چه خبر - اسپرموگرام چيست و چگونه تفسير مي‌شود؟
شايد کمتر کسي باشد که درباره اسپرموگرام يا آزمايش تجزيه مني چيزي نشنيده باشد. معمولا اين آزمايش در 2 مورد انجام مي‌شود؛
- براي تشخيص طبيعي يا غيرطبيعي بودن وضعيت باروري - در همسراني که براي فرزنددار شدن مشکل دارند
نتايج اين آزمايش نشان‌دهنده مواردي است که اهميت بسياري در تعيين قدرت باروري مردان دارد و برخلاف اينکه عامه مردم تصور مي‌کنند صرفا تعداد اسپرم بيانگر چگونگي باروري مرد است، بايد گفت درحقيقت کيفيت حرکت اسپرم و تعداد آن با شکل طبيعي اهميت بيشتري دارد.
با دکتر محمدرضا صفري‌نژاد، جراح و متخصص بيماري‌هاي کليه و مجاري ادراري و استاد دانشگاه، درباره اين آزمايش و اهميت آن گفت‌وگو کرده‌ايم.
اسپرموگرام چگونه طبيعي يا غيرطبيعي بودن وضعيت باروري مردان را مشخص مي‌کند؟
يکي از کاربردهاي آزمايش تجزيه مني، تعيين وضعيت باروري در مردان است. علاوه بر اين، همسراني که براي فرزنددار شدن مشکل دارند و با شکايت ناباروري به پزشک مراجعه مي‌کنند، مي‌توانند از اين آزمايش براي بررسي چگونگي باروري مرد استفاده کنند که البته به اشتباه از آن به عنوان آزمايش «تجزيه اسپرم» ياد مي‌شود. درحالي که فقط حدود يک درصد حجم مايع مني را اسپرم‌ها تشکيل مي‌دهند و بقيه شامل موادي براي تغذيه، افزودن به قدرت باروري اسپرم و ايجاد محيط مناسب براي ذخيره اسپرم هستند.
کمي درباره آزمايش اسپرموگرام يا تجزيه مني توضيح مي‌دهيد؟
برخلاف تصور بيشتر مردم، مايع مني را بيضه‌ها ترشح نمي‌کنند، بلکه 60 درصد آن را پروستات و 40 درصد بقيه را کيسه‌هاي منوي مي‌سازند. بيضه‌ها از طريق لوله‌هاي اسپرم‌بر که در اصطلاح واز گفته مي‌شود، اسپرم را به مايع مني اضافه مي‌کنند. مايع مني حاوي اسپرم، در کيسه‌هاي مني ذخيره و هنگام انزال از طريق مجراي ادرار خارج مي‌شود. اگر آزمايش تجزيه مني به درستي انجام و تفسير نشود، پزشک و بيمار دچار گمراهي خواهند شد. در آزمايش تجزيه مني، تعداد اسپرم، اسپرم‌هاي متحرک، اسپرم‌هاي با حرکت پيشرونده، اسپرم‌هاي بدون حرکت، تعداد اسپرم‌هاي با شکل طبيعي و همچنين حجم و رنگ مايع مني، قوام يا غلظت مايع مني و مدت زماني که مايع مني آبکي مي‌شود، pH مايع مني و تعداد گلبول‌هاي سفيد گزارش مي‌شوند. هر يک از اين موارد اهميت بسياري در قدرت باروري مرد دارند و در صورتي که هر يک از آنها طبيعي يا غيرطبيعي باشند، براي تفسير از معيارهاي سازمان بهداشت جهاني استفاده مي‌شود.
معيارهاي سازمان بهداشت جهاني براي طبيعي يا غيرطبيعي بودن مايع مني چيست؟
در علم پزشکي براي طبيعي بودن و غيرطبيعي بودن هر پارامتري از استانداردها استفاده مي‌شود. سازمان بهداشت جهاني براي يک آزمايش تجزيه مني که طبيعي تلقي شود، معيارهايي را قرار داده که پزشک با استفاده از اين معيارها نتيجه آزمايش تجزيه مني را تفسير مي‌کند و مي‌گويد آزمايش طبيعي يا غيرطبيعي است. يکي از معيارهاي مهم در آزمايش تجزيه مني، قوام يا غلظت مايع مني است که در باروري اهميت دارد.
اگر غلظت مايع مني طبيعي نباشد چه مشکلي ايجاد مي‌شود؟
اگر در مردي تعداد، حرکت و شکل اسپرم‌ها طبيعي ولي غلظت مايع مني غيرطبيعي باشد، مي‌تواند باعث ايجاد مشکل در باروري شود. مايع مني هنگام انزال به حالت «لخته» است سپس تحت تاثير آنزيم‌هايي، ظرف معمولا نيم ساعت از حالت لخته بودن خارج مي‌شود که در اصطلاح به آن «آبکي» شدن مي‌گويند. اگر مايع مني نتواند از حالت لخته خارج شود، به اصطلاح داراي غلظت بالاست و درصورتي که به حالت لخته باقي بماند، حالت سيال بودن خود را از دست مي‌دهد، بنابراين نمي‌تواند به طرف دهانه رحم و داخل آن حرکت کند و همين مساله در باروري مشکل ايجاد مي‌کند.
چه عواملي باعث افزايش غلظت مايع مني مي‌شوند؟
دانستن اينکه چه عواملي باعث افزايش غلظت مايع مني مي‌شوند، از اين نظر اهميت دارد که با رعايت آنها مي‌توان تا حدودي مشکل را حل کرد، ولي از نظر علم پزشکي علت اصلي، فقدان آنزيمي است که باعث آبکي شدن مايع مني مي‌شود. پروستات آنزيمي به نام آنتي‌ژن اختصاصي پروستات ترشح مي‌کند که اين آنزيم باعث آبکي شدن مايع مني يا تغيير آن از حالت لخته مي‌شود. اگر پروستات دچار تورم و التهاب شود، ترشح اين ماده و در نتيجه آبکي شدن مايع مني با مشکل مواجه مي‌شود.
براي حل مشکل غلظت مايع مني چه بايد کرد؟
معمولا به مرداني که دچار غلظت مايع مني هستند، براي کاهش غلظت و افزايش حالت سياليت، توصيه مي‌شود مايعات زيادي بنوشند و به داروهايي که مصرف مي‌کنند، دقت کنند چراکه مصرف برخي داروها و حتي عفونت مايع مني باعث افزايش غلظت آن مي‌شود. بنابراين درمان مناسب عفونت به رفع مشکل کمک مي‌کند. با توجه به اينکه از ديگر علل مهم افزايش غلظت مايع مني، عفونت پروستات، يا پروستاتيت است و وجود باکتري در پروستات باعث عفونت پروستات و عفونت مايع مني مي‌شود، مردان ناباروري که براي مشکلشان علتي پيدا نکرده‌اند (حتي در صورت آزمايش تجزيه مني سالم و طبيعي) بايد حتما از نظر وجود عفونت پروستات بررسي شوند.
درضمن، مصرف برخي مواد مدر مثل قهوه، الکل و سودا باعث افزايش حجم ادرار و کاهش آب بدن مي‌شود بنابراين مرداني که داراي غلظت بالاي مايع مني هستند بايد به اين نکته توجه کنند و فراموش نکنند مصرف موادي مانند ويتامين E، گاي فنزين و استيل‌سيستئين نيز مي‌تواند غلظت مايع مني را کاهش دهد.
آيا انجام آزمايش اسپرموگرام شرايط خاصي دارد؟
برخلاف اينکه در جامعه ما بلافاصله بعد از اينکه زن و شوهري در باروري دچار مشکل مي‌شوند، از خانم مي‌خواهند آزمايش بدهد، توصيه مي‌شود در مرحله اول مرد با انجام اين آزمايش بررسي شود و براي انجام آن بايد حداقل ٣ روز و حداکثر 5 روز از آخرين انزال در آقايان گذشته باشد.
نحوه انجام آزمايش اسپرموگرام چگونه است و نتيجه چه زماني مشخص خواهد شد؟
اين آزمايش را مي‌توان هم در آزمايشگاه و هم خانه انجام داد، اما ظرف يک ساعت بايد نمونه به آزمايشگاه رسانده شود تا بلافاصله بررسي‌هاي لازم انجام بگيرد. در گذشته نمونه آزمايش را تکنيسين به صورت دستي بررسي مي‌کرد ولي امروزه اين روش منسوخ شده و در حال حاضر نتيجه آزمايش تجزيه مني، به کمک نرم‌افزارهايي که در آزمايشگاه‌ها موجود است، براساس معيارهاي سازمان بهداشت جهاني اعلام مي‌شود. خوشبختانه هزينه آزمايش بسيار پايين است و طي يک ساعت نتيجه آزمايش مشخص خواهد شد.
در حالت طبيعي، مايع مني بايد چگونه باشد؟
مايع مني، مايعي چسبناک، کشدار، کدر، سفيد يا خاکستري و داراي بوي تندي است که بلافاصله بعد از انزال لخته مي‌شود و در دماي 37درجه سانتي‌گراد در عرض 45-5 دقيقه دوباره به حالت شفاف و مايع درخواهد آمد. در يک نمونه طبيعي، مايع شدن يا ليکوفيکيشن، ظرف 30 دقيقه کامل مي‌شود. بعد از مايع شدن کامل، تمام نمونه به‌وسيله پي‌پت يا سرنگ به لوله آزمايش منتقل و در اين زمان حجم مايع مني اندازه‌گيري مي‌شود که به‌طور طبيعي بين 1/5 تا 5 ميلي‌ليتر است و حتما بايد در اسپرموگرام قيد شود.
منبع:salamat.ir
http://www.CheKhabar.ir/News/29714/آزمايش اسپرموگرام يا تجزيه مايع مني مردان چرا و چگونه انجام مي شود؟