چاپ

چه خبر - رمز و راز جعفر پناهي, از سکوت آغاز تا هياهوي پايان

اين يادداشت کوتاه نه درباره سه‌رخ- آخرين فيلم جعفر پناهي- که درباره خودِ اوست. من فيلم را نديده‌ام. چه‌بسا اگر روزي هم ديدم، از آن خوشم نيايد. اين يک سمت ماجراست، اما جعفر پناهي فيلم‌سازي تحسين‌برانگيز است با روحيه‌اي مقاوم. اين سمت ديگر ماجراست؛ همان سمتي که من دوست دارم و اين يادداشت کوتاه درباره آن است؛ درباره مردي که از پنجره وارد مي‌شود و ناگهان بر بام جهان مي‌ايستد؛ مردي که اجازه نمي‌دهد چيزي مانع رفتنش شود. چيزي نگهش دارد. چيزي او را پس بزند. چيزي از کارکردن- فيلم‌ساختن- بازش دارد. اين خصلت کمياب و رشک‌برانگيز دقيقا همان چيزي است که ما همه به آن احتياج داريم. پناهي به‌جز فيلم‌ساختن، نوعي از زندگي را هم به تماشاگرش گوشزد مي‌کند؛ نوعي از زندگي که با ايستادن، سر در گريبان‌‌بردن، کوتاه‌آمدن و درجازدن ناآشناست.
کمتر کسي خبر داشت که پناهي فيلم جديدي ساخته است. با اعلام اسامي فيلم‌هاي بخش مسابقه جشنواره کن امسال، حيرت بيشتر شد. به‌جز اصغر فرهادي که احتمال حضورش در جشنواره از مدت‌ها قبل مي‌رفت، اين‌بار ايران با دو فيلم در بخش مسابقه اصلي حضور داشت. دومي، سهم فيلم‌سازي بود که اصلا قرار نبود فيلمي بسازد و حالا فيلم ساخته‌شده‌اش دومين ميهمان کن بود. رايزني‌ها براي حضور او در کن شروع شد؛ چيزي که نتيجه‌اش از قبل معلوم بود. نه نامه رئيس جشنواره و نه حمايت‌هاي ديگر فيلم‌سازان و هنرمندان نتوانست اين سد را بشکند. پناهي خود در فرودگاه حاضر شد و همکارانش را بدرقه کرد. با لبخند. اين تصويري است از هنرمندي که هيچ چيزي جلوي راهش را نمي‌گيرد و لاجرم هيچ چيزي هم نمي‌تواند حذف يا مغلوبش کند.چند روز بعد، نتيجه‌اش معلوم شد. دخترش بر سن حضور پيدا کرد و پيام پدرش را خواند؛ براي جايزه‌اي که حالا در دست داشت. پس شايد درست‌تر باشد که بگوييم پناهي در کن حضور داشت. نه ما و نه هيچ‌کس ديگري او را نمي‌ديد، اما فيلمش بود و ديده شد و بر بام ايستاد و اين براي هنرمندي که مي‌خواهد حرفش، کارش و هنرش ديده شود کافي است. پناهي زماني گفته بود: «من فيلم‌سازم. اگر از در راهم ندهند از پنجره مي‌آيم».اين داستان مردي است که از پنجره آمد و بر بام جهان ايستاد. مبارکش باشد.
پي‌نوشت: در صفحه معرفي فيلم، نويسندگان فيلم‌نامه جعفر پناهي و نادر ساعي‌ور ذکر شده‌اند، اما در تصويري که از شب اختتاميه کن مخابره شده، نام نادر ساعي‌ور به‌ عنوان تنها نويسنده فيلم‌نامه سه‌رخ ذکر شده است. چه فيلم‌نامه فقط توسط ساعي‌ور نوشته شده باشد، چه در همکاري با پناهي، نامي که از شب اختتاميه تاکنون در خبرها جا افتاده است، ساعي‌ور است. خوب است که پناهي که خود در جريان کاملِ فيلمش هست، نامي از او ببرد تا حق او نيز محفوظ بماند.
نويسنده: شاهرخ دولکو
منبع: روزنامه شرق