چه خبر - علائم ام اس multiple Sclerosisام اس چيست؟
ام اس يک بيماري مزمن است که به عصب ها در نخاع و مغز و همچنين عصب هاي بينايي آسيب مي زند.ام اس يا MS مخفف عبارت multiple Sclerosis است که Sclerosis به معناي زخم است و افراد مبتلا به ام اس در واکنش به آسيب عصبي به وجود آمده در چند بخش از بدن خود دچار بافت زخم مي شوند. بسته به محل بروز آسيب، فرد ممکن است با مشکلاتي مانند کنترل عضلات، تعادل، مشکل بينايي يا تکلم روبه رو شود.
علائم ام اس : ضعف يا بي حسي
آسيب عصبي ممکن است باعث بروز مشکلات زير شود :
ضعف در دست يا پا
بي حسي
عدم تعادل
گرفتگي عضلات
اين علائم ممکن است باعث افتادن هاي مکرر يا مشکل در راه رفتن شوند.
علائم ام اس : مشکلات بينايي
بيش از نيمي از مبتلايان به بيماري ام اس دچار مشکلات بينايي مي شوند که نوريت بينايي* يا نوريت اپتيک optic neuritis ناميده مي شود. اين التهاب عصب بينايي ممکن است باعث تاري ديد، از دست دادن ديد نسبت به رنگ ها، درد چشم يا نابينايي معمولا در يک چشم شود. اين مشکل معمولا موقتي است و طي يک هفته به خودي خود بهبود پيدا مي کند. در بسياري از موارد مشکلات بينايي اولين نشانه ام اس هستند.
*نوريت اپتيک optic neuritis: نوريت اپتيک التهاب عصب بينايي است ،مجموعه اي از رشته هاي عصبي که اطلاعات بصري را از چشمان شما به مغزتان ميبرند.
علائم ام اس : مشکل در تکلم
برخي افراد مبتلا به ام اس به مشکل در تکلم دچار مي شوند که ميزان بروز اين مشکل از ميزان بروز مشکل بينايي کمتر است. اين مشکل زماني رخ مي دهد که ام اس به عصب هايي آسيب مي زند که سيگنال هاي تکلم را به مغز مي رسانند.برخي افراد نيز در بلع دچار مشکل مي شوند.
ديگر علائم ام اس
ام اس ممکن است بر روي توانايي ذهني افراد نيز تاثير بگذارد. براي برخي مبتلايان حل مشکلات و مسائل کمي سخت تر مي شود. برخي ديگر نيز به ميزان خفيف حافظه خود را از دست مي دهند يا دچار مشکل در تمرکز مي شوند. اکثر مبتلايان به ام اس نيز کنترل مثانه خود را از دست مي دهند، زيرا سيگنال هاي بين مغز و مثانه مختل مي شوند. و بالاخره خستگي يک مشکل رايج براي مبتلايان به ام اس است؛ اين افراد حتي پس از خواب کامل شبانه هم احساس خستگي مي کنند.
ام اس در مقابل سکته مغزي
گيجي، لکنت زبان و ضعف عضلاني ممکن است علائم ام اس باشند، اما اين نشانه ها ممکن است نشانه هاي سکته مغزي نيز باشند. هرکس که به طور ناگهاني در صحبت کردن يا حرکت دادن اندام دچار مشکل شود بايد بلافاصله به اورژانس انتقال داده شود. درمان سکته مغزي طي چند ساعت اول به ريکاوري موفق کمک مي کند.
حمله ام اس چطور اتفاق مي افتد؟
در افراد مبتلا به ام اس سيستم ايمني بدن به بافتي که فيبرهاي عصبي در مغز، نخاع و عصب هايي بينايي را احاطه کرده، حمله مي کند. اين بافت احاطه کننده از يک نوع چربي به نام ميلين myelin ساخته شده و عصب ها را عايق مي کند و به آنها کمک مي کند سيگنال هاي الکتريکي ارسال کنند که کنترل کننده حرکت، تکلم و ديگر عملکردها هستند.زماني که ميلين تخريب شود، بافت اسکار شکل گرفته و پيغام ها به درستي منتقل نمي شوند.
علت ام اس چيست؟
علت اصلي ام اس دقيق مشخص نيست، اما محققان به چند عامل عجيب در اين باره پي بردند. بيماري ام اس در بخش هايي که از خط استوا دور هستند بسيار شايع است، از جمله اسکانديناوي و ديگر بخش هاي شمال اروپا. در اين مناطق تابش نور خورشيد کمتر است، بنابراين برخي محققان معتقدند که کمبود ويتامين D (ويتاميني که از طريق تابش خورشيد تامين شود) در بروز اختلال در سيستم ايمني و در نتيجه بروز بيماري ام اس نقش دارد. به هر حال بررسي ها در حال انجام هستند. ژنتيک نيز در بروز بيماري ام اس موثر است.
چه کساني به بيماري ام اس مبتلا مي شود؟
ميزان بروز ام اس در زنان دو برابر مردان است. اين بيماري هر نژادي را تحت تاثير قرار مي دهد، اما به نظر مي رسد نژاد قفقاز بيش از ديگران در معرض ابتلا به اين بيماري هستند. احتمال ابتلا به بيماري ام اس در سنين بين 20 تا 50 سالگي بيشتر است.
تشخيص ام اس
همراه با بررسي سوابق پزشکي و معاينات عصبي، آزمايشاتي نيز براي تشخيص ام اس انجام مي شوند و ابتدا ديگر علل بروز نشانه ها رد مي شوند. بيش از 90 درصد مبتلايان به ام اس داراي بافت هاي اسکار هستند که در از طريق MRI قابل مشاهده هستند. بررسي مايع نخاعي مي تواند عوامل غير طبيعي را در مايعي که مغز و نخاع در آن قرار دارند، مشخص کند. همچنين آزمايشاتي که فعاليت الکتريکي عصب ها را بررسي مي کنند هم مي توانند به تشخيص بيماري کمک کنند. آزمايشاتي که در آزمايشگاه انجام مي شود نيز مي تواند ديگر شرايط خودايمني يا عفونت هايي که باعث بروز علائم مشابه مي شوند را رد کند، از جمله HIV يا بيماري لايم Lyme.
*بيماري لايم Lym : يک بيماري ناشايع است که برگرفته از يک اختلال التهابي مي باشد. اين اختلال عبارت است از يک بثور پوستي که پس از هفته ها يا ماه ها علائم آن بر روي دستگاه عصبي مرکزي، دستگاه قلب و عروق و مفاصل اثر ميگذارد.
پيشروي ام اس چگونه است؟
ام اس در هر فردي متفاوت است. پزشک ها معمولا 4 شکل از ام اس را مشاهده مي کنند:
- عود کننده – فروکش کننده Relapsing-remitting : علائم در زمان بروز حملات حاد بروز مي کنند و سپس تقريبا به طور کامل بهبود پيدا مي کنند. اين شکل رايج ترين نوع ام اس است.
- ام اس پيشرونده اوليه Primary-progressive : در اين حالت ام اس به آرامي اما به طور پيوسته بدتر مي شود.
- ام اس پيشرونده ثانويه Secondary-progressive : بيماري به شکل عود کننده – فروکش کننده شروع شده و سپس به شکل پيشرونده ادامه پيدا مي کند.
- پيشرونده – عود کننده Progressive-relapsing : بيماري به طور پيوسته بدتر مي شود و به شکل حاد عود مي کند که ممکن است بهبود پيدا کند يا هيچ بهبودي در کار نيست. اين حالت به ندرت بروز مي کند.
ام اس و آب و هوا
محققان معتقدند که بيماري ام اس ممکن است در ماه هاي تابستان فعال تر شود. گرما و رطوبت زياد نيز به طور موقت علائم بيماري را بدتر مي کنند.هواي خيلي سرد و تغييرات ناگهاني در دما نيز علائم بيماري را بدتر مي کنند.
درمان ام اس با دارو
گرچه هيچ درماني براي ام اس وجود ندارد، اما داروهايي وجود دارد که مي توانند دفعات و شدت حملات ام اس را کاهش دهند. مصرف اين داروها به مرور زمان آسيب وارد شده به مغز و نخاع را کمتر کرده و ميزان ناتواني ناشي از بيماري را کاهش مي دهد. زماني که حمله ام اس رخ مي دهد، مصرف ميزان زياد داروهاي کورتيکو استروئيد، مدت حمله ام اس را کوتاه مي کند. داروهاي ديگري نيز براي کاهش علائم ام اس وجود دارند، علائمي مانند گرفتگي عضلات، عدم تعادل و درد.
درمان ام اس : مديريت درد
حدود نيمي از مبتلايان به ام اس هر از گاهي دچار درد مي شوند که در نتيجه يک اتصال کوتاه در سيستم عصبي بروز مي کند و يا علت آن اسپاسم عضلاني و يا فشار است. پزشک ها براي اين شرايط داروهاي ضد افسردگي و ضد تشنج براي کاهش درد عصب تجويز مي کنند. داروهاي ضد درد و ضد اسپاسم نيز ممکن است تجويز شوند. درد عضلاني معمولا به ماساژ و فيزيوتراپي خوب پاسخ مي دهد. به هرحال اگر مبتلا به ام اس هستيد و احساس درد مي کنيد در مورد گزينه مناسب خود براي رفع درد با پزشک مشورت کنيد.
درمان ام اس : فيزيوتراپي
اگر ام اس بر روي تعادل، هماهنگي اعضاي بدن و قدرت عضلات تاثير گذاشت، مي توانيد اين مشکلات را تا حدي برطرف کنيد. فيزيوتراپي مي تواند عضلات را تقويت کند، با سفتي عضلات مقابله کند و به اين ترتيب در حرکت کردن راحت به فرد کمک کند.کاردرماني مي تواند به حفظ هماهنگي در دست ها کمک کند که در نوشتن و لباس پوشيدن موثر است. به علاوه اگر در بلع يا تکلم دچار مشکل هستيد، گفتار درمان کمک خواهد کرد.
درمان هاي تکميلي ام اس
بسياري از درمان هاي غير سنتي براي ام اس به خوبي مورد بررسي قرار نگرفته اند. برخي مي گويند طب سوزني علائمي مانند گرفتگي عضلات و درد را برطرف مي کند، اما تحقيقات انجام شده براي تاييد قطعيت اين ادعا کافي نيست. برخي ديگر مزايايي مربوط به تزريق زهر زنبور عسل گزارش داده اند، اما طي تحقيقي که در 24 هفته در اين باره انجام شد هيچ بهبودي در زمينه خستگي، ناتواني يا بي حسي ناشي از ام اس مشاهده نشد. لازم است هر گونه مکملي که مصرف مي کنيد يا رژيم غذايي خاصي که داريد يا اگر تحت درمان هستيد، به پزشک اطلاع دهيد.
ام اس و بارداري
پزشک ها به طور کل اين عقيده را دارند که باردار شدن براي خانم هاي مبتلا به ام اس خطري ندارد. تحقيقات انجام شده پيامد و خطري را ناشي از بارداري نشان نداده اند. در حقيقت بسياري از خانم ها در دوران بارداري علائم کمتري از ام اس نشان مي دهند.سطح بالاي هورمون و پروتئين در دوران بارداري مي تواند سيستم ايمني را سرکوب کرده و ميزان حملات بيشتر را کاهش دهد. به هرحال اگر به ام اس مبتلا هستيد، خيلي بهتر است قبل از باردار شدن حتما با پزشک مشورت کنيد، زيرا مصرف برخي داروهاي ام اس در دوران بارداري و شيردهي توصيه نمي شود. در ماه هاي اول بعد از زايمان احتمال حمله ام اس افزايش پيدا مي کند.
ام اس و ورزش
ورزش کردن مي تواند سفتي عضلات، خستگي و ديگر علائم ام اس را بهبود بخشد. اما ورزش بيش از اندازه اوضاع را بدتر مي کند. بهتر است ورزش را به تدريج شروع کنيد. به مدت 10 دقيقه ورزش کنيد سپس به تدريج اين مدت را افزايش دهيد. قبل از شروع ابتدا در مورد نوع فعاليت مناسب براي شما و شدت آن با پزشک مشورت کنيد. برخي ورزش هاي مناسب عبارتند از ايروبيک در آب، تاي چي، يوگا و شنا.
حفظ تحرک در عين ابتلا به ام اس
اکثر مبتلايان به ام اس مي توانند با استفاده از وسايل کمکي به راه رفتن ادامه دهند. استفاده از کفش هاي مخصوص يا عصا به حفظ تعادل و ثبات اين افراد کمک مي کند. افرادي که داراي مشکلات شديدتري هستند، مي توانند از واکر استفاده کنند.
آماده کردن خانه براي بيمار مبتلا به ام اس
ايجاد برخي تغييرات در خانه مي تواند به فرد مبتلا به ام اس کمک کند تا فعاليت هاي روزانه اش را به تنهايي انجام دهد. درون حمام و کنار دوش يا بيرون و داخل وان دستگيره نصب کنيد. از فرش يا قاليچه اي استفاده کنيد که روي زمين سر نمي خورد و يکي از پيشخوان هاي آشپزخانه را کمي پايين تر درست کنيد تا فرد بيمار بتواند در حالت نشسته به آن دسترسي داشته باشد.
چشم انداز بيماري ام اس
اکثر مبتلايان به ام اس يک زندگي طبيعي يا تقريبا طبيعي را دارند. گرچه بيماري ام اس ممکن است حرکت کردن يا انجام برخي فعاليت ها را سخت کند، اما هميشه منجر به ناتواني کامل نمي شود. به لطف داروهاي موثر، درمان هاي توانبخشي و وسايل کمک کننده، بسياري از مبتلايان به ام اس فعال باقي مي مانند و کارهاي خود را مي توانند انجام دهند.
اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : افراد مشهوري که با بيماري ام اس زندگي بسيار موفقي دارند
اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : چرا به ام اس مبتلا مي شويم؟
اگر مي خواهيد بيشتر بدانيد : چه کنيم که ام اس نگيريم؟
منبع: سيمرغ