چه خبر - مجله زندگي ايده آل - زينب رئوفي: شكست عشقي يكي از رنج‌آورترين مشكلاتي است كه در طول يك رابطه عاطفي ممكن است براي هر فردي پيش بيايد. هرچند كنار آمدن با درد و رنج ناشي از دوري از كسي كه از صميم قلب دوستش داريم و دل در گروي وصال او داشته‌ايم بسيار سخت است اما اين بحران هم مانند بقيه بحران‌هايي كه در طول زندگي پيش مي‌آيد سپري مي‌شود.
فروغ شجاعي، كارشناس ارشد روانشناسي و پژوهشگر و متخصص در حوزه خانواده درباره شكست عاطفي و همچنين نحوه رويارويي با آن توضيحات و راهكارهاي مفيدي را ارائه مي‌دهد كه در ادامه مي‌خوانيد.
شكست عشقي حالتي شبيه سوگ است
عشق از ديدگاه‌هاي مختلف، تعاريف متفاوتي هم دارد. عشق را جاذبه و كشش عميق ميان دو فرد كه همراه با لذتي مثبت، علاقه‌اي لطيف ايجاد مي‌شود، تعريف مي‌كنند. در ديدگاه روانشناختي هم براي عشق تعاريف مختلفي ارائه شده است.
قطع رابطه از سوي يكي از طرفين يا هر دو به علت نبود رضايت از دستاوردهاي عاطفي را كه در نقطه مقابل تمام احساسات و عواطف روابط عاشقانه قرار مي‌گيرد اصطلاحا «شكست عشقي» مي‌نامند و فرد حالتي شبيه سوگ يا از دست دادن را تجربه مي‌كند.
گاهي در افرادي كه دچار شكست عشقي شده‌اند حالاتي نظير گوشه‌گيري، زودرنجي، غمگيني، كم‌حرفي، پرخاشگري، اضطراب، سوءمصرف مواد و الكل، شبگردي‌هاي اغراق‌آميز و. . . مشاهده مي‌شود.
مراحلي كه عاشق طي مي‌كند
در شكست عشقي فرد حالتي شبيه به سوگ را تجربه مي‌كند كه شامل مراحل انكار، خشم، غم و پذيرش است. اولين مرحله‌اي كه فرد تجربه مي‌كند مرحله انكار است و عاشق نمي‌تواند باور كند كه رابطه‌اش با معشوق پايان يافته است. اولين واكنش انكار ممكن است چند ساعت يا چند روز طول بكشد. ماندن در اين فاز مي‌تواند بعدها براي فرد خطرساز شود. دومين مرحله، خشم است.
در اين مرحله فرد از اينكه نتوانسته رابطه‌اش با معشوق را ادامه دهد از خودش خشمگين مي‌شود و احساس گناه شديدي مي‌كند. حتي گاهي نسبت به ديگران هم دچار خشم مي‌شود؛ مثلا تصور مي‌كند ديگران در اينكه او به معشوقش نرسيد مقصرند و آنها را عامل اين شكست مي‌داند. مرحله بعدي مرحله افسردگي و غم است. هنگامي كه تلاش‌هاي فرد براي جبران ناكامي‌ها از طريق انكار و خشم به نتيجه‌اي نمي‌رسد اين مفهوم كه ديگر كاري از دستش ساخته نيست در ذهنش نقش مي‌بندد و دچار افسردگي مي‌شود.
درواقع نرسيدن به معشوق آن‌قدر فرد را ملول مي‌كند كه ديگر انرژي‌اي برايش باقي نمي‌ماند و عواطف، نگرش‌ها و رفتارهاي عاشق سرشار از غم، اندوه و افسردگي مي‌شود. در حالت طبيعي فرد بعد از اينكه سه مرحله نخست را پشت سر گذاشت بايد به پذيرش برسد و بر حادثه ناگوار دروني خود فائق آيد. در بيشتر افراد پذيرش نه به معناي احساس رضايت و خرسندي بلكه به معناي پذيرفتن عدم وصال و از دست دادن معشوق براي ايجاد انطباق و سازگاري است. بعد از پذيرش معمولا علائم باقيمانده افسردگي برطرف مي‌شود و الگوي زندگي فرد به حالت طبيعي بازمي‌گردد.
وابسته‌ها و افسرده‌ها بيشتر ضربه مي‌خورند
شكست عشقي يك پاسخ هيجاني است كه نسبت به فقدان و ناكامي در وصال به معشوق روي مي‌دهد. واكنش افراد در جريان شكست عشقي نه‌تنها از شخصي به شخص ديگر فرق مي‌كند بلكه در طول زندگي شخص هم از يك دوره به دوره ديگر مي‌تواند متفاوت باشد. افرادي كه داراي ويژگي‌هاي شخصيتي وابسته و افسرده‌خويي هستند ديرتر به پذيرش شكست عشقي خود مي‌رسند و ديرتر و كمتر با وضعيت جديد سازگاري پيدا مي‌كنند.
چقدر طول مي‌كشد؟
پژوهشگران معتقدند فردي كه دچار شكست عشقي مي‌شود به‌طور طبيعي زماني كمتر از شش ماه لازم دارد تا مراحل فقدان و سوگ را طي كند و بر غم دروني‌اش مسلط شده و خود را با شرايط جديد سازگار كند. البته حمايت اطرافيان مي‌تواند در كم شدن مدت زمان ذكرشده موثر باشد.
مردان ديرتر از زنان به پذيرش مي‌رسند
تحقيقات نشان مي‌دهد ميزان اندوهي كه پس از شكست عاطفي تجربه مي‌شود در زنان بيشتر از مردان است. اما زنان چون در مورد جزئيات رابطه خود با ديگران بيشتر از مردان صحبت مي‌كنند زودتر مي‌توانند مشكل خود را حل‌و فصل كرده، به پذيرش برسند. مردان از آنجا كه اغلب عادت به گفت‌وگو درباره روابط عاطفي خود ندارند مدت زمان بيشتري براي رسيدن به پذيرش نياز دارند و در بعضي افراد شكست عشقي به‌طور كامل حل نخواهد شد.
چه بايد كرد؟
فعاليت‌هاي آرامبخش انجام دهيد
اين فعاليت‌ها براي افراد مختلف مي‌تواند متفاوت باشد؛ مانند ورزش كردن (يوگا، شنا، پياده‌روي و. . . )، شنيدن موسيقي‌هاي آرامبخش، انجام كارهاي هنري، سفركردن و. . .
از نقاط مثبت و منفي رابطه خود فهرستي تهيه كنيد
معمولا همه افراد در فرآيند فقدان، خاطرات خوش و نقاط مثبت و خوشايند طرف مقابل‌شان را يادآوري مي‌كنند؛ از اين رو غم و افسوس بيشتري را تجربه مي‌كنند. اما واقع‌بيني و در نظر گرفتن نقاط مثبت و منفي در كنار يكديگر به شما كمك مي‌كند رابطه خود را عميق‌تر بررسي كرده و به يك خودكاوي برسيد. با اين كار هم در پشت‌سر گذاشتن اين شكست عشقي رنج كمتري دامن‌گيرتان مي‌شود و هم در روابط بعدي‌تان قادر خواهيد بود با آگاهي بيشتر منطقي‌تر عمل كرده و دست به انتخاب‌هاي صحيح‌تري بزنيد و از آنچه باعث شكست عاطفي مي‌شود، جلوگيري كنيد.
منفي‌بافي نكنيد
از گفتن جملاتي مانند من بدشانسم، من بدبختم، گليم بخت مرا سياه بافتند، من ديگر نمي‌توانم جفت مناسبي براي خود پيدا كنم، همه مرا رها مي‌كنند، من آدم دوست‌داشتني‌اي نيستم و امثال آن بپرهيزيد. مأيوس و نااميد نباشيد و باور داشته باشيد كه در صورتي كه به پذيرش رسيده و به زندگي عادي برگرديد مي‌توانيد از تجربياتي كه در اين رابطه نافرجام كسب كرده ايد استفاده كرده و رابطه بهتري را با شخص مناسب‌تري شروع كنيد.
روي ويژگي‌هاي مثبت و توانايي‌هايتان تمركز كنيد
سعي كنيد روي زيبايي‌ها، جذابيت‌ها، استعدادها، توانمندي‌ها، خصوصيات مثبت اخلاقي خود مثل مهرباني، ايثار، گذشت، صبر و شكيبايي، وفاداري، تعهد و ... متمركز شويد. اين كار ميزان رضايت از خويشتن و اعتماد به نفس را در شما تقويت مي‌كند.
به دنبال پايگاه‌هاي حمايتي باشيد
صحبت با دوستان صميمي و درددل كردن درباره جزييات شكست عشقي باعث تخليه هيجاني و سبك شدن شما مي‌شود. درعين‌حال به حل و فصل سريع‌تر شكست عاطفي شما كمك مي‌كند. سعي كنيد به جمع دوستان گذشته خود بازگرديد و به انجام فعاليت‌هاي مثبت بپردازيد.
هشدار
از سوء مصرف مواد و ... بپرهيزيد
گاهي در زماني كه فرد دچار شكست عشقي مي‌شود از سوي دوستان و اطرافيان خود ترغيب به مصرف انواع مواد مخدر و داروهاي روانگردان مي‌شود. آگاهي‌تان را در زمينه وابستگي به مواد مخدر بالا ببريد و با قاطعيت به چنين پيشنهاداتي «نه» بگويد چراكه مصرف مواد مشكل شما را حل كه نمي‌كند هيچ، بلكه به گرداب و منجلاب اعتياد هم گرفتارتان مي‌كند كه بسيار عميق‌تر و رهايي‌ناپذيرتر از شكست عشقي خواهد بود.
مزاياي مراجعه به روانشناس
چنانچه فرد در ابتداي شكست عشقي درباره تغييرات حالات رواني‌اش با متخصصان روانشناسي گفت‌وگو كند بهتر و راحت‌تر مي‌تواند از اين تجربه تلخ رهايي يابد. روانشناس به عنوان يك شخص بي‌طرف و با استفاده از آگاهي و تخصص خود مي‌تواند به فرد كمك كند تا نقاط مثبت و منفي رابطه گذشته خود را دريابد. نكات مثبت را در خود تقويت كرده و نقاط منفي را اصلاح كنيد.
چه زماني مي‌توان رابطه جديدي را شروع كرد؟
گاهي ديده مي‌شود افرادي كه دچار شكست عشقي شده‌اند براي التيام درد و رنجشان سعي در برقراري رابطه با فرد جديدي را دارند. گرچه تحمل درد جدا شدن يا دل كندن از معشوق با حضور يك فرد ديگر راحت‌تر است اما توصيه مي‌شود تا زماني كه شكست عشقي در فرد به‌طور كامل حل و فصل نشده، وارد رابطه جديدي نشود.
شروع يك رابطه جديد آن هم با هدف فراموش كردن معشوق قبلي سرانجام خوشايندي ندارد. چون بيشتر افرادي كه قبل از رسيدن به پذيرش ارتباط جديدي را با شخص ديگري شروع مي‌كنند براي فرار از موقعيت ايجاد شده و التيام زخم‌هاي عاطفي خود، دست به انتخاب‌هاي ناپخته و عجولانه مي‌زنند. از اين رو احتمال اينكه انتخاب ناصحيحي داشته باشند و روابط پرتنش و شكست عشقي دوباره‌اي را تجربه كنند، افزايش پيدا مي‌كند.
شكست عاطفي را جدي بگيريد
به‌طور طبيعي فرد بايد بتواند پس از گذشت شش ماه به زندگي عادي خود برگردد و خود را با شرايط جديد سازگار كند ولي اگر فردي پس از گذشت اين زمان نتواند خود را با شرايط تازه وقف دهد و نشانه‌هاي زير در او مشاهده شود لازم است به روان‌درمانگر مراجعه كند تا با استفاده از برنامه درماني منسجم اين بحران را به سلامت پشت‌سر بگذارد.
- حزن و ناراحتي بيش از حد
- پريشاني ناشي از جدايي
- سر درگمي نقش در زندگي
- كاهش عزت نفس
- مشكل در پذيرش شكست
- عصبانيت بي‌مورد
- كاهش عواطف و تحرك در زندگي
- احساس پوچي و بي‌معنايي