چه خبر - القانيان در 18 ارديبهشت محاکمه و در بامداد 19 ارديبهشت اعدام شد
روز 19 ارديبهشت 1358 حبيب‌الله القانيان، رييس وقت انجمن کليميان و بنيانگذار شرکت پلاسکو به حکم شعبه سوم دادگاه انقلاب اسلامي تهران و به جرم ارتباط با اسراييل و خيانت به کشور اعدام شد.
«تاريخ ايراني» نوشت: حبيب‌الله القانيان در سال 1337 شرکت پلاستيک‌سازي پلاسکو را در تهران تاسيس کرد و به تدريج پلاسکو را به بزرگ‌ترين و پيشرفته‌ترين شرکت پلاستيک ايران تبديل کرد و صنايع پروفيل آلومينيوم را راه انداخت. القانيان به خاطر موفقيت‌هاي اقتصادي‌اش به شهرت خاصي در ايران و اسرائيل رسيد. ساختمان پلاسکو واقع در چهارراه استانبول و ساختمان آلومينيوم واقع در خيابان جمهوري که نخستين برج‌هاي ايران بودند، بخشي از اموال وي قبل از انقلاب بود.
کمتر از چند ماه پس از انقلاب اسلامي القانيان بازداشت و پس از مدتي در روز 18 ارديبهشت 1358 در شعبه سوم دادگاه انقلاب اسلامي محاکمه شد. روزنامه کيهان فرداي آن روز، دادگاه القانيان را اين چنين گزارش کرد:
«بعدازظهر ديروز شعبه سوم دادگاه انقلاب عدل اسلامي تشکيل جلسه داد. ابتدا متن کيفرخواست صادره از سوي دادسراي دادگاه انقلاب براي حبيب‌الله القانيان خوانده شد. بر اساس کيفرخواست، حبيب‌الله القانيان به شناسنامه 6108 با سواد، جاسوس و سرمايه‌دار صهيونيسم متهم است به:
1 - دوستي با دشمنان خدا و دشمني با دوست خدا
2 - جاسوسي به نفع دولت اسرائيل
3 - جمع‌آوري کمک و اعانه به نفع ارتش اسرائيل به منظور بمباران کردن مردم بي‌پناه فلسطين
4 - صرف درآمد و بهره‌گيري‌ها، استعمار ايران، محارب و غاصب ضد اسلام و حق
5 - فساد در زمين به صورت از بين بردن منابع اقتصادي و نابود کردن جامعه
6 - محاربه با خدا و رسول خدا و تمام مردم ايران
7 - سد راه خدا و سد راه تکامل ارزش‌هاي اسلامي و انساني
8 - معاونت در کشتار بي‌رحمانه مردم مبارز فلسطين
دلايل اتهام:
1 - اقارير موجود در پرونده
2 - دلايل موجود در پرونده
3 - تشکيل جلسه با بي‌رحم‌ترين دشمنان ايران، موشه دايان و آبا ابان
4 - و دلايل مربوط به خريد آپارتمان چندين طبقه
پس از قرائت متن کيفرخواست، القانيان به دفاع از خود پرداخت و گفت: «احتراما اينجانب حبيب‌الله القانيان افتخار مي‌کنم کليمي ايراني هستم، من مخالف دولت صهيونيسم اسرائيل هستم. 85 درصد کليمي‌ها اشکناز هستند و اشکنازي‌ها، يهودي‌ها را اصلاً به حساب نمي‌آورند. من خداي ناکرده هيچ‌وقت جاسوسي به نفع دولت غاصب صهيونيسم نداشته و نخواهم داشت. تا به حال هيچ‌گونه کمک يا اعانه‌اي به نفع اسرائيل و ارتش غاصب اسرائيل نداده و نخواهم داد. من موافق کشتار مردم فلسطين نيستم. من مخالف با صهيونيسم بودم و حاضرم با جان و دل به جنگ با اسرائيل بروم. افتخار مي‌کنم داراي سهمي از کارخانجات پلاسکو ملامين، پلاستيک شمال، لوله شمال و کارخانه يخچال جنرال الکتريک و پروفيل آلومينيوم مي‌باشم.»
پس از دفاع القانيان، نماينده دادسرا در دفاع از کيفرخواست گفت: «آقاي القانيان در بازپرسي اعلام کرده که من به هيچ عنوان با دولت اسرائيل ارتباط ندارم و اگر معلوم شود حاضر به تحمل اشد مجازات هستم و در محضر دادگاه بيان داشت با صهيونيسم مخالف است. اولاً اين سوال براي دادسراي انقلاب مطرح است، شما که با صهيونيسم مخالف بوديد، به چه صورتي اين مخالفت خود را اعلام نکرديد که هم‌کيشان شما متوجه اين مسئله بشوند؟ گفته‌ايد اموالي در خارج از ايران نداريد. آنچه در پرونده منعکس است ساواک گزارش داده است آقاي القانيان در اسرائيل نزديک به تل‌آويو چند قطعه زمين خريداري کرده که اين دليل بر اتهام شماست.»
نماينده دادسرا در قسمت ديگري از سخنانش گفت: «ما استناد به گزارش ساواک، مهم‌ترين عامل امنيتي که با سازمان سيا همکاري نزديک داشت، کرده‌ايم. ساواک در گزارش ديگري اعلام داشته است: که بيش از يک ميليون دلار پرداخته‌ايد و زمين در نزديکي تل‌آويو خريده‌ايد که قيمت آنها هم افزايش پيدا کرده است و بخش تحقيق ساواک اين نظريه را تأييد کرده است. در گزارش ديگري ساواک از آسمان‌خراش نيمه‌تمام شما نام برده که در تل‌آويو ساخته مي‌شود و سه برابر پلاسکو بلندي دارد. اين ساختمان را «سه‌شنبه» (نام مستعار يک مامور ساواک) شناسايي کرده، مامور ديگر بنام «چهارشنبه» نيز تأييد کرده است.»
نماينده دادسرا سپس به گزارش ديگري که در تاييد اتهامات متهم بود، اشاره کرد و آن را براي اعضاي دادگاه قرائت کرد. درباره جلسه‌اي که به اتفاق موشه دايان، آبا ابان و چند تن ديگر از سران اسرائيل با حضور القانيان تشکيل شده بود و در آن راجع به کمک مالي القانيان به يهوديان بحث و مشاوره شده بود، «سه‌شنبه» نظر داده است: «القانيان کشور اسرائيل را سرزمين اصلي خود دانسته و «چهارشنبه» (عضو ديگر ساواک) در گزارش خود تاييد کرده که شما علاقه‌اي به ايران نداشتيد، بلکه مي‌خواستيد به اسرائيل برويد.»
نماينده دادسرا افزود: «آقاي القانيان، با اين گزارش‌ها که در پرونده شما مضبوط است، دليل ارتباط شما با اسرائيل و کمک مالي‌تان به صهيونيسم اسرائيل است، موضع اسرائيل در دنيا براي همه مشخص است، آيا نمي‌دانستيد ارتباط شما با اسرائيل موجب از بين رفتن حقوق مردم ستمديده مملکت مي‌شود؟ شما اقرار کرديد که با وارد کردن محصولات آمريکايي عملاً پاي منافع اقتصادي آمريکا و صهيونيسم اسرائيل را در اينجا باز کرديد. متاسفانه در نظام سابق ايران، رژيم سعي مي‌کرد از طريق تبليغ کالاهاي پرزرق و برق، از طريق ايجاد اشتهاي کاذب، يک جامعه مصرفي در ايران ايجاد کند. دادگاه محترم با توجه به مدارک موجود ارتباط ايشان با اسرائيل مشخص است. من تقاضاي صدور حکم شرعي براي متهم دارم.»
القانيان در آخرين دفاع خود بار ديگر مدعي شد با اسرائيل ارتباط نداشته و کمکي هم نکرده است تا اينکه ساعت يک بعد از ظهر روز هجدهم ارديبهشت‌‌ماه رييس دادگاه به کفايت دادرسي راي داد و دادگاه وارد شور شد. اعضاي هيات منصفه دادگاه به اتفاق آرا متهم را به اعدام محکوم کردند. اين حکم بامداد 19 ارديبهشت اجرا و حبيب‌الله القانيان تيرباران شد. اين اعدام يک روز پس از آن صورت گرفت که چند چهره ديگر دوران پهلوي از جمله دکتر جواد سعيد رييس سابق مجلس شوراي ملي و دبيرکل حزب رستاخيز، دکتر محمدرضا عاملي تهراني وزير اطلاعات در کابينه شريف امامي و وزير آموزش و پرورش در کابينه ازهاري و دکتر غلامرضا کيان‌پور استاندار سابق اصفهان و آذربايجان و وزير اطلاعات و دادگستري کابينه هويدا به جوخه آتش سپرده شدند.
از آنجا که القانيان، رييس وقت انجمن کليميان و نخستين يهودي اعدامي پس از انقلاب بود، اعدامش با واکنش سريع دولت آمريکا روبرو شد و واشنگتن با محکوم کردن آن در 28 ارديبهشت 58 قطعنامه‌اي را در سناي آمريکا عليه ايران تصويب کرد. اين قطعنامه با انتقاد شديد امام خميني و نيز گروه‌ها و جريانات در داخل کشور مواجه شد. دولت موقت در اثر اين انتقادات از پذيرش «والتر کاتلر» سفير جديد آمريکا در ايران خودداري کرد. اين امر به تيرگي روابط دو کشور انجاميد و در ادامه با پذيرش شاه در آمريکا و اشغال سفارت اين کشور توسط دانشجويان به اوج رسيد و روابط رسمي ايران و آمريکا در اثر اين وقايع در فروردين 59 قطع شد.
منبع: isna.ir