چاپ

چه خبر - گفت و گوي منبع: سيمرغ با بابک کريمي

روز گذشته بابک کريمي در کاخ جشنواره جهاني فجر به توضيح موضوعاتي پيرامون فيلمسازي در عرصه جهاني پرداخت. با وي گفت و گويي داشتيم تا اين موضوعات را مفصل تر برايمان بازگو و تشريح نمايد.

يک اثر سينمايي چه المان هايي بايد داشته باشد تا قابليت عرضه شدن در عرصه جهاني را پيدا کند؟

ما يک سري چيزها را سينما مي ناميم, همه شان را. اما اين شکل ظاهري شان است که آن ها را يکسان در زير يک عنوان مي آورد. مساله اين است که هر هنرمندي دو راه در پيش رويش دارد, ميتواند از اتوبان رد شود, راهي که از پيش تعيين شده است و در آن همه چيز قابل پيش بيني است. ما در اتوبان ميدانيم که کجا مي شود غذا خورد, کجا بنزين زد و ... . اما راه دوم رفتن در جاده خاکي ست که در آن علامت سوال هاي بسياري وجود دارد. در آن جا هيچ چيزي براي شما, از پيش حاضر نيست. حتي ممکن است خيلي هم خطرناک باشد ولي, در آن جاده خاکي است که احتمال يافتن يک چيز ناب و منحصر به فرد وجود دارد. چيزي که تا به حال ديده و کشف نشده است. پس ما زماني مي توانيم بگوييم که سينماگرمان سينماگر است و يا هنرمندمان هنرمند است که آن تعريف ظاهري را تنها شامل نشود. وارد جاده خاکي شود و پژوهش نمايد، تا به چيزي جديد برسد. يکي از دلايلي که اصغر فرهادي و عباس کيارستمي به شهرت جهاني رسيده اند اين است که آن ها فقط سينماگر نيستند، بلکه مسير خاصي را رفته اند، و در آن مسير به چيزهايي رسيد که آن ها براي تمام مردمان جهان جذابيت دارد و جالب است.

تنها در جاده خاکي ميتوان چيزهاي کشف نشده را يافت!

آنها نمي آيند حرفي را که از پيش زده شده و يا موضوعاتي که پرونده شان از قبل در اروپا و امريکا بسته شده است را کار کنند. آن ها به دنبال تکرار مکررات نيستند. حرف هاي تکراري جذابيتي براي شنيده شدن در سطح جهاني ندارند. مثلا شما در نظر بگيريد فردي از خارج از کشور بيايد و به ما فرش بفروشد، قطعا اين کار او در نظر ما يک تقليد محسوب ميشود، و جذابيتي ندارد. او بايد چيزي را عرضه کند که ما نداريم.پس فيلمسازان ما بايد فيلم هايي را در عرصه جهاني به نمايش بگذارند، که تکرار مکررات نباشد، کاري که آن ها قبلا انجام داده اند نباشد. در آن صورت است که يک کار ارزشمند ساخته و توليد ميشود. هدف، معرفي يک بينش متفاوت است و نه صرفا ساخت يک اثر سينمايي.

بابک کريمي در جشنواره جهاني فجر

آيا مقايسه جشنواره جهاني فجر با جشنواره هاي بين المللي خارج از کشور کار درستي است؟

کاري ست کاملا اشتباه. مانند اين است که يک کودک دبستاني را با فردي که سه دکترا دارد مقايسه نماييم. البته آن کس که سه تا دکترا دارد هم روزي دبستاني بوده است. جشنواره جهاني فجر راه خودش را پيدا کرده است و در حال پيشروي در مسيرش است. آن ها راهي را رفته اند و به بينش خودشان رسيده اند . ما دو راه در پيش رو داريم يا مقلد آن ها مي شويم يا راه خودمان را پيدا ميکنيم. و ديدگاه خاص خودمان را با سينما عرضه مي نماييم. يا دنباله رو بينش آن ها ميشويم. وقتي خارجي ها يک مسير را رفته اند و به يک فرم جشنواره اي و يک بينش سينمايي رسيده اند و موفق هم بوده اند لزومي ندارد ما دوباره کاري که آن ها سال هاست انجام داده اند را عينا تکرار نماييم. ارائه يک جشنواره فتوکپي جشنواره هاي خارجي چيزي به ما و سينماي ما اضافه نخواهد کرد. ما در طول مسير آزمون و خطا خواهيم داشت. جشنواره جهاني فجر هم در ادامه روندش تغيير خواهد کرد و خود را تصحيح خواهد نمود.

بابک کريمي در ادامه ويژگي اصلي جشنواره جهاني فجر را چنين برشمرد:

اين جشنواره يک جشنواره کاملا سينمايي ست. يک جشنواره با تم شوآف و رد کارپت و نمايش لباس و ... نيست. در اين جشنواره بوي سينما کاملا حس مي شود و اين مهم است. که هر کس که به اينجا مي آيد، از مهمانان و فيلمسازان گرفته تا علاقمندان، همه براي سينما مي آيند اينجا نه براي دلايل ديگر. در فجر ملي شرايط به گونه است که به نظر مي رسد کساني که به محل جشنواره مي آيند دغدغه همه چيز را دارند، الا سينما. در مورد هر موضوعي صحبت به ميان مي آمد به غير از فيلم.

شما در صحبت هاي تان اشاره داشتيد که يک فيلم وقتي تبديل به يک اثري هنري در سطح جهاني خواهد شد که حرف تازه اي براي گفتن داشته باشد، برخي از رسانه ها با چنين جرياني مخالفند و آن را سياه نمايي مي نامند، شما چه ديدگاهي در اين باره داريد؟

قضيه سياه نمايي بحثش طولاني ست آيا اگر ما سفيد نمايي کنيم خدمتي به جامعه کرده ايم؟

انسان هاي سراسر جهان به هم نزديک هستند

ما داريم درباره يک بينش صحبت ميکنيم. انسان ها زماني که درد همديگر را مي فهمند و کشف ميکنند احساس نزديکي به هم مي کنند. مثلا شما ممکن است فيلمي را ببينيد که مربوط به دوران نئورئاليسم ايتاليا باشد و شما با خود بيانديشيد که واي تا چه اندازه شبيه به ايران است. برخلاف نظر برخي بزرگان که ما انسان ها را دور از هم ميخواهند نشان دهند ما انسان هاي سراسر جهان بسيار نزديک به هم هستيم. چرا که همه ما در وهله اول انسان هستيم. نمايش درد يک جامعه به معناي آن نيست که بخواهيم بگوييم دردمنديم، ضعف هاي خودمان را ببينيم.

پنهان کردن حقيقت جامعه خيانت به آن است، نبايد خاک ها را زير فرش پنهان نماييم

جامعه اي پيشرفت مي کند که جسارت داشته باشد خودش را در آينه ببيند و زير سوال ببرد و تصحيح کند تا بتواند به جلو برود. اينکه ما با خودمان رودرباستي داشته باشيم و بخواهيم گرد و خاک را زير فرش پنهان کنيم، خيانت به جامعه است.

سفيد نمايي در واقع نوعي جعل و گول زنک است

اين مساله علاوه بر ابعاد اجتماعي در سطح فردي هم مطرح است. مثلا شما ميخواهيد روزنامه نگاري کنيد اگر شما ضعف هاي خودت را ببيني در اين کار ميتواني به جلو بروي، اينکه ايرادات خود را پنهان کني و فقط بگويي من روزنامه نگار خوبي هستم و ... بزرگترين خيانت را به خودت کرده اي. گول زدن و جعل سفيد نمايي نيست. انسان حتي موقع خريد لباس هم ابتدا توجه ميکند آن لباس مشکلي نداشته باشد. آيا نبايد ضعف هاي اجتماع را ديد و در موردشان بحث راه انداخت؟ تا کي بايد اين مساله ادامه يابد. علت پيشرفت کشورهاي توسعه يافته فقط اين نيست که دانشمند داشته اند، آن ها حقيقت جامعه شان را همان گونه که هست مي بينند. با تمام اشتباهات و ضعف هاي شان. سپس براي آن ها راه حل پيدا ميکند. آن ها هم خطا ميکنند. اصلا آزمون و خطا اتفاق مي افتد.

هر کدام از بزرگان ادب اگر اکنون مي زيستند، آثارشان توقيف مي شد!

تمام تاريخ هنر را که در نظر بگيريد همين امر صدق مي کند. مثلا شکسپير، درام نويس بوده. مولير نيز همينطور، و حتي بزرگان خودمان، فردوسي.
در شاهنامه پدر، پسرش را مي کشد، از اين دراماتيک تر؟ اما تمام اين ها کمک کرده است تا چيزي را از دور ببينيم و بفهميم کجاست. اگر تمام بزرگان ادب و هنر تاريخ ايران در زمان حال حاضر زندگي ميکردند و همان آثاري را خلق ميکردند که باعث پيشرفت انسانيت شد، الآن آثارشان توقيف ميشد و ما پيشرفتي نميکرديم، واژه سياه نمايي، اصطلاحي بسيار سطحي ست.

به عنوان آخرين سوال:
اگر شما فردا بخواهيد يک صبحانه کاري بخوريد دوست داريد با کدام هنرمند، اين صبحانه را صرف کنيد؟ با اين تصور که هر هنرمندي را که بخواهيد با شما همراهي کند، هر هنرمندي از هر گوشه جهان

فرانسيس فورد کوپولا

گزارش : پگاه ماسوري
منبع: سيمرغ