نحوه محاسبه وزن مناسب با شاخص توده بدن (BMI)
امروزه بهترين و دقيق ترين روش سنجش چاقي، شاخص توده بدني يا همان BMI است. BMI شاخص مطلقي از وزن در برابر قد است که از آن در طبقه بندي اضافه وزن و چاقي در افراد استفاده مي شود. در اين شيوه وزن فرد بر حسب کيلوگرم تقسيم بر مجذور قد بر حسب متر مي شود (Kg/m2).
BMI به دليل يکسان بودن براي هر دو جنس زن و مرد و تمامي سنين در افراد بزرگسال، بهترين مقياس براي اندازه گيري ميزان اضافه وزن و چاقي را در اختيار قرار مي دهد.
بر اساس تعريف سازمان بهداشت جهاني، فرد بالغي که BMI او مابين 25-29.9 باشد داراي اضافه وزن بوده و فردي که BMI برابر يا بيشتر از 30 داشته باشد به عنوان يک فرد چاق در نظر گرفته مي شود. در اين تعريف BMI کمتر از 18.5 به عنوان کمبود وزن و BMI مابين 18.5-24.9 به عنوان يک وزن متناسب و سالم در نظر گرفته مي شود.
متخصصان معتقدند که خطر ابتلا به بيماريهاي مزمن در ميان جمعيت ها، بويژه افرادي که BMI آنها بيشتر از 21 است به ميزان قابل ملاحظه اي در حال افزايش است.
اگر چه BMI با ميزان چربي بدن و چاقي مرتبط است ولي به شکل مستقيمي چربي بدن را اندازه گيري نمي کند و ممکن است در برخي از افراد نظير ورزشکاران با وجود نبود چربي اضافه در بدن ميزان بالاي BMI را سبب شود که آنها را در رده ي افراد چاق طبقه بندي کند.
ساير روش هاي ارزيابي چربي بدن و چگونگي توزيع چربي عبارتند از: اندازه گيري ضخامت پوست، اندازه گيري دور کمر، محاسبه نسبت دور کمر به دور باسن و شيوه هايي نظير سونوگرافي و سي تي اسکن و تصويربرداري با رزونانس مغناطيسي يا MRI.
عوارض چاقي و بيماري هاي مرتبط با آن
متخصصان عوارض زيادي را براي چاقي عنوان کرده اند که علاوه بر کاهش کيفيت زندگي موجب کاهش طول عمر نيز مي گردد.
پرفشاري خون
هرچه وزن شما بيشتر شود، بافت چربي شما نيز بيشتر مي شود. اين بافت براي زنده ماندن نياز به اکسيژن و ساير مواد غذايي دارد که بايد توسط جريان خون تأمين شود. هر چه نياز به اکسيژن و مواد مغذي بيشتر شود، حجم خون و مقدار فشاري که روي سيستم گردش خون وارد مي شود، افزايش مي يابد و هر چه حرکت خون در سيستم گردش خون بيشتر شود، فشار بيشتري بر ديواره ي سرخرگ هاي شما وارد مي شود. علاوه بر اين، چاقي باعث افزايش سطح هورمون انسولين در خون مي گردد که اين هورمون علاوه بر کنترل قند خون، باعث نگه داشتن آب و نمک در رگ ها مي شود که اين خود باعث افزايش حجم خون مي گردد. همچنين چاقي باعث افزايش تعداد ضربان قلب و کاهش ظرفيت عروق براي جابجايي خون مي شود که تمام اين عوامل باعث پرفشاري خون مي گردد.
ديابت
چاقي عامل اصلي ايجاد ديابت نوع 2 مي باشد، زيرا افزايش چربي باعث افزايش مقاومت بدن به اثر هورمون انسولين مي شود. لذا اين هورمون نمي تواند با مقادير طبيعي قبلي، وظيفه خود را که کنترل قند خون است، به درستي انجام دهد و قند خون بالا مي رود که خود يکي از عوامل مهم خطر براي سلامتي فرد است.
اختلال در چربي هاي خون
رژيم هاي غذايي که داراي مقدار زيادي چربي هاي اشباع شده مثل گوشت قرمز يا غذاهاي سرخ شده و همچنين لبنيات پرچرب هستند، مي توانند علاوه بر ايجاد چاقي باعث بالا رفتن کلسترول بد خون (LDL) و تري گليسريد خون شوند.
بيماري عروق کرونر قلب
اين بيماري از رسوب چربي در جدار سرخرگ هاي کرونر (سرخرگ هايي که به قلب خون رساني مي کنند) ايجاد مي شود. پس از مدتي، رسوب اين چربي ها باعث تنگ تر شدن ديواره ي داخلي عروق شده و خون کمتري به بافت قلب مي رسد. کاهش خون رساني به قلب، باعث آنژين صدري (درد قفسه سينه) مي شود. در نهايت انسداد کامل عروق قلبي مي تواند باعث سکته قلبي شود.
سکته ي مغزي
چاقي باعث تصلب شرائين و رسوب چربي در جدار سرخرگ ها مي شود که مي تواند سرخرگ هاي مغزي را نيز درگير کند و باعث تنگ شدن عروق مغزي شود. حالا اگر لخته خوني در اين عروق باريک ايجاد شود، مي تواند به طور ناگهاني باعث انسداد جريان خون به منطقه اي از مغز شده و منجر به سکته مغزي گردد.
سايش مفاصل
در افراد چاق به علت افزايش فشار وارده بر مفاصل (به ويژه مفاصل زانو، ران و مهره هاي پايين کمري)، غضروف مفصلي تخريب شده و باعث ايجاد درد مفصل و سفتي آنها مي شود.
ايست تنفسي در خواب (آپنه)
توقف تنفس در خواب، به ويژه در افراد چاقي که زياد خرخر مي کنند، ديده مي شود. اين افراد به هنگام خواب شبانه، به علت انسداد مسيرهاي هوايي ريه ها، براي مدت کوتاهي دچار توقف تنفس شده و مکررا در طول شب بيدار مي شوند.
سرطان
انواعي از سرطان ها با اضافه وزن همراه هستند که در زنان مي توان به سرطان سينه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، سرطان گردن رحم و سرطان کيسه صفرا اشاره کرد. مردان چاق نيز در معرض خطر بالاتري براي ابتلا به سرطان هاي روده بزرگ و پروستات هستند.
بيماري کبد چرب
در اثر چاقي، چربي بيشتري در ساختار کبد وارد مي شود که اين تجمع چربي در کبد، مي تواند باعث ايجاد التهاب و حتي تخريب بافت کبد شود و در نهايت به بيماري نارسايي کبدي (سيروز) منجر شود.
منبع: سيمرغ