چاپ

چه خبر - عباس کيارستمي: سوره زلزال تکانم داد

کتاب «سينمايي ديگر؛ چند مقاله و گفت‌وگو درباره سينماي عباس کيارستمي» به کوشش سيدعماد حسيني دوشنبه 3 ارديبهشت ماه 97 در دانشکده سينما و تئاتر دانشگاه هنر رونمايي شد. در بخشي از اين کتاب پرسش و پاسخي بين ژان لوک نانسي، فيلسوف فرانسوي با عباس کيارستمي آمده است که در آن درباره قرآن صحبت مي شود. خواندن اين بخش از گفتگو براي اولين بار خالي از لطف نيست:

کتاب سينمايي ديگر؛ چند مقاله و گفت‌وگو درباره سينماي عباس کيارستمي

کيارستمي:
من يک سوال دارم. (کيارستمي سوره اي از قرآن را مي خواند؛ سوره زلزله) بسم الله الله الرحمن الرحيم إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا، وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا، وَقَالَ الْإِنْسَانُ مَا لَهَا، يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ َخْبَارَهَا، بِأَنَّ رَبَّکَ أَوْحَي لَهَا، يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِيُرَوْا أَعْمَالَهُمْ، فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَيْرًا يَرَهُ.

ژان لوک نانسي گفت چه انگيزه اي داشتيد براي اشاره به اين سوره؟ کجا آن را پيدا کرديد؟

براي من يکي از زيباترين سوره هاي قرآن است. نمي دانم شما هم اعتقاد داريد يا نه؟ حدود بيست سال پيش به اين سوره براي ساختن يک فيلم فکر مي کردم. خيلي برايم تکان دهنده بود وقتي در نوشته هاي شما آن را خواندم.

(نانسي بخشي از کتاب بداهت فيلم را به نقد فيلم زندگي و ديگر هيچ که به زبان فرانسه به زندگي ادامه دارد ترجمه شده اختصاص داده است. او معتقد است که فيلم کيارستمي بيانگر اين نکته است که زندگي چه در عزا و غم و چه در شادي راه خود را مي رود. نانسي براي اثبات حرف خود مصداق هايي همچون فوتبال ديدن زلزله زدگان را برمي شمرد.

نانسي بعد از تحرير اين نقد در صفحه 50 کتاب، به سوره زلزال اشاره مي کند و مي نويسد:

«آيا ممکن است کيارستمي به خاطر اداي احترامي نهان به فرهنگ قوم خويش، در ساخت فيلم زندگي و ديگر هيچ به سوره هاي 98 و 99 از قرآن که نام آنها به ترتيب البينه و الزلزال است انديشيده باشد؟» کيارستمي نيز به اين جملات اشاره دارد.) (ناشر)

شما همه قرآن را حفظ هستيد؟

نه اما اين يکي را از حفظ مي دانم. اين سوره به نظرم بسيار عرفاني است، بسيار مدرن است، تصوير بسيار زيبايي از روز قيامت دارد.
ژان لوک نانسي:
من نه قرآن را زياد مي شناسم و نه سنت اسلامي را اما کمابيش آن قدر مي شناسم که با ديدن «زندگي و ديگر هيچ» به يادم آمد سوره اي به نام زلزله در قرآن است.

گفت‌وگوي عباس کيارستمي با ژان لوک نانسي در کتاب سينمايي ديگر

اين سوره را از کجا مي شناسيد؟
من به مساله يکتاپرستي در مجموع علاقه بسيار دارم. از اين پس مي خواهم درباره اين مساله و خاصه مساله مجاورت يکتاپرستي و فلسفه در تمامي سرچشمه هاي تمدن غرب کار کنم و به اين دليل سعي کردم قرآن را بهتر بشناسم. من به اين سوره استناد کردم چون تصور مي کردم سرلوحه خاموشي براي فيلم شما باشد. خصوصا هنگامي که به اين آيه فکر مي کنم؛ آن گاه که همه جا يکسره ويراني است. زمين به زبان مي آيد و يک حکايت تعريف مي کند. براي من فيلم همين بود.
کيارستمي:
به نظرم يکي از زيباترين سوره هاي قرآن است. يک بيان تصويري است اما موقع ساختن فيلم اصلا به يادش نبودم. اين استنباط شما مرا به ياد آن انداخت و ديدم انصافا هم بلد بودم و هم سال ها پيش دلم مي خواست فيلمي درباره اش بسازم.
ژان لوک نانسي:
شايد ناخودآگاه است. به قرآن فکر کردم چون شما ايراني هستيد، نه به متن ولتر درباره زمين لرزه ليسبون که در غرب مورد استناد و ارجاع است.

مراسم رونمايي از کتاب «سينمايي ديگر؛ چند مقاله و گفت‌وگو درباره سينماي عباس کيارستمي» روز دوشنبه 3 ارديبهشت ماه ساعت 14 در هم‌انديشي «مطالعات جشنواره» در دانشکده سينما و تئاتر دانشگاه هنر برگزار مي‌شود. اين برنامه از جمله برنامه هاي جنبي سي و ششمين جشنواره جهاني فيلم فجر است.

منبع: mehrnews.com