با انواع زخم ها آشنا شويد
دکتر حسين طباطبايي: براي هر يک از ما پيش آمده است که به دلايل مختلفي دچار حادثه شويم. زخم هايي که گاهي عميق و گاهي بصورت سطحي ايجاد مي شوند. در صورتي که زخم ايجاد شده عميق باشد، نياز است که حتما به مراکز درماني مراجعه شود، تا مراقبت و درمان پزشکي لازم انجام شود، ولي اگر زخم سطحي باشد، مي توان با برخي تدابير بهداشتي ساده، از آن مراقبت کرد.
اولين و مهمترين اقدام در برخورد با زخم هاي ناشي از حوادث روزمره زندگي که سطحي هستند، تميز کردن محل زخم است. با توجه به اينکه تماس با يک ماده شيميايي قليايي، اسيدي و حتي وسايل تيز و برنده، سوختگي و ... مي تواند باعث ايجاد زخم شوند، بايد محل زخم را با توجه به علت ايجاد آن ضدعفوني کنيد.
زخم سطحي و احتمال عفونت
اگر در اثر تماس با زمين، دچار خراشيدگي يا زخم سطحي روي پوست شده ايد، با توجه به اينکه احتمال کزاز و عفونت باکتريايي ثانويه وجود دارد، توصيه مي شود پس از شستشوي زخم با آب و صابون به يک مرکز درماني مراجعه کنيد. اگر هم زخم حاوي مواد خارجي مثل خاک، سنگريزه و ... است، نيازي نيست براي زدودن آلودگي حين شستشو، زخم را بماليد، بلکه شستشو با آب و صابون به تنهايي کفايت مي کند، تا به درمانگاه برويد و در صورت صلاحديد پزشک، واکسن کزاز تجويز شود. نکته ضروري اينکه در اين موارد، مراجعه به پزشک و تزريق واکسن کزاز، در 24 ساعت اول از اهميت خاصي برخوردار است.
زخم ايجاد شده با جسم نفوذ کننده
اگر با چاقو، شيشه يا تيغ موکت بري، و يا تيغ وسايل خورد کننده سبزيجات و يا هر وسيله ديگر برنده اي، در آشپزخانه دچار حادثه شديد، فراموش نکنيد که، اگر چه احتمال بروز کزاز مطرح نيست، ولي احتمال اينکه به عفونت هاي باکتريايي ثانويه دچار شويد، وجود دارد. معمولا در زخم هاي سطحي که فقط بافت درم آسيب ديده، شستشو با آب و صابون براي ضد عفوني کردن زخم مناسب است، اما در بريدگي کمي عميق (که نياز به بخيه ندارد)، ابتدا با آب ولرم مايل به خنک و صابون محل زخم را بشوييد و سپس با محلول هاي ضد عفوني کننده با غلظت کم مانند ساولن، آن را ضدعفوني کنيد.
هيچ وقت با مشاهده زخم ها، به خصوص آنهايي که عميق هستند، روي آنها بتادين نريزيد، چرا که مي تواند باعث تحريک و التهاب زخم شود. متاسفانه، يکي از اشتباهات رايجي که افراد پس از ايجاد زخم مرتکب آن مي شوند، به کار بردن نادرست ضدعفوني کننده هاي موضعي از جمله بتادين است. اگر ماده ضدعفوني کننده در حفره زخم ريخته شود باعث تحريک و التهاب و همچنين تاخير در ترميم زخم مي شود.
اگر عمق زخم به قدري است که به بخيه نياز دارد، حتما بايد به نزديک ترين درمانگاه مراجعه کنيد، ضمن اينکه يک برش عميق مي تواند به تاندون ها، رباط ها و ماهيچه ها آسيب برساند. البته مواردي هم که به نظر زخم عميق نيست، اما خونريزي قطع نمي شود و بيش از 20 دقيقه طول مي کشد، نياز به ويزيت فوري پزشکي مي باشد و بايد به مراکز درماني مراجعه شود. در اين مورد اصلا کوتاهي نکنيد چون هر چه زخم زودتر بخيه زده شود، خطر عفونت آن کمتر است. در غير اين صورت، اگر نيازي به بخيه نيست، بعد از شستشوي زخم با آب و صابون و ضدعفوني کردن آن با آب اکسيژنه، لبه هاي زخم را به هم نزديک و با يک گاز استريل آن را پانسمان کنيد تا زخم باز نماند و باعث بروز عفونت و ... نشود.
البته اگر زخم ايجادشده، در اثر تماس با وسايل آلوده باشد، که در بيشتر موارد اين گونه است، حتما بايد به پزشک مراجعه شود. چرا که ممکن است به مصرف يک دوره آنتي بيوتيک نياز باشد. اگر زخم عميق است و پس از مراجعه به درمانگاه نياز به بخيه زدن دارد، پزشک به کمک بتادين سطح زخم را تميز و بلافاصله با الکل، بتادين را پاک مي کند تا روي زخم نماند و سپس آن را بخيه مي زند. در مدتي که نياز است براي التيام کامل زخم، بخيه ها روي زخم باشد، براي مراقبت از زخم، مثلا هنگامي که مي خواهيد به حمام برويد، باند روي زخم را باز نکنيد و بعد از دوش گرفتن، پانسمان آن را برداريد و با بتادين، سطح زخم را تميز کنيد. سپس بلافاصله با الکل (در صورت دسترسي نداشتن به الکل يا آب) بتادين را پاک و سپس زخم را پانسمان کنيد. فراموش نکنيد بتادين براي چند ثانيه بيشتر نبايد روي زخم بماند و سريعا پاک شود. گاهي زخم بر اثر تماس پوست با يک شيء بلند و تيز مثل سوزن، ميخ و ... به صورت سوراخ ايجاد مي شود که معمولا خونريزي هم زياد نيست اما با اين حال اين زخم ها اگر با اشياي بلند و تيز ايجاد شود، با توجه به اينکه عمق آن به قدري است که بتواند به بافت داخلي پوست آسيب برساند، بايد از بروز کزاز و عفونت پيشگيري شود. بنابراين حتما به مراکز درماني برويد.
زخم ناشي از سوختگي
از آنجايي که تقريبا يکي از مشکلات شايع ميان خانم ها، مواجهه با سوختگي هاي حرارتي از قبيل سوختگي با آب جوش، بخار داغ، اتو يا حتي پاشيدن مواد غذايي به سر و صورت است و باعث ايجاد زخم مي شود، در اين موارد، بلافاصله خنک کردن نواحي سوخته با آب سرد يا يخ (يا هر دو)، قبل از رفتن به مراکز درماني بسيار مفيد است، چرا که از عميق شدن سوختگي و نفوذ عامل آن به لايه هاي زيرين پوست جلوگيري مي کند. بنابراين ناحيه آسيب ديده را به سرعت خنک کنيد اما اگر دچار سوختگي سرد به دليل تماس با جسم سرد (تماس طولاني مدت با يخ) شده ايد، به سرعت ناحيه آسيب ديده را در تماس با آب گرم (البته نه داغ) قرار دهيد.
اسپري ضدعفوني کننده زخم قابل اعتماد است؟
از زماني که اپيدمي ويروس هاي مختلف مانند آنفلوآنزا و هپاتيت و ايدز نگران کننده شده است، محصولات ضدعفوني کننده اي به بازار عرضه شده، تا بتوان بخصوص در شرايطي که احتمال آلودگي مطرح است، با استفاده از آنها و براي به خطر نيفتادن سلامت، دست ها را استريل کرد. اين محصولات هم به صورت اسپري و هم بسته هاي کوچک، به اندازه تي بگ و حاوي مايع لزج هستند و در داروخانه ها موجود مي باشند، که از نوع دوم، مي توان براي ضدعفوني کردن دست و حتي خراش هاي سطحي و زخم هايي که عميق نيستند و به خونريزي نيفتاده اند، استفاده کرد.
البته نوعي از اين اسپري ها، به عنوان اسپري شستشو دهنده ضد ميکروبي زخم و سوختگي هستند، که براي ضد عفوني کردن انواع زخم بستر، زخم ديابتي و زخم هاي پس از جراحي به کار برده مي شود. در هر حال براي ضد عفوني کردن زخم ها با اين محصولات، ابتدا بايد زخم را با آب و صابون شست تا آلودگي هاي ميکروسکوپي که ديده نمي شود پاک شود، و پس از خشک کردن، اگر خونريزي نداشت و نياز به بخيه نبود، از اسپري هاي ضدعفوني کننده زخم استفاده شود. هر چند، باز هم استفاده از نوع مايع ضدعفوني کننده ها، که به صورت بسته هاي کوچک در بازار وجود دارد و علاوه بر خاصيت ضدباکتريايي، ضد ويروس نيز مي باشند، بيشتر توصيه مي شود.
نکته حائز اهميتي که بايد به آن توجه داشته باشيد، اين است که، استفاده از اسپري هايي که به عنوان ضدعفوني و ترميم کننده زخم در بازار هستند، خيلي کاربردي نبوده و مناسب هر نوع زخمي نيستند و استفاده از آنها، در اغلب موارد، بيمار را دچار اشتباه مي کند و او به جاي اينکه به پزشک مراجعه کند، به اميد تاثير اين اسپري ها در بهبود زخم، به پزشک مراجعه نکرده، و اين موضوع باعث وخامت وضعيت زخم، مي شود.
گردآوي: گروه سامت سيمرغ
منبع: bartarinha.ir