چه خبر - رمزگشايي از 900 هزار ميليارد يارانه پنهان
يارانه ها از لحاظ نوع پرداخت عمدتاً به دو دسته آشکار و پنهان تقسيم بندي مي شوند. يارانه آشکار به طور کلي مبالغ و کمک هاي مالي است که دولت به طور مستقيم (نقدي يا کالايي) به اقشار محروم مي دهد. به عنوان مثال، دولت در سال هاي اخير، سالانه بيش از 42 هزار ميليارد تومان يارانه نقدي به 78 ميليون ايراني مي دهد.اما يارانه هاي پنهان، غير ملموس تر هستند.
در خصوص حامل هاي انرژي، معمولاً نرخ هاي صادراتي يا جهاني وجود دارند که از قيمت هاي يارانه اي اين کالاها بيشتر هستند.به عنوان مثال براي بنزين، در صورتي که نرخ هاي منطقه اي (فوب خليج فارس) را ملاک قرار دهيم، قيمت هر ليتر بنزين حدود 52 تا 54 سنت است که با نرخ ارز حدود 10 هزار تومان، بيش از 5 هزار تومان مي‌شود.
در حالي که ملاحظات تورمي، حمايت از اقشار محروم و ... مانع از افزايش قيمت بنزين در اين سطح است، بنابراين بايد گفت که دولت بابت هر ليتر بنزين در شرايط کنوني حدود 4200 تومان يارانه پنهان به مصرف کنندگان مي پردازد. همين مسئله هم منجر به توجيه پذيري و جذابيت قاچاق بنزين در سال هاي اخير شده است. به گونه اي که روزانه 10 تا 15 ميليون ليتر (معادل حدود 10 تا 15 درصد کل مصرف روزانه)، بنزين از کشور به خارج قاچاق مي شود. وضعيت حامل هاي انرژي ديگر مانند برق نيز چنين است.
به عنوان مثال هم اينک قيمت تمام شده توليد هر کيلووات ساعت برق بيش از 110 تومان است. در حالي که به طور متوسط تنها 60 تومان از مشترکان دريافت مي شود. بدين ترتيب دولت به ازاي هر کيلووات ساعت، بيش از 50 تومان يارانه برق به مشترکان ارائه مي کند.مثال ديگر، يارانه ارزي است که شامل توزيع 14 ميليارد دلار با نرخ ارز 4200 تومان براي واردات کالاهاي اساسي است.
اين ها تنها بخشي از يارانه هاي مستقيم و غير مستقيمي بود که دولت پرخرج، در اقتصاد بزرگ ايران توزيع مي کند. بديهي است وابستگي محاسبه يارانه پنهان کالاهايي مانند حامل هاي انرژي و کالاهاي اساسي وارداتي به قيمت ارز و نيز افزايش قيمت ارز در ماه هاي گذشته، ميزان اين نوع يارانه ها در اقتصاد ايران را به طرز بي سابقه اي افزايش داده است. به گفته نوبخت رئيس سازمان برنامه و بودجه هم اينک سالانه 934 هزار ميليارد تومان يارانه پنهان در کشور توزيع مي شود.
مصيبت عظماي توزيع غير عادلانه يارانه هاي پنهان
غير از ميزان بالاي يارانه پنهان توزيعي، چگونگي توزيع آن نيز از ديگر مسائل و مصائب اقتصاد کشور به شمار مي رود. هم اينک برخي محاسبات حاکي از اين است که ثروتمندان و دهک هاي درآمدي بالاتر، به مراتب به ميزان بيشتري از اين نوع يارانه ها بهره مند مي شوند. يک نمونه ساده آن يارانه بنزين است که طبيعي است خانوارهايي که خودرو ندارند، از اين يارانه ها نمي توانند استفاده کنند. از سوي ديگر، خانوارهاي با درآمد بالاتر، حساسيت کمتري درباره صرفه جويي سوخت و استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي دارند.
منبع: bartarinha.ir