چه خبر - مجله زنان امروز - پگ استريپ*: برخلاف اين تصور که تعطيلات آخر سال شادي آفرين و سرشار از نغمه هاي لذت بخش زندگي است، در افق ديد برخي افراد ابري تيره بر فراز اين ايام جولان مي دهد. اين ابر تيره در امتداد روزهاي آخر سال گسترده مي شود و در واپسين روزهاي سال نو از بين مي رود. بهتر است براي گذر از اين ميدان مين نکته بين و ظريف باشيم.
شايد شما هم از آن دسته افرادي باشيد که به تناسب موقعيت شغلي و تحصيلي تان دور از خانواده زندگي مي کنيد و در مناسبت هاي مختلف و مهم ترين آن يعني تعطيلات آخر سال به کانون خانواده باز مي گرديد. اين بازگشت و اقامت موقت در خانه اگرچه دلپذير است و تجديد ديار با کساني است که دوستتان دارند و دوستشان داريد، اما زندگي مستقل شما در ساير ايام سال شايد موجب شده باشد که اختلاف سليقه و ديدگاه هايتان را با خانواده از ياد برده باشيد.
وقتي دوباره با خانواده رو به رو مي شويد احساسي از عدم تفاهم در شما بيدار مي شود و در اين ميان رعايت آداب سال نو هم مزيد بر علت مي شود و ممکن است شما را در معرض معاشرت هاي ناخواسته اي قرار دهد.
ممکن است با موقعيت هاي مختلفي در اين زمينه مواجه باشيد؛ عدم تفاهم با والدين بيش از حد سخت گير، بروز بحران حل نشده اي با يکي از اعضاي خانواده ديدن کساني که بنا به دلايلي که براي خودتان منطقي است، تمايلي به حشر و نشر با آنها نداريد، تلخي يادآوري يک طلاق سخت يا هر شکست سنگين عاطفي. سوال اصلي اينجاست که چگونه بدون از دست دادن اراده، شأن و سلامت تان در تعطيلات حضور فعال داشته باشيد و اين دوران را تا حد ممکن بدون اضطراب و علاوه بر آن، لذت بخش طي کنيد. پيشنهاد ما راه کارهاي زير است که براساس تجارب شخصي و نتايج تحقيقات به دست آمده است.
1- احساسات تان را مهار کنيد
تميز دادن احساسات از يکديگر اجازه مي دهد عواطفتان را بهتر مديريت کنيد. به خاطر داشته باشيد که زمين بازي زندگي مسطح و هموار نيست. بعضي از ما بيشتر از ديگران در شناخت عواطفمان، که محور بنيادين هوش عاطفي است، مهارت داريم. تحقيقات تاکيد دارند که هرچه سهل انگارانه تر به عواطفتان بنگريد گزينه هاي کمتري براي مديريت احساسات و رفتار پيش رويتان گشوده خواهدبود.
کليد مسئله اين است که ببينيد کجا آسيب پايان مي يابد و کجا خشم آغاز مي شود. اين تمايز حتي در احساسات متضاد هم، که مرز آنها با هم مشخص است، مشکل تر مي شود. با مشخص کردن مرز احساسات مختلفتان هم مي توانيد خود را براي اختلافات و زمان بروز آنها آماده کنيد و هم پيش از وقوع آنها تصميم بگيريد که چگونه مي خواهيد آنها را مديريت کنيد. هيچ کس نمي تواند عواطفتان را برانگيزد مگر آنکه خودتان به او اين اجازه را داده باشيد.
جالب آن است که نتيجه تحقيقات متيو تيلور بُدن و همکارانش نشان مي دهد توانمندي در متمايز کردن عواطف و رسيدن به شفافيت مرز عواطف مهارتي است که سبب تغيير رفتار مي شود.
از خانمي درباره ترس از تعطيلات پرسيدم. او گفت: «درگذشته اين دوران مرا ناراحت مي کرد، چون احساس مي کردم به نوعي من مسئول همه مشکلات ارتباطي هستم. همچنين فکر مي کردم من باعث ايجاد مشکلات شده ام و از آن بدتر اينکه من بايد حلشان کنم. حالا مي فهمم ريشه اصلي ناراحتي ام احساس گم گشتگي بود، و اينکه من مسبب عدم ارتباط اعضاي فاميل نيستم که بخواهم حلش کنم. من هنوز هم در جمع هاي فاميلي شرکت مي کنم اما نگرشم نسبت به آنها تغيير کرده است.»
اگر دليل حضور شما در يک جمع فاميلي فرار از احساس گناهِ «نرفتن» به آنجمع است، به خاطر داشته باشيد که هرقدر احساس گناه شما انگيزه کاري مي شود بيشتر تحت سلطه احساسات تان قرار مي گيريد.
2- نيازهايتان را بررسي کنيد
بسياري از ما در ايام تعطيلات به وضوح بيشتر متوقع مي شويم، چرا که فقدان يک خانواه واقعي را بيشتر احساس مي کنيم؛ خانواده اي سرشار از عشق و يکپارچگي که کمتر تجربه اش کرده ايم. اگر متاسفانه در گذشته با اين عواطف درگير بوده ايد، بايد بدانيد که تعطيلات پيش رو وقت انتقام از گذشته و ترميم عواطفتان نيست.
مادري مطلقه تصميم گرفت براي خوشحالي فرزندانش طبق خواسته آنها از همسر سابقش بخواهد که درخت کريسمس را با هم تزيين کنند. از آنجا که پيش از آن با روان درمانگرش کار کرده بود، توانست موقعيت را مديريت کند، به احساساتش لگام بزند و هدفش را صرفا شادي فرزندانش قرار دهد: «من يک ملاقات کوتاه، متمرکز، بدون بحث هاي سنگين و چيزهاي ديگر ترتيب دادم.»
سنحش دقيق نيازهايتان در تعطيلات مهارتي است که بايد با کمي جسارت همراه باشد. اگر بعد از سبک سنگين کردن تمايل خودتان تصميم گرفتيد کاري را انجام ندهيد، به سراغش نرويد. اگر تصميم مي گيريد که امسال از دورهمي هاي فاميلي دوري کنيد، بگوييد «نمي خواهم از ماجراجويي دور باشم. به همين علت تصميم دارم به جاي خانه ماندن وقتم را با دوستانم بگذرانم.»
3- توقعات منطقي داشته باشيد
اميدواربودن به تعطيلات، چنانچه درگير خيال پردازي نشويد، ضرري ندارد. مطمئن باشيد مثلا اخلاق تند مادر شما به يکباره متحول نخواهدشد و او به مادر آرام سريال زنان کوچک تبديل نخواهدشد. همچنين خواهر اهل دعوا و مجادله تان يک شبه پرچم صلح نخواهد افراشت. اهداف و انتظارات خودتان را از جمع هاي خانوادگي تنظيم و آنها را به واقعيت نزديک کنيد. از موضوعاتي که مي دانيد به ناخوشنودي مي انجامد، اجتناب کنيد. وقايع مثبت و منفي اي را که دوست داريد رخ دهند، مشخص کنيد و آنچه را مي خواهيد به دست آوريد يا از آنها اجتناب کنيد، بنويسيد.
4- محدوديت ها و مرزها را بشناسيد
شما مختاريد از همان اول وارد مجادله شويد يا خيلي راحت بگوييد که موضوع هرچه باشد، تمايلي به بحث نداريد. اما لازم نيست ادب را زير پا بگذاريد. فقط قاطع باشيد. اگر والدين شما بحث هاي قديمي و حرف هاي تکراري شان را شروع کردند، در حد توان تحمل کنيد اما اگر خارج از تحملتان بود موضوع را عوض کنيد يا بهانه اي بتراشيد و به اتاقتان برويد. اگر مجادله با فردي خاص اجتناب ناپذير است، سعي کنيد با او تنها نمانيد چرا که افراد در اين حالت بيشتر سعي مي کنند ذهنيتشان را به ديگران تلقين کنند. اين راه کارها شايد صددرصد جواب ندهد اما ارزش امتحان کردن را دارد.
پسري تصميم داشت بعداز چند سال به دليل بيماري مهلک پدرش به جمع خانواده بازگردد. او مي گفت: «خودم را براي آنچه ممکن بود روي دهد آماده کردم. هدفم اين بود که، بدون درگيرشدن در جنگ جهاني سوم، فقط پدرم را ببينم. در مورد طرح سوال هايي از او ترديد داشتم چون مي دانستم جرقه نزاع مي شود. بنابراين آنها را با مضمون ملايم تري مطرح کردم. نمي توانم بگويم اين تجربه خيلي دلگرم کننده بود اما آرامش نسبي برقرار شد و من براي آن تلاش کردم.»
اما اگر فکر مي کنيد نمي توانيد مردها را تنظيم کنيد. بخش عمده اي از وقت تان را به تنهايي بگذرانيد.
5- سعي کنيد قضاوت هاي فرهنگي را بي اثر کنيد
بمباران موسيقي ها و تصاوير در ايام تعطيلات درباره آنچه خانواده ها «بايد» باشند، قضاوت ها و انتظاراتي را در ما نسبت به وظايف خانوادگي و ارتباطات خويشاوندي موجب مي شود. تا مي توانيد سعي کنيد از مشاجرات دور باشيد و اجازه ندهيد آنها شما را مديريت کنند. اينکه تصميم بگيريد تمام تعطيلات تنها باشيد به خودتان مربوط است. اگر تنها ماندن برايتان به زيستن زير دروازه جهنم مي ماند، روي دعوت شدن به خانه يکي از دوستانتان کار کنيد، خجالتي ندارد. خودتان را آماده کنيد؛ فرقي نمي کند چطور، اما تلاش کنيد تا مي توانيد از تعطيلات تان لذت ببريد.
*متخصص روان شناسي زنان و استاد ممتاز دانشگاه پنسيلوانيا