شوند که ماهيچه هايي که دور مفاصل قرار دارند، به راحتي منقبض شوند. هواي سرد هم دقيقا همين کار را مي کند و باعث سفت شدن ماهيچه ها شده و آرتروز را دردناک تر مي کند. البته به اين نکته نيز بايد اشاره کنيم که تاثير هواي سرد روي مفصل ها، در همه افراد يکسان نيست و برخي افراد مبتلا به آرتروز، از بدتر شدن علايم در هواي باراني يا بادي گله مي کنند. اين افراد با رعايت دو نکته مي توانند از درد ناشي از سرما در امان باشند، اولي اينکه مفاصل خود را گرم نگه دارند و در هواي سرد، لباس هاي گرم بپوشند. دوم اينکه اگر بيماران حس مي کنند علايم بيماري در آب و هواي خاصي بدتر مي شود، فعاليت سنگين و طولاني مدت انجام ندهند.
5- زانوي شما قفل مي کند؟
قفل کردن زانو يعني اينکه روي زمين چهار زانو نشسته ايد و يک دفعه مي بينيد نمي توانيد از جاي تان بلند شويد. اين حالت، بيشتر وقت ها در زمان نشستن روي زمين يا هنگام بالارفتن از پله ها و... رخ مي دهد و سبب ترس و وحشت فرد مي شود و همراه با درد نيز هست.
در حالت عادي، زانو مثل لولاي درب عمل مي کند. اگر چيزي بين لولاي در قرار دهيد، طبيعتا ديگر کار نمي کند. در مورد زانو نيز همين طور است و وقتي چيزي جلوي حرکت عادي زانو را بگيرد، اصطلاحا مي گويند که زانو قفل کرده است. قفل شدن زانو معمولا بر اثر شکستن تکه اي غضروف يا احتمالا قطعه اي استخوان جداشده در نوعي التهاب استخواني غضروفي بروز مي کند. اين قطعه استخوان يا غضروف در حفره زانو معلق است تا وقتي که بين دو سطح مفصلي گير بيفتد و پس از آن است که توانايي حرکت را از زانو مي گيرد. با اينکه قفل شدگي زانو ممکن است با کمي استراحت کردن برطرف شود، اما فکر نکنيد به طور کامل درمان شده، چرا که اگر قطعه اي استخوان يا غضروف سبب قفل شدن زانو شده باشد، آسيب جدي به دنبال خواهدداشت. به همين علت، اگر در حرکت زانوي تان با مشکلي مواجه شديد، بهتر است پزشک آن را بررسي کند.
گاهي اوقات آسيب ديدگي بر اثر قفل شدگي زانو به حدي است که ممکن است به عمل جراحي نياز داشته باشد، بنابراين اگر ديديد زانوي تان در حالت خميده يا کشيده دچار قفل شدگي شده يا زانو کشيده يا خم نمي شود، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنيد.
6- زانوي شما وقت رانندگي درد مي گيرد؟
چون در مسافرت ها فرد روي صندلي مي نشيند و گاهي تا ساعت هاي متمادي، تغيير وضعيتي در او مشاهده نمي شود، بي حرکتي مفاصل روي تاندون ها، سبب بروز خستگي شده و ايجاد درد مي کند، يعني چون فرد در طول رانندگي حرکت ندارد و تغذيه سلولي به خوبي انجام نمي شود، بي حرکتي طولاني مدت، غضروف مفاصل را دچار مشکل مي کنند. اما با انجام چند حرکت بدني ساده، مي توان از بروز اين درد در طول مسافرت جلوگيري کرد.
در مسافرت هاي طولاني هر 45 دقيقه تا يک ساعت يک بار، از ماشين پياده شويد و چند قدم راه برويد. اگر راننده نيستيد و ناچاريد زمان زيادي را در ماشين بمانيد، بهتر است هرچند دقيقه يک بار، حالتي که نشسته ايد را تغيير دهيد. در طول رانندگي هم بهتر است، تا جايي که امکان دارد صندلي راننده به فرمان نزديک باشد، به شکلي که، وقتي پا را روي ترمز يا کلاچ مي گذاريد، زانو هم سطح مفصل لگن يا کمي بالاتر از آن قرار بگيرد.
7- از پله بالا رفتن براي زانوي شما درد آور است؟
دردي که در بالا و پايين رفتن از پله احساس مي شود، به سندرم پاتلوفمورال معروف است (پاتلوفمورال ساختاري است که شامل دو استخوان يعني کشکک و استخوان ران مي شود). علت احساس درد در چنين مواقعي را بايد، به قرار گرفتن اشتباه استخوان کشکک، به لحاظ آناتوميکي روي استخوان ران، ضعف عضلات چهار سر ران يا سفتي زياد در قسمت بيروني زانو، جست و جو کرد. بيشتر اوقات، استفاده از درمان هاي نگهدارنده ضددرد، انجام تمرينات قدرتي و حرکات کششي در بهتر شدن وضعيت اين سندرم موثر است.
در حالت ديگر، اگر مشکل فرد حاد بود و در زمان کوتاهي درگير اين درد شد، که تا به حال سابقه نداشته، بهتر است از کيسه يخ استفاده کند و اگر درد خيلي شديد و حاد نيست، مي تواند با گرم کردن محل درد، با استفاده از وسايلي مثل حوله گرم، درد را از بين ببرد.
منبع : psalamati.com