چاپ

چه خبر - زايمان خانم نخست‌وزير و نطق آيت‌الله صدوقي

مهرداد خدير: «همۀ ما از دامان مادري به دنيا آمده‌ايم و از اين رو زايمان و به دنيا آوردن فرزند - با همۀ حيرت‌آوري تولد يک انسان - امري عادي است اما همين اتفاق اگر مربوط به زايمان و فرزندآوري يک «خانم نخست‌وزير» يا رييس يک دولت در دوران مسئوليت» باشد به اتفاقي نادر تبديل مي‌شود.
در آموزش‌هاي رسانه‌اي مي‌گويند اگر آجري از ديوار افتاد «خبر» نيست اما اگر همين آجر به سر رهگذري اصابت کند و جان او را بگيرد به «خبر» تبديل مي شود. بر اين سياق مي توان گفت اگر همسران يا زنانِ رييسان جمهوران و نخست وزيران زايمان کنند خبري نيست که در رسانه ها منتشر شود يا دست کم به خاطر مادر به آن توجه شود اما اگر خانمي که مادر مي شود و زايمان مي کند خود، رييس جمهور و نخست وزير يا رييس دولت باشد خبر متفاوت و جالبي است چون زن بودن اين مقامات هم تا چندي پيش خرق عادت بود چه رسد به اين که حين نخست وزيري زايمان کنند.
حالا خانم «جسيندا آردرن» نخست وزير 38 ساله نيوزيلند است که خبرساز شده چون زمام امور کشور ودولت را به معاون خود سپرد و به بيمارستان رفت و فرزند خود را هم به دنيا آورد و اکنون در مرخصي 6 هفته اي به سر مي برد.
البته او نخستين زن سياستمدار نيست که در هنگام رياست دولت زايمان مي کند زيرا 30 سال قبل خانم بي‌نظير بوتو اولين نخست وزير زن در يک کشور اسلامي اولين نخست‌وزير يا رييس دولت در جهان هم لقب گرفت که هم زمان با رياست کابينه زايمان کرد و فرزند خود را به دنيا آورد و زايمان خانم نخست وزير نيوزيلند در عين متفاوت و غير معمول بودن، ياد نخست وزير فقيد پاکستان را نيز در ذهن ها تازه کرد؛ زني که ريشه ايراني هم داشت و نامي آشنا براي ايرانيان است و با مرگ تراژيک به چهره اي تاريخي بدل شده است.
يکي از دلايل اين پديده البته اين است نسل جديد رهبران دنيا جوان اند و زير چهل سال سن دارند و خانم آردرن در کنار رهبراني چون امانوئل ماکرون فرانسوي، ترودوي کانادايي و کورتس اتريشي قرار مي گيرد.
انگيزۀ اين نوشته يک يادآوري تاريخي ديگر است نه بي نظير بوتو که در اين روزها در خبرها خوانده ايم.
آن يادآوري تاريخي اما نطق پيش از دستور آيت الله محمد علي صدوقي، نمايندۀ استان يزد در مجلس بررسي نهايي قانون اساسي مشهور به خبرگان قانون اساسي در جلسه شصت و سوم اين مجلس و در ساعت 15: 15 روز 19 آبان 1358 خورشيدي است.
در آن زمان بحث شرط مرد بودن رييس جمهوري مطرح بود و در نهايت با هوشمندي آيت الله بهشتي به جاي کلمۀ «ذکور» که مخالفت هايي را در جامعه برمي‌انگيخت يا قيد نکردن هيچ شرطي که روحانيون سنتي و بعضا در سطح مراجع را ناراضي مي کرد تعبير «رجل سياسي» را قرار دادند که هم معني مرد از آن مستفاد شود و هم مي توان به معني شخصيت هاي برجستۀ سياسي فارغ از مرد و زن بودن دانست.
آيت الله صدوقي نزديک به 39 سال قبل و در نطق قبل از دستور خود در ميان دلايل مخالفت با رياست جمهوري يا نخست وزيري زنان، به احتمال «زايمان» هم اشاره مي کند:
«... يکي از رفقا مي گفت که همان طور که زن مي تواند وليّ صغيرش شود پس مي تواند رييس جمهور هم بشود. حالا اين چه حسابي است چون مي تواند بچه را باز بکند و پاکش بکند و از کثافت برکنارش بکند و پستان بگذارد در دهانش، پس مي تواند رييس جمهور يا نخست وزير بشود؟
من گمان نمي کنم که اين قياس صحيحي باشد. شما را به خدا کار را بر رهبر دشوار نکنيد و براي او زحمت ايجاد نکنيد و به علاوه هنوز مردها کار ندارند و بيشترشان بيکار هستند حالا بياييد و فرمانداري را به زن بدهيد؟
چطور شده آقاي محترم از اولي که خشت دنيا را برپا گذاشتند اين همه ساختمان و اين همه قنات، اين همه اختراع تمام شان به دست مرد بوده در يزد ما قناتي هست که 170 متر طناب مي خورد تا برسد به آب. تمام اين قنوات - در حدود 24 هزار قنات در يزد وجود دارد - آيا کلنگ کدام يک از اين قنات ها را يک زن زده؟ کدام يک از اين ساختمان ها را زن درست کرده؟ حالا چطور شد که پشت ميز نشيني را حق داشته باشد و کارهاي سنگين را حق نداشته باشد؟ اين يعني چه؟ اگر مي خواهند دوش به دوش مردان کار کنند بنايي هم بکنند و همراه ما قنات هم درست بکنند. کار سنگين براي ما و پشت ميز نشستن براي آنها؟
اصلا حالا آمديد و يکي از اين زن هاي شايسته و کامل را به مقام رييس جمهوري و نخست وزيري رسانديد و منصوب کرديد. يک روز صبح مي رويم و مي بينيم که نخست وزيري تعطيل است! چرا؟ براي اين که ديشب خانم نخست وزير زايمان کردند. اينها همه براي ما ننگ و عار است. يعني چه؟ شما را به خدا اين را جزو قانون نياوريد...»
مرحوم اکبر پرورش البته اعتراض مي کند و مي گويد: «اين جور صحبت کردن صحيح نيست» و آيت الله منتظري رييس مجلس خبرگان قانون اساسي هم تصريح مي کند: «آقايان تصديق نخواستند. مطلبي را که به نظرشان رسيد گفتند والا ما همه قايل به احترام به زنان هستيم و نمي خواهيم بار سنگين بر دوش خانم ها بگذاريم و گرنه حرمت خانم ها محفوظ است و اصلا اگر زن ها نبودند مردها نبودند.»
آيت الله محمد علي صدوقي دو سال بعد ترور شد و به شهادت رسيد و نماند تا ببيند چند سال بعد زني در عين بارداري، نخست وزير شد و در حين نخست وزيري زايمان کرد و 30 سال بعدتر نيز باز زني و اين بار در نيوزيلند نخست وزير شد و در همان دوران نخست وزيري زايمان کرد و مايه ننگ و عار نيست و نخست وزيري هم تعطيل نشده و همه به «خانم نخست وزير - مادر» تبريک مي گويند و دفتر و خانۀ او پر از گل شده است.
اتفاقا از اين که سياستمداران زن، مادرانگي و زنانگي داشته باشنداستقبال مي شود زيرا پاره اي نخست وزيران زن متهم به روحيات مردانه و دوري از ظرايف زنانه و عواطف مادرانه شده بودند.
اين توضيح نيز ضرورت دارد که آنچه نقل شد عين جملات آيت الله صدوقي در جلسه 19 آبان 1358 و به نقل از «صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسي نهايي قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران» است؛ در حالي که آقاي اسدالله بادامچيان چندي پيش در گفت و گويي ادعا کرده بود شهيد صدوقي اين سخنان را در پاسخ به ابوالحسن بني صدر نماينده استان تهران گفته بود چون بني صدر دخترش ( فيروزه) را لايق رياست جمهوري مي دانست!
حال آن که در مشروح مذاکرات قانون اساسي ما با چنين امري رو به رو نيستيم و هر چند آقاي بادامچيانِ مؤتلفه مي‌تواند ادعا کند اين روايت را از فردي و در حاشيه شنيده اما وقتي کنار ادعاي ديگر او دربارۀ عضويت شهيد رجايي در مؤتلفه مي‌گذاريم - در حالي که رجايي از عضويت در نهضت آزادي هم در سال 58 استعفا کرده و به عضويت حزب جمهوري اسلامي هم درنيامده بود چه رسد به مؤتلفه، به خود حق مي دهيم به جاي اعتماد به روايت آقاي بادامچيان به اصل مذاکرات قانون اساسي مراجعه کنيم.
آيت الله شهيد صدوقي به صدق و صفا شهرت داشت و از منظر سنت سخن مي‌گفت. سنتي که به زنان مي‌گفت اگر مي‌خواهيد دوشادوش مردان کار کنيد بايد قنات هم حفر کنيد و حالا هم زنان نخست وزير مي‌شوند و هم حين نخست وزيري زايمان مي‌کنند و از آن 24 هزار قنات سال 58 هم نمي‌دانيم چند قنات باقي مانده تا درباره مرد بودن حفرکنندگان صحبت کنيم...»

منبع: asriran.com